Ինչպես Ժողովրդագրական հսկայական փոփոխությունը կվերափոխի աշխարհը
Տասնամյակներ շարունակ աշխարհի գերիշխող տերությունները օգուտներ են քաղել աշխատունակ տարիքի մեծ բնակչությունից՝ խթանելով տնտեսական աճը: Միևնույն ժամանակ, երիտասարդ բնակչության մեծ համամասնության պատճառով զարգացող երկրների մեծ մասը ստիպված է առանց այն էլ սուղ ռեսուրսներ ծախսել երեխաների դաստիարակության վրա՝ միաժամանակ զրկելով նրանց տնտեսական հնարավորություններից։ Այս մասին գրում է The New York Times-ը։
Այնուամենայնիվ, ժողովրդագրական լուրջ տեղաշարժեր են տեղի ունենում աշխարհում։
Առաջին մեծ տեղաշարժը տեղի ունեցավ Ճապոնիայում։ 2013 թվականին բնակչության մեկ քառորդը 65 տարեկանից մեծ էր: Այսպիսով, Ճապոնիան դարձավ պատմության մեջ խոշոր երկրներից ամենածերը: Նրա հետքերով կարող են գնալ Հարավային Կորեան, Մեծ Բրիտանիան և Արևելյան Եվրոպան, ինչպես նաև Չինաստանը։ Միևնույն ժամանակ, շատ աղքատ, ցածր եկամուտ ունեցող երկրներ այսօր պատմության մեջ առաջին անգամ կստանան աշխատունակ տարիքի հսկայական աշխատուժ: Կկարողանա՞ն նրանք օգտվել այս հնարավորությունից։
Աշխարհի ժողովրդագրությունն արդեն անճանաչելիորեն փոխվել է։ Եվրոպան փոքրանում է. Չինաստանը կրճատվում է, իսկ Հնդկաստանը, որը շատ ավելի երիտասարդ է, այս տարի բնակչության թվով կանցնի նրան:
Հնդկաստանի բնակչությունը կգերազանցի Չինաստանին. ի՞նչ է դա նշանակում աշխարհի համար
Բայց սա միայն սկիզբն է։
Կանխատեսումները վստահելի են և հստակ. մինչև 2050 թվականը 65 և ավելի տարեկան բնակիչները կկազմեն Արևելյան Ասիայի և Եվրոպայի որոշ մասերի բնակչության գրեթե 40%-ը: Սա գրեթե երկու անգամ ավելի է, քան Ֆլորիդայում՝ ամերիկյան «թոշակառուների մայրաքաղաքում»։ Զուգահեռաբար, զգալիորեն կկրճատվի աշխատունակ տարիքի մարդկանց թիվը, ովքեր ստիպված կլինեն ապահովել այս բոլոր թոշակառուներին։
Այսքան ծեր երկրներ երբեք չեն հանդիպել։
Արդյունքում, փորձագետները կանխատեսում են, որ որոշ բաներ, որոնք հարուստ երկրներում ընդունված են որպես ինքնին պարզ երևույթներ՝ կենսաթոշակային տարիք, կենսաթոշակներ և ներգաղթի խիստ քաղաքականություն, կպահանջեն «արմատական վերանայում»: Իսկ այսօրվա հարուստ երկրների մասնաբաժինը համաշխարհային ՀՆԱ-ում անխուսափելիորեն կնվազի, կարծում են տնտեսագետները։
Եվրոպային, Միացյալ Նահանգներին, Չինաստանին ևայլ խոշոր տնտեսություններին, որոնք աշխատունակ տարիքի ամենամեծ բնակչություն ունենընդհանուր բնակչության համամասնությամբ, սպասում են կտրուկ փոփոխություններ: Ժամանակին աշխատուժի առատությունն էր, որ դարձավ նրանց տնտեսական աճի շարժիչը։
Այս բոլոր երկրներն արդեն ծերանում են և աստիճանաբար դուրս են մնում ցուցակից։ ՄԱԿ-ի կանխատեսումների համաձայն՝ շուտով ամենահավասարակշռված աշխատուժը կլինի Հարավային և Հարավարևելյան Ասիայում, Աֆրիկայում և Մերձավոր Արևելքում։ Փորձագետների կարծիքով՝ այս տեղաշարժը կփոխի տնտեսական աճը և ուժերի աշխարհաքաղաքական հավասարակշռությունը։
Շատ առումներով աշխարհի ծերացումը զարգացման հաղթանակ է: Քանի որ մարդիկ հարստանում են, նրանք ավելի երկար են ապրում, ավելի երկար են պահպանում առողջությունը և ունենում ավելի քիչ երեխաներ:
Ի՞նչ կապ կա գենդերային հավասարության և էներգետիկ անցման միջև
Միևնույն ժամանակ, աղքատ երկրների համար հսկայական հնարավորություններ են բացվում։ Երբ ծնելիությունը նվազում է, երկրները կարող են անհամբեր սպասել այսպես կոչված «ժողովրդագրական դիվիդենտին». խնամյալների համեստ թվի պարագայում՝ աշխատողների աճող մասնաբաժինը խթանում է տնտեսական աճը: Ավելի փոքր ընտանիք ունեցող մեծահասակները ավելի շատ ազատ ժամանակ ունեն իրենց երեխաներին մեծացնելու և ներդրումներ կատարելու համար: Բացի այդ, աշխատաշուկան համալրվում է կանանցով, և սա նույնպես տնտեսական աճի հիմք է:
Այնուամենայնիվ, ժողովրդագրությունը ճակատագիր չէ, և դիվիդենտները ինքնաբերաբար չեն վճարվում: Առանց աշխատատեղերի ճիշտ քանակի, աշխատունակ տարիքի մեծ բնակչությունը, աճի փոխարեն, կարող է հանգեցնել անկայունության: Եվ նույնիսկ ծերության ժամանակ հարուստ երկրները դեռ երկար ժամանակ կվայելեն տնտեսական օգուտները և բարձր կենսամակարդակը։
1990-ականներին գերիշխող համաշխարհային տերությունները աշխատունակ տարիքի մեծ բնակչություն ունեին: Մյուս երկրները դեռ շատ երիտասարդ էին։ Այսօր Եվրոպայի մեծ մասը ծերանում է, իսկ Ճապոնիան՝ ավելի արագ։ 2050 թվականին այսօրվա ամենահարուստ երկրների մեծ մասը զգալիորեն կծերանա։ Մյուս երկրներում, ընդհակառակը, առաջին անգամ կհայտնվի զգալի աշխատունակ բնակչություն։
Երիտասարդություն և հնարավորություններ. ամենաերիտասարդ երկրները 2050թվականին
Նիգեր
Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն
Սոմալի
Կենտրոնական Աֆրիկյան Հանրապետություն
Անգոլա
Տանզանիա
Նիգերիա
Աֆղանստան
Եթովպիա
Տաջիկստան
Քենիա
Ինչպես շատ այլ երիտասարդ երկրներ, Քենիայում ծնելիության մակարդակը վերջին տարիներին կտրուկ նվազել է: Կես դար առաջ կանայք միջինը ութ երեխա են ծնել, իսկ նախորդ տարի՝ երեքից մի փոքր ավելի։ Ժողովրդագրական առումով Քենիան ինչ-որ չափով հիշեցնում է Հարավային Կորեան 1970-ականների կեսերին, երբ վերջինիս տնտեսությունը գնաց պատմական աճի, բայց ծնելիության մակարդակը փոքր-ինչ ավելի դանդաղ է նվազում: Նմանատիպ տարիքային կառուցվածք նկատվում է Հարավային Ասիայում և Աֆրիկայում։
Սա խոստանում է հսկայական օգուտներ:
Աշխատունակ բնակչության այս աճը բացատրվում է ամենամեծ տնտեսական աճի մինչև մեկ երրորդով (դիտվել է մինչև քսաներորդ դարի վերջը Հարավային Կորեայում, Չինաստանում, Ճապոնիայում և Սինգապուրում)։
Ավելին, առաջիկա ժողովրդագրական փոփոխությունների հիմքն արդեն դրված է. մարդկանց մեծ մասը, ով կապրի 2050թվականին, արդեն ծնվել են։
Սակայն կանխատեսումները միշտ անորոշ են, և կան նշաններ, որ սև Աֆրիկայի երկրներում ծնելիությունը նվազում է նույնիսկ ավելի արագ, քան ՄԱԿ-ի կանխատեսումներում է, ինչը նշանակում է, որ աֆրիկյան երկրները կարող են ավելի լավ վիճակում լինել 2050 թվականին, քան այսօր սպասվում է:
Հականեոլիբերալիզմ, կարծես թե աղքատները կարևոր են
Բայց առանց ճիշտ քաղաքականության, աշխատունակ տարիքի հսկայական բնակչությունը կարող է ավելի շուտ բեռ դառնալ, քան տնտեսական աճի շարժիչ:
«Եթե աշխատատեղեր չունեք երիտասարդների համար, ովքեր լրացնում են աշխատաշուկան, ապա ոչ ոք ձեզ ժողովրդագրական դիվիդենտ չի խոստանում», — ասում է Ջոնս Հոփկինսի համալսարանի առողջապահական տնտեսագետ Քերոլայն Քարդոնան՝ «Ժողովրդագրական դիվիդենտ» ծրագրի գործընկեր:
Արևելյան Ասիայի երկրները, որոնց վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում ժողովրդագրությունը հզոր աջակցություն է ցույց տվել, ունեին հստակ ինստիտուտներ և համապատասխան քաղաքականություն, և, հետևաբար, օգտագործեցին իրենց ներուժը, ասում է Ավստրալիայի գիտական խորհրդի Ծերացող Ասիա հետազոտական կենտրոնի ղեկավար Ֆիլիպ Օ’Քիֆը:
Տարիքային դժվարություններ. 2050 թվականի ամենածեր երկրները
Հոնկոնգ
Հարավային Կորեա
Ճապոնիա
Իտալիա
Իսպանիա
Թայվան
Հունաստան
Սինգապուր
Սլովենիա
Թաիլանդ
Գերմանիա
Չինաստան
Ֆինլանդիա
Նիդերլանդներ
Սակայն միայն այսօրվա երիտասարդ երկրները չեն, որ գտնվում են խաչմերուկում։ Հարուստ երկրներում հասարակության վերափոխումը նոր է սկսվել: Եթե պատրաստվեն աշխատողների թվի կրճատմանը, ապա նրանց սպասում է հարստության և տնտեսական հզորության աստիճանական անկում։
ՄԱԿ-ը կանխատեսում է, որ Հարավային Կորեայի և Իտալիայի աշխատունակ բնակչությունը( երկու երկրներ, որոնք կդառնան աշխարհի ամենածերերը) մինչև 2050 թվականը կնվազի համապատասխանաբար 13 միլիոնով և 10 միլիոնով: Կանխատեսվում է, որ Չինաստանը կունենա 200 միլիոնով ավելի քիչ աշխատունակ տարիքի բնակիչ, քան աշխարհի շատ երկրների ընդհանուր բնակչությունն է:
Փորձագետների կարծիքով, որպեսզի դիմակայեն դրան, ծերացող հարուստ երկրները ստիպված կլինեն վերանայել ոչ միայն կենսաթոշակային և ներգաղթային քաղաքականությունը, այլ նաև որպես այդպիսին ծեր կյանքը :
Հեշտ չի լինի։ Ավելի քան մեկ միլիոն ֆրանսիացիներ դուրս են եկել փողոցներ՝ բողոքելու ընդդեմ կենսաթոշակային տարիքը 62-ից 64-ի բարձրացնելու, ինչը վկայում է այն մարտահրավերների մասին։
Համաշխարհային բանկի կանխատեսմամբ՝ փոփոխությունները կուժեղանան ասիական երկրներում, որոնք ավելի արագ են ծերանում, քան աշխարհի մյուս տարածաշրջանները։ Տարիքային կառուցվածքի փոփոխությունը, որը տևեց ավելի քան մեկ դար Ֆրանսիայում, իսկ ԱՄՆ-ում՝ ավելի քան 60 տարի, Արևելյան և Հարավարևելյան Ասիայի շատ երկրներում տևեց ընդամենը 20 տարի:
Ասիական երկրները ոչ միայն շատ ավելի արագ են ծերանում, այլև նրանցից ոմանք ծերանում են՝ դեռևս չհարստացած: Մինչ Ճապոնիան, Հարավային Կորեան և Սինգապուրը պահպանում են եկամուտների համեմատաբար բարձր մակարդակ, Չինաստանը հասել է իր աշխատունակ բնակչության գագաթնակետին՝ հասնելով ԱՄՆ-ի եկամտի միայն 20%-ին:
Աղքատ երկրներում կենսաթոշակային համակարգերը նախատեսված չեն ծերացող բնակչությանը սպասարկելու համար՝ ի հակադրություն հարուստների:
Ընդ որում, մյուս հարուստ երկրներում (այդ թվում՝ ԱՄՆ-ում) փոփոխություններն այդքան էլ դրամատիկ չեն լինի։
Այսպիսով, ծնելիության բարձր մակարդակի և միգրացիայի աճի պատճառով Միացյալ Նահանգները և Ավստրալիան մինչև 2050 թվականը ավելի երիտասարդ կլինեն, քան հարուստ երկրների մեծ մասը: Կանխատեսվում է, որ ԱՄՆ-ում և Ավստրալիայում 65 տարեկանից բարձր բնակչության մասնաբաժինը մինչև 2050 թվականը կկազմի 24% -ից մի փոքր ավելի, քան այսօր, բայց ավելի ցածր , քան Եվրոպայի և Արևելյան Ասիայի մեծ մասում, որտեղ այս ցուցանիշը կգերազանցի 30% -ը:
Վերջապես, ծերությունը, իր բոլոր խնդիրներով հանդերձ, կարելի է հսկայական ձեռքբերում համարել։
Մարդիկ ոչ միայն երկար են ապրում, այլ ավելի առողջ և ակտիվ կյանքով են ապրում: Իսկ զարգացման բարձր մակարդակի շնորհիվ ծերացող երկրները բարգավաճելու են դեռ երկար ժամանակ։
«Դուք կարող եք որոշակիորեն կանխատեսել, թե ինչպիսին կլինի ժողովրդագրական իրավիճակը», — եզրափակեց Օ’Քիֆը: «Ապագա հասարակության ձևը մեծապես պայմանավորված է քաղաքականության և վարքագծի փոփոխությամբ»:
