Արևմտյան արդյունաբերական քաղաքականությունը և միջազգային իրավունքը

Վերջին օրենսդրությամբ, որն աջակցում է ածխաթթվացմանն ու նորարարությանը, Միացյալ Նահանգները լրացնում է կորցրած ժամանակը նեոլիբերալիզմի իր 40-ամյա անհաջող փորձից հետո: Բայց եթե այն լրջորեն է վերաբերվում նոր պարադիգմը ընդունելուն, ապա պետք է ավելին անի, որպեսզի օգնի իր հետ բերել մնացած աշխարհը: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ՝ JOSEPH E. STIGLITZ-ը project-syndicate-ում։

Նախորդ տարի, Գնաճի նվազեցման ակտի (IRA) ուժի մեջ մտնելով, Միացյալ Նահանգները լիովին միացավ աշխարհի մնացած առաջադեմ տնտեսություններին կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարում: IRA-ն թույլատրում է վերականգնվող էներգիայի, հետազոտությունների և զարգացման և այլ առաջնահերթություններին աջակցելու ծախսերի զգալի աճ, և եթե դրա հետևանքների վերաբերյալ գնահատականները մոտ լինեն իրականությանը, ապա ազդեցությունը կլիմայի վրա զգալի կլինի:

Ճիշտ է, օրենքի դիզայնը իդեալական չէ։ Ցանկացած տնտեսագետ կարող էր օրինագիծ մշակել, որը շատ ավելի մեծ գումար կբերեր: Բայց ԱՄՆ-ի քաղաքականությունը խառնաշփոթ է, և հաջողությունը պետք է չափվի հնարավորի հետ, այլ ոչ թե ինչ-որ բարձր իդեալների հետ: Չնայած IRA-ի անկատարությանը, այն շատ ավելի լավ է, քան ոչինչը: Կլիմայի փոփոխությունը երբեք չէր սպասի, որ Ամերիկան կարգի բերեր իր քաղաքական տունը:

Նախորդ տարվա CHIPS and Science Act-ի միասին, որի նպատակն է աջակցել ներդրումներին, ներքին արտադրությանը և նորարարությանը կիսահաղորդիչների և մի շարք այլ առաջադեմ տեխնոլոգիաների ոլորտում, IRA-ն ԱՄՆ-ին դրել է ճիշտ ուղղության վրա: Այն դուրս է գալիս ֆինանսներից՝ կենտրոնանալով իրական տնտեսության վրա, որտեղ այն պետք է օգնի աշխուժացնել հետամնաց ոլորտները։

Նրանք, ովքեր կենտրոնանում են բացառապես IRA-ի անկատարության վրա, մեզ բոլորիս արջի ծառայություն են մատուցում: Հրաժարվելով խնդիրը դիտարկել՝ նրանք օգնում և աջակցում են սեփական շահերին, որոնք կնախընտրեն, որ մենք կախված մնանք հանածո վառելիքից:

Դատողների շարքում գլխավորը նեոլիբերալիզմի և անկաշկանդ շուկաների պաշտպաններն են: Մենք կարող ենք շնորհակալություն հայտնել այդ գաղափարախոսությանը վերջին 40 տարիների թույլ աճի, աճող անհավասարության և կլիմայական ճգնաժամի դեմ անգործության համար: Վերջինիս ջատագովները միշտ բուռն կերպով վիճել են IRA-ի նման արդյունաբերական քաղաքականության դեմ, նույնիսկ այն իրադարձությունից հետո, երբ տնտեսական տեսության նոր զարգացումները բացատրեցին, թե ինչու են նման քաղաքականությունները անհրաժեշտ՝ խթանելու նորարարությունները և տեխնոլոգիական փոփոխությունները։

Ի վերջո, մասամբ արդյունաբերական քաղաքականության շնորհիվ էր, որ Արևելյան Ասիայի տնտեսությունները հասան իրենց տնտեսական «հրաշքին» քսաներորդ դարի երկրորդ կեսին: Ավելին, ԱՄՆ-ն ինքը երկար ժամանակ շահել է նման քաղաքականությունից, թեև դրանք սովորաբար թաքնված էին պաշտպանության նախարարությունում, որն օգնեց զարգացնել ինտերնետը և նույնիսկ առաջին բրաուզերը:

ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի վարչակազմը պետք է գովաբանվի նեոլիբերալ երկու հիմնական ենթադրությունների բացահայտ մերժման համար։ Ինչպես վերջերս ասաց Բայդենի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջեք Սալիվանը, այս ենթադրություններն են՝ «շուկաները միշտ կապիտալը բաշխում են պրոդուկտիվ և արդյունավետ», և որ «աճի տեսակը [կարևոր չէ]»։ Երբ մարդ գիտակցում է, թե որքան թերի են նման տարածքները, արդյունաբերական քաղաքականությունը օրակարգ մտցնելը դառնում է անիմաստ:

Սակայն այսօր մեծագույն խնդիրներից շատերը գլոբալ են և, հետևաբար, կպահանջեն միջազգային համագործակցություն: Նույնիսկ եթե ԱՄՆ-ը և Եվրամիությունը հասնեն զրոյական արտանետումների( net-zero emissions) մինչև 2050 թվականը, միայնակ չի լուծի կլիմայի փոփոխության խնդիրը: Մնացած աշխարհը նույնպես պետք է անի նույնը:

Ցավոք, զարգացած տնտեսություններում քաղաքականության վերջին մշակումը նպաստավոր չի եղել գլոբալ համագործակցության խթանման համար: Նկատի ունեցեք պատվաստանյութային ազգայնականությունը, որը մենք տեսանք համաճարակի ժամանակ, երբ արևմտյան հարուստ երկրները կուտակեցին և՛ պատվաստանյութերը, և՛ մտավոր սեփականությունը (IP) դրանք պատրաստելու համար՝ նպաստելով դեղագործական ընկերությունների շահույթին զարգացող երկրներում և զարգացող շուկաներում միլիարդավոր մարդկանց կարիքների փոխարեն: Այնուհետև եղավ Ռուսաստանի լայնածավալ ներխուժումն Ուկրաինա, որը հանգեցրեց էներգիայի և պարենային ապրանքների գների աճին Ենթասահարային Աֆրիկայում և այլուր, առանց Արևմուտքի գրեթե որևէ օգնության:

Ավելի վատ, ԱՄՆ-ը բարձրացրեց տոկոսադրույքները, ինչը ամրապնդեց դոլարը այլ արժույթների նկատմամբ և սրեց պարտքային ճգնաժամերը զարգացող աշխարհում: Կրկին, Արևմուտքը քիչ իրական օգնություն առաջարկեց՝ միայն խոսքեր: Թեև G20-ը նախկինում համաձայնեցրել էր աշխարհի ամենաաղքատ երկրների պարտքի սպասարկումը ժամանակավորապես դադարեցնելու շրջանակը, պարտքի վերակառուցումն այն է, ինչ իրականում անհրաժեշտ էր:

Այս ֆոնի վրա IRA-ն և CHIPS Act-ը կարող են ամրապնդել այն գաղափարը, որ զարգացող աշխարհը ենթարկվում է երկակի ստանդարտների. օրենքի գերակայությունը կիրառվում է միայն աղքատների և թույլերի համար, մինչդեռ հարուստներն ու հզորները կարող են անել այնպես, ինչպես ցանկանում են:

Այժմ ԱՄՆ-ն ավելի բաց է արտահայտվում դաշտը թեքելու հարցում, և Եվրոպան պատրաստ է անել նույնը: Չնայած Բայդենի վարչակազմը պնդում է, որ հավատարիմ է մնում Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությանը «և այն ընդհանուր արժեքներին, որոնց վրա հիմնված է այն․ արդար մրցակցություն, բացություն, թափանցիկություն և օրենքի գերակայություն», նման խոսակցությունները դատարկ են: ԱՄՆ-ը դեռևս թույլ չի տվել նոր դատավորներ նշանակել ԱՀԿ-ի վեճերի կարգավորման մարմնում՝ այդպիսով ապահովելով, որ նա չի կարող միջոցներ ձեռնարկել միջազգային առևտրի կանոնների խախտումների դեմ:

Իհարկե, ԱՀԿ-ն շատ խնդիրներ ունի։ Ես տարիների ընթացքում ուշադրություն եմ հրավիրել դրանցից շատերի վրա: Բայց ԱՄՆ-ն էր, որ ամենաշատն արեց ներկայիս կանոնները ձևավորելու համար նեոլիբերալիզմի ծաղկման շրջանում: Ի՞նչ է նշանակում, երբ կանոնները գրած երկիրը երես է թեքում դրանցից, երբ դա հարմար է դառնում: Ի՞նչ «օրենքի գերակայություն» է։

Արդյունաբերական քաղաքականություն որդեգրելով՝ ԱՄՆ-ն և Եվրոպան բացահայտորեն ընդունում են, որ կանոնները պետք է վերաշարադրվեն: Դրա համար, սակայն, ժամանակ կպահանջվի: Ապահովելու համար, որ ցածր և միջին եկամուտ ունեցող երկրները գնալով ավելի (և արդարացիորեն) դառնացած չեն աճի միևնույն ժամանակ, Արևմտյան կառավարությունները պետք է ստեղծեն տեխնոլոգիական հիմնադրամ, որը կօգնի մյուսներին համապատասխանեցնել իրենց ծախսերը տանը: Այն գոնե ինչ-որ չափով կհավասարեցնի խաղադաշտը և կխթանի այն գլոբալ համերաշխությունը, որը մեզ անհրաժեշտ կլինի կլիմայական ճգնաժամին և այլ գլոբալ մարտահրավերներին դիմակայելու համար: