Թուրքիան, դատապարտելով ԵՄ-ՆԱՏՕ հռչակագիրը, խոչընդոտ է ստեղծում համագործակցության համար
Աշխարհաքաղաքական շահերը, որոնք բարձրացնում է Թուրքիան բաժանված Կիպրոս կղզու շուրջ, սպառնում է դառնալ ԵՄ-ՆԱՏՕ ավելի սերտ կապեր հաստատելու ջանքերի խնդիրը, որը երկու կազմակերպությունների հռչակված նպատակն է: Այս մասին գրում է EURACTIV-ը:
ՆԱՏՕ-ն և ԵՄ-ն հունվարին ստորագրեցին իրենց երրորդ քաղաքական հռչակագիրը՝ խոստանալով ավելի սերտ համագործակցություն եվրատլանտյան անվտանգությանն առնչվող հարցերի շուրջ:
Այն ժամանակ նրանք նաև ընդլայնել են համագործակցության ոլորտների ցանկը՝ «կարևոր ենթակառուցվածքների, զարգացող և խանգարող տեխնոլոգիաների, տիեզերքի, կլիմայի փոփոխության անվտանգային հետևանքների, ինչպես նաև օտարերկրյա տեղեկատվության մանիպուլյացիայի և միջամտության պաշտպանության համար»:
Ընդդիմությունը հիմնականում պայմանավորված էր քաղաքական նկատառումներով Կիպրոսի վեճի շուրջ, ասում են դիվանագետները:
Կիպրոսը բաժանվեց 1974 թվականին թուրքական ներխուժումից հետո, որը հարուցվել էր հունական ոգեշնչված կարճատև հեղաշրջման արդյունքում: Հյուսիսային հատվածը շարունակում է մնալ «Հյուսիսային Կիպրոսի թուրքական հանրապետության» ինքնահռչակ կառավարության վերահսկողության տակ, որը պաշտոնապես չի ճանաչվել միջազգային հանրության կողմից։ Կղզին, այնուամենայնիվ, միացել է ԵՄ-ին 2004 թվականին։
Սկսած 2008 թվականի սեպտեմբերիխաղաղ բանակցությունների մեկնարկից՝ երկու կողմերի միջև խաղաղություն հաստատելու անհամար փորձեր ձախողվել են:
2017-ի ձախողված գագաթնաժողովից հետո կիպրոսի հույներն ու թուրքերն էլ ավելի են հեռացել միմյանցից՝ խոչընդոտելով համագործակցությանը մի քանի կարևոր հարցերում և մեծացնելով լարվածությունը Արևելյան Միջերկրական ծովում:
Սառեցված հակամարտության պատճառով Անկարան կարծում է, որ հայտարարությունը, որում ասվում է, որ երկու կազմակերպություններն էլ «նախաձեռնելու են ՆԱՏՕ-ԵՄ գործընկերությունը ՆԱՏՕ-ի բոլոր դաշնակիցների և ԵՄ անդամ երկրների հետ սերտ խորհրդակցությամբ և համագործակցությամբ», հակասում է Թուրքիայի և Կիպրոսի թուրքական համայնքի շահերին: Հասկանում է EURACTIV-ը:
Ճանապարհային քարտեզը հետաձգվել է
Թեև Անկարայի բարկությունը մինչ այժմ գործնական նվազ հետևանքներ ուներ, այն կարող է արգելափակել ԵՄ-ՆԱՏՕ ճանապարհային քարտեզի առաջընթացը:
Բոլորը «հասկանում են հարաբերությունների ամրապնդման կարևորությունը, բայց թվում է, որ խնդիր կա»,- ասել են ՆԱՏՕ-ի երկու դիվանագետներ՝ պատասխանելով փաստաթղթի վիճակի մասին հարցին:
«ԵՄ-ն ունի Կիպրոս, ՆԱՏՕ-ն՝ Թուրքիան»,- ասել է դիվանագետը՝ մատնանշելով, որ հարցը ծագել է երկու կողմերից։
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը նախորդ տարվա դեկտեմբերին ասել էր, որ դաշինքը վճռականորեն աջակցում է «ՄԱԿ-ի ջանքերին՝ փորձել բանակցային և խաղաղ լուծում գտնել։: Կարծում եմ՝ դա միակ ճանապարհն է՝ լուծելու մարտահրավերներն ու չլուծված խնդիրները Կիպրոսում»:
Ներկայումս ՆԱՏՕ-ի 22 անդամներ նաև ԵՄ անդամ երկրներ են, որոնք կազմում են ռազմական դաշինքի մեկ երրորդը՝ սկսած Ֆինլանդիայի միացումից ապրիլին:
Շվեդիան, որը նույնպես նախորդ տարվա գարնանն անդամակցության հայտ է ներկայացրել և սպասում է Թուրքիայի կանաչ լույսին, թիվը կհասցնի 23-ի: ԵՄ չեզոք երկրներ Ավստրիան, Իռլանդիան, Մալթան և Կիպրոսը ռազմական դաշինքի մաս չեն կազմում:
ՆԱՏՕ-ի և ԵՄ-ի ներկայիս համագործակցության ճանապարհային քարտեզը թվագրվում է 2018 թվականից, երբ ռազմական դաշինքն իր ռադարում չուներ Չինաստանի աճող մարտահրավերը և մինչև 2022 թվականի ուկրաինական պատերազմը:
74 առաջարկներով 2018-ի հռչակագիրը կենտրոնացած էր տարածքով մեկ զորքերի և տեխնիկայի ռազմական շարժունակության, կիբերանվտանգության, հիբրիդային սպառնալիքների, հակաահաբեկչության և անվտանգության հարցերում կանանց ներգրավման վրա:
ԵՄ Ռազմական կոմիտեի նախկին նախագահը 2021 թվականին Միջերկրական ծովի վերաբերյալ անվտանգության կոնֆերանսի ժամանակ ասաց, որ ԵՄ-ն պետք է «փորձի հաղթահարել ՆԱՏՕ-ի հետ մեր համագործակցության ներկայիս խոչընդոտները» և չպետք է թույլ տա, որ «քաղաքական խնդիրները» հայտնվեն ճանապարհին։
Հուլիսին Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյենը և Եվրոպական խորհրդի ղեկավար Շառլ Միշելը կհրավիրվեն մասնակցելու աշխատանքային նիստի ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրների հետ ռազմական դաշինքի Վիլնյուսի գագաթնաժողովում՝ ի նշան երկուսի և նրանց անդամների սերտ գործընկերության:
