Ի՞նչ փոփոխություններ են տեղի ունենում ԵՄ անդամ երկրների քաղաքական համակարգերում
Նախկինում ծայրահեղական կուսակցություններն այժմ ԵՄ անդամ երկրների գրեթե կեսի առաջստար եռյակում են։ Այս մասին գրում է BLOOMBERG-ը (The Far Right Is Advancing in a Vulnerable Europe Again):
Հարյուրավոր մարդիկ, որոնք հանրահավաքի էին եկել Լեհաստանի Օլշտին քաղաքում ռոք երաժշտություն լսելու և հրավառություն դիտելու, հավանեցին կողմերից մեկի ներկայացուցիչների ուղերձը. աշխատասեր լեհերն արժանի են «տան, այգու, գրիլի, երկու մեքենայի և արձակուրդի», իսկ ներկայիս քաղաքական առաջնորդները չեն կարողանում դա ապահովել։
«Ազատության և անկախության համադաշնություն» կուսակցության պարզ ուղերձը կարող է վերածվել ազգային մասշտաբի դժվարությունների։ Հանրության երկնիշ աջակցությամբ դաշինքը, կարծես, պատրաստ է ազդել ամենալարված ընտրություններից մեկի արդյունքի վրա(կոմունիզմի անկումից հետո):
Ժողովրդականությունը կուսակցության, որը դեմ է ներգաղթին, աբորտներին և կարանտինային արգելափակումներին, միայն լեհական երևույթ չէ: Ծայրահեղ աջ խմբերը հզորանում են ողջ Եվրոպայում՝ կապիտալիզացնելով ժողովրդական զայրույթը, որը առաջացել է COVID-19 համաճարակի, կյանքի ծախսերի ճգնաժամի և Ուկրաինայի հակամարտության հետևանքով առաջացած տնտեսական կորուստների հիման վրա:
Այս սառը պատերազմը տարբեր է
Այս կուսակցություններից ոչ մեկը մտադիր չէ զավթել իշխանությունը, բայց նրանք բոլորն էլ հսկայական ազդեցություն կունենան մասնատված Եվրոպայի ֆոնին՝ լինի դա կոալիցիոն կառավարություններում, թե քաղաքական փակուղի ստեղծելով, քանի որ ԵՄ-ն փորձում է պահպանել միասնությունը ուկրաինական հակամարտության հարցում:
«Եվրոպական առաջատար քաղաքական գործիչները վաղուց թերագնահատել են նման կուսակցությունները՝ չհամարելով վտանգավոր», — ասում է Պրահայի Նյու Յորքի համալսարանի ակադեմիական կենտրոնի տնօրեն և Չեխիայի հանգուցյալ նախագահ Վացլավ Հավելի նախկին խորհրդական Իրժի Փեհեն(Jiri Pehe): «Ցավոք, հասարակության մտահոգության և հիասթափության մակարդակը աճում է»:
Բրյուսելում մեկը մյուսի հետևից հնչում են ահազանգերը։
Առաջիկա շաբաթներին կանցկացվեն երկու հիմնական ընտրական թեստեր․ մեկը հոկտեմբերի 15-ին Լեհաստանում — մյուսը դրանից երկու շաբաթ առաջ՝ Սլովակիայում: Ազգայնականները նաև հնարավորություն ունեն հաղթելու հաջորդ տարի Ավստրիայում և Բելգիայում կայանալիք ընտրություններում։ Գերմանիայում ծայրահեղ աջ «Այլընտրանք Գերմանիայի համար» (AfD) կուսակցությունը դարձել է երկրորդ իշխանությունը՝ ստիպելով սոցիալ-դեմոկրատներին՝ կանցլեր Օլաֆ Շոլցի գլխավորությամբ, փոխել քաղաքականությունն ու ռազմավարությունը՝ դրան հակազդելու համար:
Իսպանական Vox կուսակցությունը կորցրեց դիրքերը հուլիսյան ընտրություններում, սակայն հաղթած Ժողովրդական կուսակցությունը հայտարարեց, որ կմիավորվի նրանց հետ և այժմ չունի բավարար աջակցություն կառավարություն ձևավորելու համար — մասամբ սրա պատճառով է երկիրը անորոշ վիճակում հայտնվել: Մինչդեռ Իտալիայի կառավարությունն այդքան աջակողմյան չէր եղել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո։
Եվրոպայի մարող ժողովրդավարությունը
Արգենտինայի նախագահական ընտրություններից առաջ աջ ծայրահեղական ներկայացուցիչը ցնցող հաղթանակ է տարել ՝ խոստանալով փակել Կենտրոնական բանկը և ապադոլարիզացնել տնտեսությունը։
Այս ամենը, իհարկե, նորություն չէ Եվրոպայի համար. դա տեղի ունեցավ բոլորովին վերջերս՝ համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամից հետո, և առաջնագծում էր մայրցամաքի նախկին կոմունիստական արևելքը։
Լեհաստանում եկամուտների աճող անհավասարությունը օգնեց Յարոսլավ Կաչինսկու «Օրենք և արդարություն» կուսակցությանը իշխանության բերել 2015 թվականին՝ անհնազանդության կոչով Բրյուսելի և Բեռլինի «էլիտաներին»:
«Մենք անպայման կշարունակենք աճել», — ասում է Մարտին Հելմեն՝ Էստոնիայի Պահպանողական Ժողովրդական Կուսակցության (Eesti Konservatiivne Rahvaerakond, EKRE) ղեկավարը, որը որոշ հարցումներում առաջատար է: «Ներգաղթի խնդիրը սրվել է, և կանաչ էներգիային անցումը ոչնչացնում է լիբերալ քաղաքականությունը, ոչնչացնում է մարդկանց բարեկեցությունն ու կենսամակարդակը»:
Սլովակիայում, որի բնակչությունը համարվում է ամենառուսամետներից մեկն է, շուտով ընտրություններ։ Սեպտեմբերի 30-ի ընտրություններում, հավանաբար, կրկին կհաղթի նախկին վարչապետ Ռոբերտ Ֆիկոն, ով խոստացել է վետո դնել Ռուսաստանի դեմ «անիմաստ» պատժամիջոցների վրա, որոնք վնասում են ԵՄ անդամներին:
Ծայրահեղ աջերի հետ միավորվելը կուժեղացնի Ֆիկոյի վճռականությունը՝ դադարեցնել ռազմական օգնությունն Ուկրաինային և մերժել կանաչ էներգիայի և ներգաղթի վերաբերյալ ԵՄ մի շարք միջոցառումներ: Հանրապետության ղեկավար Միլան Ուհրիկը հայտարարել է, որ ՆԱՏՕ-ն սառը պատերազմի մասունք է, որը ձգտում է տարածել ամերիկյան շահերը Սլովակիայում:
Կուսակցության առաջնորդները ցանկանում են թոթափել իրենց ծայրահեղական անցյալը՝ հագնելով կոստյումներ և խոսելով հիմնականում տնտեսական հարցերի շուրջ։ Բայց դուք չեք կարող այդքան հեշտությամբ ջնջել անցյալը:
Հուգո Բրենանը ասում է, որ Սլովակիան, Լեհաստանը և Նիդեռլանդները «հիմնական հենանիշեր» են Եվրախորհրդարանի ընտրություններից առաջ, որոնք տեղի կունենան հաջորդ ամառ։
Նա պնդում է, որ ծայրահեղ աջերից հնչող սպառնալիքը խիստ չափազանցված է։
Գերմանիայում հաջորդ դաշնային ընտրություններին մնացել է երկու տարի, սակայն 2024 թվականին արևելյան երեք նահանգներում անցկացված տարածաշրջանային ընտրությունները կարող են հաղթանակ բերել AfD-ին։ Մրցակիցները բացառել են համագործակցությունը վերջինիս հետ՝ բարձրացնելով քաղաքական ճգնաժամի հավանականությունը։
Արդյո՞ք հարցումների թվի աճը կվերածվի ԵՄ ամենամեծ արևելյան տնտեսության իրական արդյունքների, պարզ կդառնա հաջորդ ամիս: Հիմա մարդիկ սկսում են գոնե լսել, ասում է Ռաֆայելլա Տենկոնին՝ Լոնդոնում ADA Economics-ի հիմնադիրը և գլխավոր տնտեսագետը: «Հարցումները մարդկանց շրջանում անհանգստություն են առաջացնում», — ասաց նա: «Ընտրությունները հիմնված են մարդկային գործոնի վրա, և ժողովուրդը զգում է անորոշություն».
