Նոր 2008-ի Սպառնալիքը. Ինչպես Է ԱՄՆ-ի և Եվրոպայի ֆինանսական փուչիկը սպառնում զարգացող աշխարհին

Հոդվածը զգուշացնում է Միացյալ Նահանգներում և Եվրոպայում աճող ֆինանսական փխրունության մասին՝ նշելով, որ դրա նշանները նման են 2008 թվականի ճգնաժամին նախորդող իրավիճակին։ Հիմնական թեզը՝ ԱՄՆ-ում և Եվրոպայում ծագող հերթական ֆինանսական ճգնաժամը կարող է աղետալի հետևանքներ ունենալ զարգացող երկրների համար, որոնք արդեն իսկ խոցելի են դարձել պարտքերի, կլիմայական ցնցումների և Թրամփի պրոտեկցիոնիզմի պատճառով։

1. Փուչիկի Նշանները Եվ Համակարգային Ռիսկերը

• Վտանգավոր Նմանությունները: Ֆինանսական շուկաներում առկա են անհանգստացնող նշաններ, որոնք հիշեցնում են 2008 թվականին նախորդած իրավիճակը.
  • Ասեթների Գերգնահատում: Ասեթների գները բարձրանում են՝ զգալիորեն գերազանցելով հիմնարար ցուցանիշները։
  • «Ստվերային Բանկային» Դերը: Ոչ բանկային ֆինանսական միջնորդները (որոնք ֆոնդեր են հավաքում մանրածախ ներդրողներից և ագրեսիվորեն լծակներ են օգտագործում) այժմ նման դեր են խաղում, ինչպես 2008 թվականից առաջ «ստվերային բանկերը»։
  • ԱԲ Սպեկուլյացիան: Հսկայական ծավալի սպեկուլյատիվ կապիտալ է հոսում ԱԲ բաժնետոմսեր՝ պայմանավորված ավելի շատ հնչեղությամբ (hype), քան ապացուցված եկամտաբերությամբ։
  • Կրիպտո Ռիսկերը: Ստեյբլքոյնների աճը կարգավորվող բանկերին ներքաշել է կրիպտոարժույթների անթափանց աշխարհ։
• Համակարգային Թուլությունը: Այս փխրունությունը խորանում է Դոնալդ Թրամփի վարչակազմի օրոք թույլ ֆինանսական կանոնակարգերի քանդման հետևանքով։
• Քինդլբերգերի Ցիկլը: Այս ուժերը կարող են գործարկել տնտեսական պատմաբան Չարլզ Քինդլբերգերի նկարագրած ցիկլը՝ «էյֆորիա» փուլից անցում կատարելով «սեղմման» (stringency) և ի վերջո «զզվանքի» (revulsion) կամ խուճապի։
  

  Ավանդական օգնության դարաշրջանի ավարտը

2. Ճգնաժամի Գլոբալ Տարածումը Եվ Զարգացող Երկրների Խոցելիությունը

• Պատմական Զուգահեռներ: 2008 թվականի ճգնաժամը և COVID-19 համաճարակը ցույց տվեցին, որ հարուստ երկրներում տեղի ունեցող ցնցումները կարող են ավերել ավելի աղքատ երկրները, որոնք ունեն սահմանափակ ֆիսկալ տարածք։
• Վնասի Շղթան: Երբ ճգնաժամը տարածվում է, դադարում են ներդրումները, դանդաղում է աճը, աճում է գործազրկությունը, կրճատվում է արտահանման պահանջարկը և նվազում է արտարժույթի մուտքը զբոսաշրջությունից ու դրամական փոխանցումներից։
• Դոլարի Գերիշխանության Դերը: Դոլարի գերիշխանությունը սրում է խնդիրը. անորոշության ժամանակ մասնավոր կապիտալը հետ է հոսում ԱՄՆ, ինչը զարգացող երկրներում առաջացնում է արժույթի կտրուկ արժեզրկում և բանկային ճգնաժամեր։ Սա խոչընդոտում է կառավարություններին՝ վարելու հակացիկլային քաղաքականություն։
• Թրամփի Պրոտեկցիոնիզմը: Շատ պարտքային ճգնաժամեր ունեցող երկրներ իրենց աճի ռազմավարությունները կառուցել են զարգացած տնտեսություններ արտահանման վրա, սակայն Թրամփի պրոտեկցիոնիստական ​​քաղաքականությունը քայքայել է այդ մոդելը։

3. Զարգացող Երկրների Անհետաձգելի Քայլերը

Զարգացող երկրները պետք է գիտակցեն ռիսկերը և անհապաղ քայլեր ձեռնարկեն տնտեսական դիմադրողականությունը բարձրացնելու համար՝ դիմակայելու այն ճգնաժամին, որը «իրենց ստեղծածը չէ»։

1. Առևտրային Հարաբերությունների Դիվերսիֆիկացիա: Կրճատել կախվածությունը ԱՄՆ-ից և ընդլայնել առևտրային գործընկերների շրջանակը։
2. Կապիտալի Կառավարման Գործիքներ (Capital Management): Սահմանափակել խոցելիությունը անկայուն կապիտալի հոսքերից՝ ընդունելով կապիտալի կառավարման արդյունավետ գործիքներ։
3. Ֆինանսական Վերահսկողության Ուժեղացում: Ամրապնդել ֆինանսական վերահսկողությունը, սահմանափակել սպեկուլյատիվ և անթափանց գործունեությունը (հատկապես կրիպտոարժույթների ոլորտում)՝ չթուլացնելով կանոնակարգերը, ինչպես պահանջում է Թրամփի վարչակազմը։

4. Արտաքին Պարտքի Նվազեցում: Միջնաժամկետ հեռանկարում կրճատել արտաքին պարտքից կախվածությունը և վերասահմանել պայմանները, որոնցով գործում են օտարերկրյա ներդրողները՝ կանխելու համար ապակայունացնող արտահոսքերը։