Եվրոպայի ամենավատ էներգետիկ ճգնաժամը հեռու է ավարտվելուց
Հեղինակ՝ Խավիեր Բլաս
Գերմանական էներգետիկ ընկերությունները բացահայտել են Եվրոպայի համար իրադարձությունների զարգացման ամենաանբարենպաստ սցենարը գալիք ձմռանը , հայտնում է Bloomberg-ը։
Տարածաշրջանային էլեկտրաէներգիայի անջատումների ճանապարհին ընդամենը մի քանի աստիճան ցելսիուս կա։ Բայց ձմեռը դեռ նոր է սկսվում։
Ես բավականին վատատես եմ։ Եթե կա վտանգ, որ ինչ-որ բան կարող է սխալ լինել, վստահ եմ, որ տեղի կունենա։ Այս պրիզմայով եմ դիտարկում եվրոպական էներգետիկ ճգնաժամը։ Միգուցե իմ նախապաշարմունքներն են մեղավոր, բայց մնացած բոլորը, անկասկած, լավ կանեն թերահավատորեն վերաբերվեն ի հայտ եկած պատմությանը, որ ամենավատն արդեն անցել է:
Լավ նորությունն այն է, որ վերջին երեք ամիսների ընթացքում էներգակիրների գները զգալիորեն նվազել են: Բնական գազի արժեքը օգոստոսյան 350 եվրոյից իջել է մինչև մոտ 135 եվրո (141,14 դոլար) մեկ մեգավատ/ժամի դիմաց: Եվրոպական էլեկտրաէներգիայի գները նույն ժամանակահատվածում նվազել են ավելի քան երկու անգամ։ Բացի այդ, տաք աշնան շնորհիվ Եվրոպային հաջողվել է զգալիորեն կրճատել գազի սպառումը և գրեթե մինչև ծայրը լցնել պահեստները։
Բայց դեռ։ Գազի և էլեկտրաէներգիայի գները պատմական միջին արժեքների համեմատ մնում են բարձր մակարդակի վրա: Նույնիսկ դրանց անկումից հետո կապույտ վառելիքը յոթ անգամ ավելի թանկ է, քան 2000-ից 2020 թվականն ընկած ժամանակահատվածում, իսկ էլեկտրաէներգիան տասն անգամ ավելի թանկ է։ Կարևոր է նաև վերը նշված գործոնների կուտակային ազդեցությունը։ Դա ոչ միայն գների բարձրությունն է, այլ նաև միտումի տևողությունը: Թվում է, թե ներկայիս բարձր արժեքը որոշ ժամանակ չի վերանա։
«Ամենավատն ավարտվել է» մանտրայի ամենամեծ խնդիրն այն է, որ ձմեռը նոր է սկսվում: Օդերևութաբանությունը սկսվել է դեկտեմբերի 1-ից, աստղագիտականին պետք է սպասել մինչեւ 21-ը։ Առջևում տարվա հարյուրից ավելի ցուրտ օրերն են։ Եվ ոչ ոք չգիտի, թե ինչպիսի սեզոն է լինելու՝ սովորական, տաք, թե անիրական ցուրտ։
Խնդիրն այն է, որ էներգետիկ շուկաները չափազանց «սուղ են», իսկ առանց այն էլ բազմաչարչար Եվրոպան ձմռանը գոյատևելու համար անհրաժեշտ էներգիայի պակասից ընդամենը մի քանի աստիճան Ցելսիուս կամ մի քանի անհողմ օր է: Ու թեև էներգետիկ ճգնաժամի խորհրդանիշը համարվում է գազը, որի մատակարարումը Ռուսաստանը դադարեցրել է, այնուամենայնիվ, ինձ ավելի շատ հոսանք է հուզում։
Դեռևս մեծ է ռիսկը, որ սպառողներին կառաջարկվի նվազեցնել պահանջարկը: Տեղական անջատումները մնում են մեծ հավանականություն, հատկապես Ֆրանսիայում, Ֆինլանդիայում, Իռլանդիայում և Շվեդիայում: Անցյալ շաբաթ հրապարակված իր ձմեռային կանխատեսման մեջ Էլեկտրաէներգիայի հաղորդման համակարգերի օպերատորների եվրոպական ցանցը (ENTSO-E) ասաց. «Այս ձմեռ իրավիճակը կլինի կրիտիկական, բայց կառավարելի»:
Եվրոպայում գրեթե քամի չկա, և էլեկտրացանցը պետք է հիմնվի գազով աշխատող էլեկտրակայանների վրա, մինչդեռ Գերմանիան պետք է հույսը դնի ածխի վրա: Նախկինում ֆրանսիական միջուկային արդյունաբերությունը կզարգանար և էլեկտրաէներգիա կարտահաներ բոլորին: Սակայն երկրի ռեակտորներից շատերը շարքից հանվել են վերանորոգման համար՝ ավելի նեղացնելով շուկան և բարձրացնելով էլեկտրաէներգիայի գները:
Թույլ քամու պատճառով Գերմանիան գործարկեց ածուխով աշխատող էլեկտրակայանները։ Նախորդ շաբաթ այն արտադրեց իր էլեկտրաէներգիայի 40%-ը դրանցով, աղտոտելով շրջակա միջավայրը ոչ պակաս, քան ածուխից կախվածություն ունեցող երկրները, ինչպիսիք են Հնդկաստանը և Հարավային Աֆրիկան: Առանձնապես ցուրտ չէր, և ոչինչ չէր կոտրվել:
Այսուհետ ամենասարսափելի սցենարն այն է, ինչ գերմանացի էներգետիկներն անվանում են «Dunkelflaute», որը բառացիորեն նշանակում է մութ ժամանակաշրջան՝ նվազագույն քամու և արևային էներգիայով և ցածր ջերմաստիճանի պատճառով բարձր պահանջարկով։ Եթե այն հարվածի Եվրոպային, և որոշ առևտրականներ և օդերևութաբաններ կարծում են, որ հավանականությունը հատկապես մեծ է այս կամ հաջորդ շաբաթ, տարածաշրջանը կհայտնվի տարակուսանքի մեջ: Ցանցային ընկերությունները, հավանաբար, կխնդրեն սպառողներին նվազեցնել պահանջարկը՝ ընդհատումներից խուսափելու համար:
Եթե դա բավարար չէ, ապա երկու այլ պատճառ կա իմ մտահոգության համար՝ կապված տարածաշրջանում էներգետիկ ճգնաժամի հետ:
Մեկն այն է, որ Եվրոպան ծախսել է 700 միլիարդ եվրո սուբսիդիաներ՝ էլեկտրաէներգիայի և գազի մանրածախ գները շուկայական մակարդակից ցածր պահելու համար: Մեծ հաշվով, տնային տնտեսությունները և փոքր բիզնեսները մինչ այժմ հաղթահարել են ճգնաժամը, քանի որ կառավարությունները պաշտպանել են նրանց ծախսերի մեծ մասից: Բայց սուբսիդիաները հավերժ չեն կարող լինել։
Մեկ այլ պատճառ. գները, թեև ավելի ցածր են, քան հուլիս-օգոստոս ամիսներին, բայց մնում են բավական բարձր, որպեսզի փչացնեն արտադրական ոլորտը: Փետրվարի վերջին, երբ ռազմական գործողություններ սկսվեցին Ուկրաինայում, շատ պաշտոնյաներ պատրաստվեցին վեցշաբաթյա էներգետիկ ճգնաժամի: Շուտով հասկացան, որ այն կտևի առնվազն վեց ամիս, իսկ հիմա վախենում են, որ այն կձգվի վեց տարի։
Նախորդ շաբաթ Թոմաս Շեֆերը՝ Volkswagen AG-ի ամենաբարձրաստիճան ղեկավարներից մեկը, հրապարակավ բարձրաձայնեց մի հարց, որը շատ այլ գործարարներ և քաղաքական գործիչներ բարձրաձայնել են միայն մասնավոր: «Եվրոպան ծախսերի առումով մրցունակ չէ մի շարք ոլորտներում, հատկապես, երբ խոսքը վերաբերում է էլեկտրաէներգիայի և գազի արժեքին»,ասաց նա՝ զգուշացնելով, որ եթե հնարավոր չլինի էներգակիրների գները արագ իջեցնել, ապա ներդրումները կլինեն «գործնականում ոչ կենսունակ»
Ինչ ունենք. գները մնում են բարձր, մայրցամաքի վրա ազդում է եղանակը, սուբսիդիաների արժեքը բարձրանում է անկայուն տեմպերով, իսկ ընկերությունները խոսում են ապաարդյունաբերականացման մասին: Դուք կարող եք ինձ վատատես անվանել, բայց ես համաձայն չեմ, որ ամենավատն ավարտվել է։ Որովհետև դա ամենևին էլ այդպես չէ։
