Ինչպես ավելի լավ կառավարել Բրետտոն Վուդսի ինստիտուտները
Բրետտոն Վուդսի ինստիտուտները՝ Արժույթի միջազգային հիմնադրամը և Համաշխարհային բանկը, բարեփոխելու ջանքերը, թեև դանդաղ, առաջընթաց են ապրում: Դեկտեմբերին Արժույթի միջազգային հիմնադրամի Կառավարիչների խորհուրդը հաստատեց անդամների քվոտաների ավելացումը 50%-ով, ինչը կնվազեցնի փոխառու միջոցների կախվածությունը, իսկ Համաշխարհային բանկը հրապարակեց հավակնոտ «էվոլյուցիայի ճանապարհային քարտեզը», որը ուղի է սահմանում դեպի իր առաքելությանը, բիզնես մոդելի և ֆինանսավորման արդիականացում։ Բայց թեև դրանք ողջունելի զարգացումներ են, դրանք բավարար չեն։ Այս ինստիտուտների կառավարման կառույցների բարեփոխումը շատ կարևոր է։ Այս մասին գրում են հոդվածի հեղինակներ Բրահիմա Կուլիբալին, Հաֆեզ Ղանեմը և Վաֆա Աբեդինը project-syndicate-ում։
Ներկայիս կառավարման կառուցվածքը առանցքային ձայն է տալիս վարկատու երկրներին (հիմնականում Եվրոպայում) և անբավարար ձայն զարգացող շուկաներիт և զարգացող տնտեսություններին, չնայած նրանց ավելի ու ավելի էական դերին համաշխարհային տնտեսությունում և ֆինանսական համակարգում: Սա նորություն չէ։ Անտոնիո Գուտերեշն է նրանց թվում, ովքեր կոչ են արել բարեփոխումներ իրականացնել այս անհավասարակշռությունը շտկելու համար: Եվ Բրուքինգսի ինստիտուտի նոր զեկույցը պաշտպանում է ԱՄՀ-ում քվոտաների բաշխման բանաձևի և Համաշխարհային բանկում ձայնի իրավունքի համակարգում փոփոխությունները:
Բայց նման բարեփոխումները, ամենայն հավանականությամբ, կլինեն բարդ և ժամանակատար: Փոփոխություններ են անհրաժեշտ վեց առանցքային ոլորտներում։
Առաջին՝ դրանց խորհուրդները պետք է վերաիմաստավորվեն: Բրետտոն Վուդսի հաստատություններում տնօրենները հանդիպում են շաբաթական մի քանի անգամ և կառավարում են առօրյա գործունեությունը: Խոշոր կորպորացիաների մեծ մասում, ընդհակառակը, խորհուրդները պահպանում են վերահսկիչ դերը՝ կենտրոնանալով ընդհանուր ռազմավարության վրա, այլ ոչ թե առօրյա գործառնությունների վրա, և հանդիպում են տարեկան 4-6 անգամ:
Վերջին մոտեցումը շատ ավելի իմաստալից է, և ԱՄՀ-ն և Համաշխարհային բանկը պետք է որդեգրեն այն: Սա նշանակում է խորհուրդների ուշադրությունը տեղափոխել ընդհանուր նպատակներ ( առանձին երկրի և միջազգային մակարդակներում), ապահովելով բարձր մակարդակի վերահսկողություն և ուղղորդում, ինչպես նաև ինստիտուցիոնալ գործունեության մոնիտորինգ:
Խորհուրդների մանդատների վերասահմանումից բացի, երկրորդ փոփոխությունը պետք է լինի ԱՄՀ-ն և Համաշխարհային բանկը կես դրույքով, ոչ ռեզիդենտ խորհուրդների համակարգ տեղափոխելը: 1944-ին Բրետտոն Վուդսի կոնֆերանսում, որտեղ ստեղծվեցին այս ինստիտուտները, տնտեսագետ Ջոն Մեյնարդ Քեյնսը հենց սա արեց՝ պնդելով, որ լավ գնահատված, բարձր որակավորում ունեցող ոչ ռեզիդենտ անդամներն իրենց խորհուրդներին կտրամադրեն (և՛ տեխնիկական հմտություններ, և՛ քաղաքական կապիտալ, որոնք անհրաժեշտ են արդյունավետ գործելու համար):
Այս երկու բարեփոխումները նաև հնարավորություն կստեղծեն իրականացնելու երրորդ առանցքային փոփոխությունը՝ հստակորեն սահմանելով խորհրդի անդամների լիազորությունները և պահանջվող նվազագույն որակավորումները՝ միջազգային լավագույն փորձին համապատասխան: Խորհրդի անդամները պետք է հարուստ հմտություններ, փորձ և քաղաքական կապիտալ բերեն ԱՄՀ-ին և Համաշխարհային բանկին:
Նմանապես, Բրետտոն Վուդսի ինստիտուտների ղեկավարների ընտրության գործընթացը պետք է փոխվի: Ներկայիս մոտեցումը, որը միշտ հանգեցնում է նրան, որ ամերիկացին գլխավորում է Համաշխարհային բանկը, իսկ եվրոպացին գլխավորում է ԱՄՀ-ն, ավելի շատ քաղաքական է:
Ավելին, Համաշխարհային բանկի նախագահը և ԱՄՀ-ի գործադիր տնօրենը չպետք է գործեն որպես խորհրդի նախագահներ, ինչպես տեղի է ունենում ներկայումս։ Փոխարենը պետք է լինի պատասխանատվության հստակ բաշխում այս երկու դերերի միջև։ Այդ կերպ խորհրդի նախագահի դերը կարող են ստանձնել Գլոբալ Հարավի ներկայացուցիչները:
Վերջապես, խորհրդի անդամությունը պետք է ընդլայնվի՝ ներառելով մասնավոր հատվածը և քաղաքացիական հասարակությունը ներկայացնող 2-4 անկախ տնօրեններ, որոնք այսօր շատ ավելի կարևոր դեր են խաղում համաշխարհային տնտեսության մեջ, քան 1944 թվականին:
Մի աշխարհում, որը բնութագրվում է կլիմայի փոփոխության սպառնալիքով, ծայրահեղ սոցիալական անհավասարություններով, ֆինանսական կայունության համակարգային ռիսկերով և աճող աշխարհաքաղաքական լարվածությամբ, միջազգային ֆինանսական համակարգի արդյունավետության ամրապնդումն ու ներառականության բարձրացումը առավել քան երբևէ կարևոր է: Այդ նպատակին հասնելու ճանապարհին առաջին քայլերը պետք է լինեն Համաշխարհային բանկի և ԱՄՀ-ի կառավարման բարեփոխումները:
