Ինչպես լուծել համաշխարհային սովի և ծայրահեղ աղքատության հարցը
Բրազիլիայի նախագահ Լուիս Ինասիո Լուլա դա Սիլվային ղեկին ունենալով՝ G20-ը պատրաստվում է դառնալ սովի, աղքատության և ծայրահեղ անհավասարության դեմ պայքարի ուղենիշ նախաձեռնության մեկնարկը: Սովի և աղքատության դեմ գլոբալ դաշինքը, որը կմեկնարկի նոյեմբերին, նպատակ ունի շրջել այն, ինչը մինչ այժմ պարտվողական պայքար էր՝ հասնելու Միավորված ազգերի կազմակերպության Կայուն զարգացման նպատակներին (ԿԶՆ):
Մասամբ ելնելով Բրազիլիայի սեփական «զրո սովի» արշավից, որը, թերևս, քսանմեկերորդ դարի մարդկային զարգացման հաջողության ամենամեծ պատմությունն է, Դաշինքը նպատակ ունի մոբիլիզացնել ֆինանսավորումը և ղեկավարությունը, որն անհրաժեշտ է ԿԶՆ-ների հասնելու համար: Ավելի քան 100 երկիր հայտարարել է միանալու իրենց մտադրության մասին։ Բայց արդյոք դա տարբերություն կստեղծի:
1999 թվականին հիմնադրված G20-ը ստեղծվել է որպես ֆորում արդյունաբերական և զարգացող երկրների համար՝ քննարկելու և համակարգելու քաղաքականությունը ֆինանսական կայունության ապահովման համար՝ կամրջելով Հյուսիս-Հարավ գլոբալ բաժանումը: Խմբավորումն ունի քաղաքական և տնտեսական բազմաթիվ մկաններ։ Նրա անդամներն ապահովում են աշխարհի տնտեսական արտադրանքի ավելի քան 80%-ը և բնակչության երկու երրորդը: Այն, ինչ բացակայում էր, ռազմավարական ուղղության և ընդհանուր նպատակի զգացումն է: Խումբը հասավ իր ազդեցության գագաթնակետին 2009 թվականին, երբ Մեծ Բրիտանիայի այն ժամանակվա վարչապետ Գորդոն Բրաունը օգտագործեց իր առաջնորդների գագաթնաժողովը՝ միջնորդելու հսկայական ֆինանսական գործարք, որը կանխեց համաշխարհային անկումը:
G20-ի անընդհատ ընդլայնվող օրակարգը խնդրի մի մասն է:
Բրազիլիան այժմ մարտահրավեր է նետում այս իներցիային: Նույնիսկ G20-ի նախագահությունը ստանձնելուց առաջ Լուլան հայտարարեց աշխատանքային խմբի ստեղծման մասին, որը կմշակի նորարարական ֆինանսավորման մեխանիզմներ, որոնց միջոցով խումբը կարող է աջակցել աղքատության հաղթահարման թերֆինանսավորվող ազգային ծրագրերին: Հմուտ կերպով բրազիլացի պաշտոնյաների ղեկավարությամբ, արդյունքում ստացված երկխոսությունը ծնեց Դաշինքը:
Քիչ երկրներ են ավելի լավ պատրաստված՝ սովի դեմ համախմբված պայքար տանելու համար, քան Բրազիլիան: 2003-ից 2010 թվականներին (իր առաջին նախագահության ընթացքում) Լուլան սկսեց Բրազիլիայում աղքատությունն ու սովը վերացնելու զանգվածային արշավ, որը ներառում էր Bolsa Família դրամական փոխանցումների ծրագիրը, փոքր սեփականատերերի գյուղատնտեսությանն աջակցելու քաղաքականությունը, նվազագույն աշխատավարձի բարձրացումը և հիմնական առողջապահական խնամքի ներդրումները: Ազգային դպրոցական ծրագիրն ավելի քան 40 միլիոն երեխաների սննդարար սնունդ է ապահովել: Շատ կարևոր է, որ Պարենային անվտանգության ազգային խորհուրդը համակարգված ղեկավարում է ապահովում՝ կտրելով նախարարական սիլոսները և նպաստելով հասարակության մասնակցությանը:
«Զրո քաղց» քարոզարշավի մեկնարկից հետո տասնամյակի ընթացքում տնտեսական աճը և վերաբաշխիչ կառավարության քաղաքականությունը մոտ 30 միլիոն բրազիլացիների հնարավորություն տվեցին խուսափել աղքատությունից: Քանի որ թերսնված բրազիլացիների թիվը 19 միլիոնից նվազել է երեք միլիոնի, ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպությունը Բրազիլիան հանել է «սովի համաշխարհային քարտեզից»։
Նմանատիպ մակարդակի հավակնություններ այժմ անհրաժեշտ են ԿԶՆ-ներին հասնելու համար: Եթե ներկայիս միտումները շարունակվեն, ապա մոտ 600 միլիոն մարդ մինչև տասնամյակի վերջը կապրի ծայրահեղ աղքատության մեջ՝ ՄԱԿ-ի նպատակային ցուցանիշի ավելի քան կրկնապատիկ: Սովի վերացման ուղղությամբ առաջընթացը հետընթաց է ապրել: ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը նախազգուշացրել է, որ առանց հրատապ քայլերի, ԿԶՆ-ի օրակարգը «կդառնա էպատիա աշխարհի համար, որը կարող էր լինել»:
G20-ի գլոբալ դաշինքն ընդդեմ սովի և աղքատության կարող է կանխել այս արդյունքը: G20-ի նախագահությանն ուղղված վերջին զեկույցում, որը ես համահեղինակել եմ Քեթրին Նվաջիակու-Դահուի և Հեթի Կովաչի հետ, մենք նախանշում ենք ռազմավարություններ, որոնք կարող են օգնել համաշխարհային մասշտաբով կրկնօրինակել Լուլայի հաջողությունը Բրազիլիայում:
Որպես առաջին քայլ, G20-ը կարող է իր կշիռը գցել սովի և (աղքատության նվազեցման համար)միջազգային զարգացման ֆինանսավորումն ավելացնելու ջանքերի վրա: Մենք ընթացիկ ֆինանսավորումը գնահատում ենք տարեկան ընդամենը 75 միլիարդ դոլար: ԿԶՆ-ների վերաբերյալ անվերջ բանավեճերի փոխարեն G20-ը կարող է բարեփոխումներ իրականացնել, որոնք առաջարկվում են իր հատուկ փորձագիտական խմբի կողմից, որոնք կխթանեն արտոնյալ վարկավորումը 180 միլիարդ դոլարով՝ ավելի արդյունավետ օգտագործելով բազմակողմ զարգացման բանկերի համակարգը:
Մեկ այլ առաջնահերթություն է պարտքերի մարումը: Ավելի քան 80 միլիարդ դոլար այս տարի դուրս կգա ավելի աղքատ զարգացող երկրներից պարտքի սպասարկման վճարումների գծով, որի մեծ մասն ուղղվելու է առևտրային վարկատուներին: Այս վճարումները խափանում են առողջության, սննդի և կրթության ծախսերը: G20-ի պարտքի ներկայիս նախաձեռնությունը չի կարողացել լուծել խնդիրը, սակայն կազմակերպությունը կարող է դեր խաղալ չվճարվող պարտքերը մարդկանց մեջ ներդրումների վերածելու գործում:
Չնայած այսօրվա ծայրահեղ բևեռացմանը, թերսնման դեմ պայքարը G20-ին տալիս է միավորող պատճառ և գործնական քաղաքականության տարբերակ: Դիտարկենք, օրինակ, երեխաների թերսնումը։ Ցածր և միջինից ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում երեխաների ավելի քան մեկ երրորդը սովի է մատնված: Այս երեխաներին սննդարար դպրոցական սնունդ տրամադրելը կօգնի նվազեցնել թերսնուցումը, նվազեցնել աղքատությունը և բարելավել ուսումը: Մոտ 1,5 միլիարդ դոլարի գլոբալ օգնության պարտավորությունը կարող է աջակցել ազգային ջանքերին, որոնք ընդլայնելու են դպրոցական սննդի հասանելիությունը հարյուրավոր միլիոնավոր ևս երեխաների՝ սովը փոխարինելով հույսով:
Բայց ոչ համարժեք ֆինանսավորումը խնդրի միայն մի մասն է: Ինչպես ցույց է տալիս մեր զեկույցը, օգնության տրամադրման ճարտարապետությունը մասնատված է, անարդյունավետ և անհույս հնացած: Չափազանց մեծ օգնություն է տրամադրվում ծրագրերի և չհամակարգված բազմակողմ հիմնադրամների միջոցով, որոնք առաջնահերթություն են տալիս դոնորների օրակարգերին և դոնորների վերահսկողությանը գործնական կարիքների փոխարեն: Միավորելով ռեսուրսները և հաստատելով աղքատության դեմ պայքարի և սովի կրճատման հստակ սահմանված նպատակներ՝ G20 երկրները կարող են բարձրացնել արդյունավետությունը, նվազեցնել գործարքների ծախսերը և ամրապնդել ազգային սեփականությունը:
