ԱՄՆ-ը կորցնում է Գլոբալ Հարավը. ինչպե՞ս փոխել ընթացքը
Իր ներկայիս ընթացքով, առաջիկա 25 տարիների ընթացքում ԱՄՆ-ին հնարավոր է շրջանցի Չինաստանը՝ որպես աշխարհի առաջատար ազդեցիկ: Այս մասին գրում են հոդվածի հեղինակներ Քոլին Մեյսելը(Collin Meisel) և Ջոնաթան Մոյերը(Jonathan Moyer) The Hill-ում:
Չինաստանի ազդեցությունն արդեն գերազանցել է ԱՄՆ-ին 61 երկրներում՝ շնորհիվ իր զգալի առևտրի, ներդրումների և զարգացման աջակցության, համաձայն ուսումնասիրության, որը մենք կատարել ենք զույգ պետությունների միջև ազդեցության վերաբերյալ 1960 թվականից սկսած՝ կանխատեսումներով մինչև դարի կեսերը տնտեսական, քաղաքական և անվտանգության հարթություններում: Չինաստանի «ներխուժումները» ներառում են հատկապես Աֆրիկան և Կենտրոնական և Հարավարևելյան Ասիան՝ ի հավելումն ԱՄՆ-ի առավելությունների ոչնչացմանը գրեթե ամենուր:
Այսօր Մերձավոր Արևելքն այլևս լիովին չի պատված ԱՄՆ-ի ազդեցության գոտում՝ հաշվի առնելով Պեկինի վերջին դիվանագիտական հեղաշրջումը, որը վերականգնել է Սաուդյան Արաբիայի և Իրանի կապերը և Սաուդյան Արաբիայի առաջիկա մուտքը Չինաստանի գլխավորած Շանհայի համագործակցության կազմակերպություն, որը որոշների կողմից նշվում է որպես Եվրասիական մի քանի խոշոր երկրների «կիսադաշինք»: Եվ Արևմտյան աջակցությունը Ուկրաինային, չնայած բարոյապես և ռազմավարական ճիշտ ընտրություն է, պայմաններ է ստեղծել չինական աշխարհաքաղաքական հետագա նվաճումների համար Աֆրիկայում: Ակնկալվում է, որ մայրցամաքում մարդասիրական օգնության համար նախկինում նախատեսված Արևմտյան միջոցները կուղղվեն դեպի Կիև, և Պեկինը կարծես պատրաստ է լրացնել այդ բացը իր Գլոբալ զարգացման նախաձեռնությամբ( Global Development Initiative):
Վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում Չինաստանի վրա ԱՄՆ-ի ազդեցության մշտական կորուստը կարևոր նախապայման է ԱՄՆ-ի և Արևմուտքի ներկայիս ձախողման համար՝ առաջնորդելու համաշխարհային հասարակական կարծիքը Ուկրաինայի վերաբերյալ: Ուկրաինայում Ռուսաստանի ագրեսիայի դադարեցման պահանջով ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի թե՛ առաջին, թե՛ վերջին քվեարկության ժամանակ Հնդկաստանը՝ աշխարհի ամենամեծ ժողովրդավարությունը, ավելի քան 30 այլ երկրների հետ միասին ձեռնպահ է մնացել:
Գլոբալ հարավի և ԱՄՆ-ի միջև անջրպետը շատ ավելի խորն է, քան կարելի է պատկերացնել: Սա ցույց է տվել 2023 թվականի փետրվարին անցկացված հարցումը Արևմտյան և Գլոբալ Հարավի հանրության շրջանում: Գլոբալ հարավը չի վստահում Բայդենի վարչակազմի կողմից աշխարհը ժողովրդավարության ընդդեմ ավտորիտարիզմի բաժանելուն: Նրանց համար աշխարհն արդեն բազմաբևեռ է, իսկ ԱՄՆ-ն ու Եվրոպան միայն բևեռներից մեկն են: Փոխարենը, արևմտյան հասարակությունը աշխարհը երկու մասի բաժանված է համարում` արևմտյան բլոկ և ռուս-չինական, և կարծում է, որ մնացած աշխարհի բարոյական պարտքն է աջակցել Արևմուտքին:
Չինաստանի աճը դանդաղել է, իսկ Ռուսաստանի անկումն արագացել է՝ պայմանավորված վերջին հարվածներով նրանց տնտեսություններին: Ամերիկայի անկման այս ժամանակավոր հետաձգումն առավելագույնս օգտագործելու համար ԱՄՆ քաղաքականություն մշակողները պետք է հրաժարվեն Թրամփի վարչակազմից ժառանգած պրոտեկցիոնիստական առևտրային քաղաքականությունից: Եվ նրանք պետք է վերաուղղորդեն ԱՄՆ դիվանագիտական ջանքերը շատ ավելի լայն մասշտաբով՝ ավելի սերտ և լուրջ համագործակցելով Գլոբալ Հարավի առաջնորդների հետ: Առանց նման ջանքերի, ԱՄՆ-ի ռազմավարությունը, օրինակ, հնդխաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում, կարող է մեծ դժվարությունների հանդիպել։
Սա կպահանջի վերաիմաստավորել ԱՄՆ ներկայիս մեծ ռազմավարությունը: Հայեցակարգերը, ինչպիսիք են «ինտեգրված զսպումը»(“integrated deterrence” )՝ Սպիտակ տան և ԱՄՆ պաշտպանության նախարարության տերմինը՝ «հնարավոր հակառակորդներին համոզելու հնարավորությունների անխափան համակցություն, որ իրենց թշնամական գործունեության ծախսերը գերազանցում են իրենց օգուտները», պետք է վերակազմավորվեն ավելի քիչ հակասական պայմաններով: Աշխարհաքաղաքական ազդեցությունը տնտեսական, քաղաքական և անվտանգությանն առնչվող փոխազդեցությունների արդյունք է, որոնք չպետք է ռազմականացվեն(weaponized), եթե դա անհրաժեշտ չէ:
Բայդենի վարչակազմի հակակրանքը «ավանդական» առևտրային համաձայնագրերից, որոնք առաջարկում են ավելի մեծ փոխադարձ մուտք դեպի շուկա, առավելություն է տալիս չինացիներին: Եվ պետություններին պետք չէ, կամ գոնե չպետք է ստիպել, որ կողմեր ընտրեն մեծ ուժերի մրցակցության մեջ, որտեղ նրանք կնախընտրեն ընդհանրապես հեռու մնալ:
Եթե ԱՄՆ-ը վերակենտրոնացնի իր ազգային անվտանգության ռազմավարությունը՝ հետագայում ներդրումներ կատարելով Ամերիկայի ուժեղ կողմերի վրա, ներառյալ նորարարությունը, բազմազանությունը և ընդհանուր բարգավաճումը, ապա այն կարող է վստահորեն մեծացնել իր ազդեցությունն աշխարհում: Եվ եթե Միացյալ Նահանգները նույնպես ցույց տա բազմաբևեռ աշխարհի ընդունելիությունը նրանց համար, ապա ավելի մեծ ընկալունակություն կառաջացնի նման քաղաքականության նկատմամբ Գլոբալ Հարավի կողմից: Սա կպահանջի ուղիներ գտնել՝ աջակցելու ամերիկացի կապուտաչյա աշխատողներին՝ միաժամանակ պայքարելով առևտրային աճող պրոտեկցիոնիզմի դեմ, որը վնասում է տնտեսական աճին և նվազեցնում ԱՄՆ-ի ազդեցությունը արտերկրում: Սա կնշանակի միգրանտներ ընդունել ԱՄՆ՝ երկրում ժողովրդագրական բարենպաստ հավասարակշռություն պահպանելու համար։ Եվ առաջիկա տարիներին ԱՄՆ-ի բարենպաստ տնտեսական աճի դեպքում կպահանջվի ամերիկյան օգնության բյուջեի ավելացում արտասահմանյան երկրներին, ինչը կծառայի որպես ամերիկյան բարի կամքի ամենավառ ազդանշան։ Միևնույն ժամանակ, Վաշինգտոնը պետք է ուժեղացնի իր կապերը տարածաշրջանային աճող տերությունների հետ, ինչպիսիք են Հնդկաստանը և Արաբական Միացյալ Էմիրությունները, որպեսզի մեծացնի ամերիկյան ազդեցության ներուժը բազմակողմ համագործակցության միջոցով, այլ ոչ թե միակողմանի:
Վտանգված է միջազգային կարգի ձևը: Այսպիսով, մենք Արևմուտքի և Համաշխարհային Հարավի միջև աճող անջրպետի ճանապարհին ենք: Մենք ընտրություն ունենք մի աշխարհի միջև, որտեղ «կարող է ճիշտ լինել», քանի որ աշխարհի մեծ մասը երկիմաստ է մնում մերկ ագրեսիայի և իսկապես միջազգային «կանոնների վրա հիմնված միջազգային կարգի» միջև, որը կարող է լուծել գլոբալ մարտահրավերները, ինչպիսիք են կլիմայի փոփոխությունը: Վերջինս աշխարհի տեսլականն է, որը կարող է կործանվել առևտրային պրոտեկցիոնիզմի կրկնապատկմամբ, միգրացիայի ավելի խիստ սահմանափակումներով և Չինաստանի հետ կապված հետագա «բարոյական խուճապով»:
