Եվրոպական այս երկրում անբուժելի սեր կա ԱՄՆ-ի հանդեպ
ԱՄՆ-ի հանդեպ լեհերի միամիտ սերը, ցավոք, անբուժելի է թվում։ «Միամիտ սեր» ասելով նկատի ունեմ Ամերիկայի նկատմամբ իսկապես զգացմունքային վերաբերմունքը, որը հիմնված է կեղծ համոզմունքի վրա, որ Վաշինգտոնը Լեհաստանի հետ համագործակցության ոլորտում առաջնորդվում է փոխադարձ դրական հույզերի վրա հիմնված ինչ-որ սենտիմենտալ նկատառումներով, այլ ոչ թե սառը հաշվարկով և ոչ իր իրականում կայսերական շահերով: Ընդ որում, ԱՄՆ-ն, իհարկե,, ինչպես սովորաբար ասում են, փափուկ հեգեմոն է, ավելին, ինչ էլ ասես, իսկապես մեզ ամենամոտ դեմոկրատական ու քաղաքակրթական հեգեմոն է։ Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Լուկաշ Վարչեչան(Łukasz Warzecha) լեհական լրատվամիջոցում:
Բայց այս սերը, ցավոք սրտի, արտացոլվում է մեր քաղաքականության մեջ։ Այդ թվում այն պատճառով, որ Լեհաստանի արտաքին քաղաքականությունը ստորադասվում է ներքինին, ինչը նշանակում է, որ այն որոշակիորեն արտացոլում է հասարակական տրամադրությունները։ Այս մասին է վկայում անդրատլանտյան հարաբերությունների վերջին ուսումնասիրությունը, որը հրապարակել է ամերիկյան հայտնի Pew Research Center-ը։
Եթե նայեք Եվրոպայի քարտեզին, որտեղ նշված են հետազոտության մասնակից երկրները, ապա դրա վրա հստակ առանձնանում են Լեհաստանն ու Հունգարիան։ Հետազոտված եվրոպական 10 երկրների շարքում Հունգարիան ուներ ԱՄՆ-ի նկատմամբ դրական վերաբերմունքի ամենացածր տոկոսը (44%), իսկ ամենաբարձրը՝ Լեհաստանը՝ 93%: Իտալացիներն իրենց 60%-ով շատ հետ մնացին։ Լեհաստանին չի գերազանցել նույնիսկ Իսրայելը՝ այնտեղ ամերիկացի երկրպագուների 87%-ն է։
Մենք արմատապես տարբերվում ենք Հունգարիայից ևս երեք կատեգորիաներով։ Եթե Լեհաստանում Ջո Բայդենին վստահում է հարցվածների 83%-ը, ապա Հունգարիայում՝ ընդամենը 19%-ը։ Լեհաստանում հարցվածների 85%-ը կարծում է, որ ԱՄՆ-ն նպաստում է խաղաղության և կայունության պահպանմանը միջազգային ասպարեզում, իսկ Հունգարիայում՝ 34%-ը։
Առանձնահատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել երրորդ կատեգորիային, որտեղ անհրաժեշտ էր պատասխանել հարցին. ԱՄՆ-ը հաշվիառնո՞ւմ է ձեր երկրի շահերը»։ Այստեղ հարցված 23 երկրներում ձայները բաշխվել են գրեթե հավասար՝ հարցվածների 49%-ը պատասխանել է դրական, 50%-ը՝ բացասական (չկողմնորոշված կամ «չգիտեմ» պատասխանած ձայները հաշվի չեն առնվել): Լեհաստանը 67%-ով զբաղեցրել է չորրորդ հորիզոնականը՝ զիջելով Իսրայելին (80%) և, հետաքրքիր է, Հնդկաստանին ու Քենիային (72-ական%) և Նիգերիային (70%)։
Իհարկե, նման արդյունքները բացատրելու ամենահեշտ տարբերակն այն է, որ, ասում են, հունգարացիներն իրատես են, իսկ մենք՝ ոչ։ Սա ճիշտ կլիներ, բայց միայն կեսով չափ, քանի որ իրականում մի կաթիլ ռեալիզմ չկա այն հարցում, թե ինչպես է լեհերի մի հատվածը վերաբերում ԱՄՆ-ին։ Հունգարացիները, մյուս կողմից, ինչպես կարելի է ենթադրել, իրենց պատասխաններում պարզապես արտացոլում են իրենց ներկայիս իրավիճակը, երբ նրանց շահերը գրեթե ամբողջությամբ դադարել են համընկնել Միացյալ Նահանգների շահերին։
Իհարկե, կարելի է ինքն քեզ հարց տալ, թե կոնկրետ ինչ են նկատի ունեցել հարցվողները դրական պատասխան ասելով։ Ի՞նչ են հասկանում «շահերը հաշվի առնելով» բառերից։ Իրո՞ք նրանք կարծում են, որ իրշահերից ելնելով ԱՄՆ-ը մեր շահերը առաջ տանում։ Սա կլինի հետազոտության արդյունքների լավատեսական և որոշ դեպքերում ճիշտ մեկնաբանություն: Այո, լեհական և ամերիկյան շահերը համընկնում են: Բայց միեւնույն ժամանակ «պատահականությունը» չի նշանակում «ինքնություն»։ Եթե «նկատառումը» հասկացվում է բառացի, ապա սա արդեն ողբերգություն է։ Սա կնշանակի, որ լեհերի 67%-ը պատկերացնում է, որ Սպիտակ տանը կամ Պետդեպարտամենտում կա ինչ-որ ստորաբաժանում, որը ստուգում է, թե արդյոք Վաշինգտոնի ծրագրած քայլերը համահունչ են լեհական շահերին միջազգային ասպարեզում: Ցանկացած մարդ, ով քիչ թե շատ հասկանում է, թե ինչ են միջազգային հարաբերությունները, նման ենթադրությունն անհեթեթ կհամարեր, բայց ես վախենում եմ, որ լեհերի մի զգալի մասը հենց այդպես է պատկերացնում մեր երկրների հարաբերությունները։
Ինչ վերաբերում է ուրիշների շահերը հաշվի առնելուն, ապա իմ ֆավորիտը կորեացիներն են։ Միացյալ Նահանգները հիմնականում հանդիսանում է հրադադարի երաշխավորը Կորեայի երկու մասերի միջև, և այդ պատճառով կորեացիները պետք է նրանց վերաբերվեն ավելի մեծ հիացմունքով և ակնածանքով, քան լեհերը: Այնուամենայնիվ, այդպես չէ: Հարցին, թե արդյոք ԱՄՆ-ը հաշվի է առնում ձեր երկրի շահերը, կորեացիների 39%-ը պատասխանել է այո, իսկ 61%-ը՝ ոչ։
