Վստահության վերադարձը. Կարո՞ղ են արդյոք տնտեսագիտական բանավեճերը դառնալ ավելի ողջամիտ

Հոդվածը, որի հեղինակն է տնտեսագետ Քենեթ Ռոգոֆը, քննարկում է ցենտրիստ տնտեսագետի դժվարին դերը ներկայիս բևեռացված աշխարհում։ Նա բացատրում է, թե ինչպես իր և համահեղինակ Քարմեն Ռեյնհարթի աշխատանքի շուրջ ստեղծված «կեղծ նարրատիվը» ազդեց քաղաքական բանավեճերի վրա, թեև նրանց հիմնական եզրակացությունը ճիշտ էր և կանխատեսում էր ավելի բարդ քաղաքական լուծումներ։
1. Անկայունություն և Քաղաքական Միջամտություն
- Ցենտրիզմի Գինը: Ռոգոֆը նշում է, որ ցենտրիստական դիրքորոշումները, որոնք հաճախ ներկայացնում են բարդ փոխզիջումներ (tradeoffs), արագորեն բևեռացվում և սխալ են ներկայացվում։ Օրինակ, իր «The Curse of Cash» գիրքը հանգեցրեց ավելի քան 20 մահվան սպառնալիքի՝ թմրավաճառներից, զենքի կողմնակիցներից և կրիպտո-քարոզիչներից։
- «Պարտք-Աճ» Պատմական Սխալը (2013թ.): Ռոգոֆի և Ռեյնհարթի 2010թ. «Growth in a Time of Debt» (Աճը Պարտքի Ժամանակ) հոդվածը մեծ աղմուկ բարձրացրեց, երբ քննադատները մեղադրեցին, թե իբր նրանց աշխատանքի մեջ եղած «սխալները» (իրականում՝ միայն մեկ սխալ, որը չի եղել ավելի ուշ հրապարակված ամբողջական տարբերակում) Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում հանգեցրել են խնայողության միջոցների ընդունմանը կործանարար չափաքանակով։
2. Պարտք-Աճ Հարաբերության Իրական Նշանակությունը
- Եզրակացության Հաստատում: Հոդվածի երկու տարբերակներն էլ եկել են նույն ընդհանուր եզրակացության. զարգացած երկրներում շատ բարձր պետական պարտքի մակարդակները (ՀՆԱ-ի 90%-ից բարձր) հակված են համընկնել ավելի դանդաղ տնտեսական աճի հետ։
- Առանց Շեմ Սկզբունքը: Ռոգոֆը շեշտում է, որ 90%-ի նշագիծը երբեք չի եղել «շեմ», որից հետո աճը հանկարծակի փլուզվում է, այլ պարզապես բաժանում էր՝ ցույց տալու, որ բարձր պարտք ունեցող երկրների խումբը, միջին հաշվով, ցույց է տալիս ավելի վատ արդյունքներ։
- Տեսական Հիմքերը: Բարձր պարտքը կարող է խոչընդոտել աճին, քանի որ՝
- Դուրս է մղում մասնավոր ներդրումները (crowding out)։
- Պարտքը սպասարկելու համար պահանջվող հարկերը հաճախ աղավաղող են։
- Կառավարությունները կորցնում են ֆիսկալ տարածքը՝ ճգնաժամերին արձագանքելու կամ ենթակառուցվածքներում ներդրումներ կատարելու համար։
3. Քաղաքականության Ալտերնատիվ Մոտեցումներ
- «Խնայողության» Կեղծ Մեղադրանքը: Ռոգոֆի աշխատանքի ամենավնասակար սխալ ներկայացումն այն էր, թե իբր նրանք աջակցում էին խնայողությանը (austerity), մինչդեռ ոչ այդ գաղափարը, ոչ էլ բառը չեն եղել իրենց աշխատանքում։
-
Հոդվածի Իրական Ուղերձը: Ռոգոֆը պնդում է, որ իրական «հանցանքը» միայն այն էր, որ նրանք առաջարկում էին պարտքի և աճի միջև փոխզիջումների (tradeoff) գոյությունը։ Տնտեսության խթանումը կարևոր է, բայց խթանման չափը պետք է հաշվարկվի, հատկապես, եթե այն հանգեցնում է չափազանց բարձր պարտքի։
- Այլընտրանքային Լուծումներ: Ռոգոֆն ու Ռեյնհարթն ավելի վաղ (իրենց «This Time Is Different» գրքում) ցույց էին տվել, որ ֆինանսական ճգնաժամերը հաճախ պահանջում են հետերոդոքս լուծումներ (օրինակ՝ մասնակի պարտքի ներում կամ Կենտրոնական բանկերի կողմից գնաճի թիրախների ժամանակավոր թուլացում)՝ փոխարեն մնալու միայն կոպիտ քեյնսյան մոտեցումներում։
4. Հուսադրող Ավարտ
Ռոգոֆը, ով սովորել է սխալ ներկայացումներին որպես ցենտրիստական դիրքորոշման գին, ուրախությամբ նշում է իր վերջին գրքի՝ «Our Dollar, Your Problem»-ի (Մեր Դոլարը, Ձեր Խնդիրը) դրական ընդունելությունը։ Ակնհայտ է, որ մեկնաբանները և քննադատները լրջորեն են վերաբերվել գրքի վերլուծությանը։
Եզրակացություն: Այս փորձը Ռոգոֆին հույս է ներշնչում, որ ապագայում հնարավոր են ավելի ողջամիտ և ոչ-բևեռացված քննարկումներ տնտեսագիտության ոլորտում։

