Ապագայի ԲՐԻԿՍ. ինչո՞ւ է դաշինքը դուրս գալիս համաշխարհային ասպարեզ
Վերջին մի քանի տարիների ընթացքում ԲՐԻԿՍ-ը զգալիորեն մեծացրել է իր ազդեցությունը համաշխարհային տնտեսության վրա, և գնալով ավելի շատ զարգացող երկրներ են դիմում դաշինքին անդամակցելու համար։ Բացի ԲՐԻԿՍ-ի ընդլայնման մասին քննարկումներից, կա նաև համաշխարհային ֆինանսական համակարգի փոխակերպման հնարավորություն՝ ստեղծելով ընդհանուր արժույթ: Այս ոգևորությունն ու հանրային ուշադրությունը կտրուկ հակադրվում են խմբի ոչ գրավիչ լինելու մասին նախկին հայտարարություններին, որոնք հնչել են ինչպես զարգացած, այնպես էլ զարգացող աշխարհի դիտորդների կողմից: Այսպիսով, ինչո՞վ է պայմանավորված ընկալման նման կտրուկ փոփոխությունը ընդամենը մի քանի տարվա ընթացքում: Հնարավո՞ր է արդյոք, որ ԲՐԻԿՍ-ի երկրները վերջապես հնարավորություններ են բացել համաշխարհային տնտեսության համար, որն անցել է մի ճգնաժամից մյուսը՝ առանց այլընտրանքներ տեսնելու: Այս մասին գրում է INFOBRICS-ը:
Իրականում, թերևս վերջին մի քանի տարիների ընթացքում նման այլընտրանքների ի հայտ գալն է, որ ամենաշատն հետաքրքրություն է առաջացրել ԲՐԻԿՍ բլոկի նկատմամբ — առաջին հերթին նոր ընդհանուր արժույթ ստեղծելու հնարավորությանը: Չնայած ԲՐԻԿՍ արժույթով ԱՄՆ դոլարի համաշխարհային գահից արագ հեռացման մասին բոլոր քննարկումներն անիրատեսական են՝ բուն հնարավորությունը այլընտրանքային գործիքի, որը կարող է օգտագործվել միջազգային մակարդակում, կարևոր ազդանշան է համաշխարհային հանրությանը: Նոր ինստիտուտների ստեղծման հետ մեկտեղ, ինչպիսին է ԶՆԲ-ն, պարադիգմային փոփոխությունը տարբերվող տնտեսական զարգացումն է, այլ ոչ թե սերտաճումը դեպի մեկ մոդել, մեկ հաստատություններ և վճարային համակարգ/արժույթ:
Ինչպես է ԲՐԻԿՍ-ի ընդլայնումը սպառնում ԱՄՆ-ի գերակայությանը
ԲՐԻԿՍ-ի աճող ժողովրդականության երկրորդ գործոնը բլոկի ավելի բաց լինելն է. ԲՐԻԿՍ+ նախաձեռնությունը, որը կրկին գործարկվել է Չինաստանի կողմից 2022 թվականին, բուռն արձագանք է առաջացրել Գլոբալ Հարավում: Զարգացած տնտեսությունների բլոկի համար դժվար կլինի մրցակցել ԲՐԻԿՍ+ համապարփակ ձևաչափի հետ: Բացի այդ, ԲՐԻԿՍ-ի բաց լինելն ու ներառականությունը բազմակողմանի են. սա վերաբերում է ոչ միայն ֆորմալ անդամակցությանը և տարբեր ձևաչափերին ԲՐԻԿՍ-ին և ԲՐԻԿՍ+-ին, այլ նաև զարգացման տարբեր մոդելների, քաղաքական/տնտեսական համակարգերի և արդիականացման ուղիների ընդունմանը: Այս առումով, ԲՐԻԿՍ-ի բաց լինելն ու ներառականությունը սերտորեն կապված է «դիվերգենցիայի պարադիգմայի» և այլընտրանքների առաջացմանը՝ներդրված բլոկի կողմից համաշխարհային տնտեսության մեջ։
Գլոբալ Հարավում ԲՐԻԿՍ-ի ավելի մեծ ներառականության և աճող գրավչության մեկ այլ ասպեկտ է ընդհանուր բարգավաճման զգացումը, որը վերաբերում է ոչ միայն պետություններին, այլև զարգացող երկրների լայն հասարակությանը: Պետությունների համար ԲՐԻԿՍ-ը և ԲՐԻԿՍ+-ը կարող են դառնալ աճի ավելի բաց և հավասար հարթակ: Բնակչության համար կարևորն այն է, որ խոսքը Գլոբալ Հարավի միջին խավի շարքերն ընդլայնելու և դրա թվի ավելացնելն է զարգացող երկրներում միլիոններից միլիարդներ։ Ի՞նչ կասեք Գլոբալ Հարավից միլիարդավոր ներդրողների, ձեռնարկատերերի և գյուտարարների մասին, որոնք հայտնվում են նոր պարադիգմի բազայի հիման վրա, որը զարգացող տնտեսություններին թույլ է տալիս բացել իրենց ներուժը:
Որոշ առումներով ԲՐԻԿՍ-ի նախագիծը կարելի է ընկալել որպես Գլոբալ Հարավի ստարտափ — բազմաթիվ անորոշություններով և կասկածներով, որոնց հետ բախվել են նորարարությունները, որոնք համաշխարհային տնտեսություն է բերել ԲՐԻԿՍ-ը: Սա նաև ապագայի որոշակի տեսլական է, որն ունի հսկայական նորարարական ուժ՝ ձևավորելու համաշխարհային կառավարումը նոր սերնդի գլոբալ քաղաքացիների — և նրա ուժերով: Սա պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ ԲՐԻԿՍ նախագիծն ունի սերունդների հետ կապված կարևոր տարր, ինչը նույնպես մեծացնում է վերջինիս գրավչությունը զարգացող երկրներում։ Գրեթե բոլոր զարգացած երկրներում միջին տարիքը զգալիորեն բարձր է համաշխարհային ցուցանիշից։
ԲՐԻԿՍ-ի պարագայում Հարավային Աֆրիկայի (28 տարեկան) և Հնդկաստանի (29 տարեկան) ցուցանիշները ցածր են համաշխարհային միջինից (մոտ 30-31 տարի), մինչդեռ Բրազիլիայի (33,5 տարի) ցուցանիշը մոտ է համաշխարհային միջինին և ցածր է այն մակարդակից, որը նկատվում է զարգացած տնտեսություններում: Վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում Չինաստանում միջին տարիքի աճը դեռ զգալիորեն ցածր է, քան զարգացած որոշ տնտեսություններում: Այս սերնդային գործոնը տեղափոխվում է մեկ այլ մակարդակ BRICS +-ի շրջանակներում, որը գրավում է Աֆրիկան(միջին տարիքը 20 տարեկանից ցածր) և Լատինական Ամերիկան (մոտ 30-31 տարեկան)՝ որպես ընդլայնված դաշինքի տարածաշրջանային գործընկերներ։ Իշխանափոխությունը հօգուտ Գլոբալ Հարավի երիտասարդ սերնդի թույլ կտա փոխել աշխարհի մտածողությունը, հրաժարվել անցյալի մոլուցքից և ավելի շատ կենտրոնանալ ապագայի վրա:
