Համարձակ ՆԱՏՕ-ն դառը քաղցր պահ է ապահովում պատերազմից տուժած Ուկրաինային

Ուկրաինան ի սրտե շնորհավորել է Ֆինլանդիային ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու կապակցությամբ, իսկ նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին ասել է, որ Հելսինկին այժմ ունի «անվտանգության հուսալի երաշխիք՝ կոլեկտիվ երաշխիք»: Այս մասին գրում է CNBC-ին:

Բայց երբ Ֆինլանդիայի դրոշը բարձրացվեց Բրյուսելում ՆԱՏՕ-ի շտաբ-բնակարանում՝ պաշտոնապես նշելով նրա մուտքը որպես Արևմտյան ռազմական դաշինքի 31-րդ անդամ, Կիևում դառն-քաղցր զգացողություններ կային:

Ուկրաինան փափագում է անդամակցել ՆԱՏՕ-ին՝ երկար ժամանակ ձգտելով միանալ դաշինքին և զգա այն անվտանգությունը, որը անդամները վայելում են հավաքական պաշտպանության պայմանագրի արդյունքում:

ՆԱՏՕ-ի հիմքում ընկած է այն դրույթը, որ մեկ անդամի վրա հարձակումը հարձակում է բոլոր անդամների վրա: Եթե այդ դրույթը, որը ամրագրված է 5-րդ հոդվածում, վկայակոչվում է, ապա բոլոր անդամները պարտավոր են հանդես գալ այդ անդամ երկրի պաշտպանության համար:

Ուկրաինան գիտի, որ իր սեփական ճանապարհորդությունը դեպի այդ «անվտանգության երաշխիք», ինչպես այն նկարագրեց Զելենսկին, բախվում է մուտքի համար շատ ավելի շատ խոչընդոտների:

Դրանք ներառում են ոչ միայն այն փաստը, որ Ուկրաինան ակտիվորեն ներգրավված է Ռուսաստանի հետ շարունակվող պատերազմի մեջ, որը շուտով ավարտվելու նշաններ ցույց չի տալիս, այլ նաև ՆԱՏՕ-ի որոշ անդամների մոտ, ովքեր ավելի ջերմ հարաբերություններ ունեն Մոսկվայի հետ (օրինակ՝ Թուրքիան և Հունգարիան), Ռուսաստանին ավելի թշնամացնելու հավանական դժկամությունը, երբ ՆԱՏՕ-ի և Ռուսաստանի հարաբերություններն արդեն պատմական ցածր մակարդակի վրա են և ավելի շատ հիշեցնում են սառը պատերազմը:

Ռուսաստանը ամիսներ շարունակ բարկացած է ՆԱՏՕ-ի առաջիկա ընդլայնման համատեքստոմ՝ ասելով, որ դա մեծացնում է Մոսկվայի հետ հակամարտության վտանգը:

Դառը քաղցր պահ

Շնորհավորելով Ֆինլանդիային՝ ՆԱՏՕ մտնելու կապակցությամբ՝ Զելենսկին իր գիշերային ուղերձում ասել է, որ Ռուսաստանի ագրեսիան իր երկրի դեմ ցույց է տալիս, որ միայն կոլեկտիվ կանխարգելիչ անվտանգության երաշխիքներն են «հուսալի»:

«Ռուսական ագրեսիան հստակորեն ապացուցում է, որ միայն կոլեկտիվ երաշխիքները, միայն կանխարգելիչ երաշխիքները կարող են հուսալի լինել։ Դա այն է, ինչի մասին մենք միշտ խոսել ենք: Նրանք խոսեցին նաև արագության մասին. կարևոր է անվտանգության որոշումների արագությունը: Այժմ մենք տեսնում ենք, թե ընթացակարգերի ինչ արագություն կարող է լինել »,- ասել է Զելենսկին։

Ֆինլանդիան և Շվեդիան երկուսն էլ դիմեցին ՆԱՏՕ-ին միանալու նախորդ տարվա մայիսին՝ Ռուսաստանի ներխուժման հետևանքով Ուկրաինա, և նրանց անդամակցության հայտերը արագ ընթացք ստացան: Շվեդիան դեռ սպասում է իր հայտի վավերացմանը Թուրքիայի և Հունգարիայի կողմից։

Ուկրաինան ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու հայտ է ներկայացրել նախորդ տարվա սեպտեմբերին, ինչպես նաև խնդրել է արագորեն հետևել իր հայտին, սակայն վերլուծաբաններն ասում են, որ նրա հայտը կարող է տևել տարիներ և, իհարկե, տեղի չի ունենա, քանի դեռ Ռուսաստանը օկուպացնում է նրա տարածքի մի մասը:

ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Սթոլթենբերգը երեքշաբթի ասել է, որ ապագայում հեռանկարային անդամների համար դուռը բաց է մնում, թեև նա չի նշել Ուկրաինայի անունը:

Ստոլտենբերգը նշել է, որ «Ֆինլանդիան այժմ ունի ամենաուժեղ ընկերներն ու դաշնակիցներն աշխարհում»՝ հավելելով, որ «նման ժամանակներում ընկերներն ու դաշնակիցներն ավելի կարևոր են, քան երբևէ»: ՆԱՏՕ-ն իրեն ապացուցել է Ուկրաինայի բարեկամն ու դաշնակիցը վերջին մեկ տարվա ընթացքում, սակայն առայժմ Կիևը մնում է դաշինքից դուրս և նայում է դեպի ներս:

Պատմությունը կարող էր շատ տարբեր լինել, եթե Ուկրաինան ավելի վաղ ՆԱՏՕ-ի անդամ լիներ, և շատ քիչ հավանական է, որ Ռուսաստանը ներխուժեր իր հարևանին, եթե այն գտնվեր կազմակերպության պաշտպանության ներքո:

Դա անելը կառաջացներ ՆԱՏՕ-ի անդամների պարտավորությունը պաշտպանել միմյանց, և Մոսկվան կբախվեր դաշինքի զինված ուժերի հավաքական հզորությանը: Վերլուծաբանները համաձայն են, որ Ռուսաստանի ռազմական հզորությունն ու սպառազինությունը, չնայած նրա մեծ բանակին, գունատ է ՆԱՏՕ-ի անդամների առաջադեմ ռազմական տեխնիկայի և բարձր պատրաստվածությամբ զորքերի համեմատ, էլ չենք խոսում այն ուժի մասին, որը ներկայացնում է այդ ուժերը միավորված լինելու դեպքում:

Ճակատագրի համաձայն, Ուկրաինան մոտ չէր դաշինքի անդամ լինելուն, երբ Ռուսաստանը ներխուժեց 2022 թվականի փետրվարին:

Դա տեղի ունեցավ, չնայած մի քանի տասնամյակների ընթացքում ՆԱՏՕ-ին միանալու ձգտումների և նրանից շեղվելու միջև տարաձայնություններին՝ մեծապես կախված էր Ուկրաինայի այն ժամանակվա առաջնորդների ռուսամետ կամ արևմտամետ հակումներից: Եվ, եթե արդար լինենք, ՆԱՏՕ-ի պաշտոնյաների կողմից տարիներ շարունակ հավասարապես յո-յոինգը, երբ խոսքը վերաբերում էր այն հանգամանքին, թե արդյոք Ուկրաինան և Վրաստանի նման հետխորհրդային այլ երկրներ պետք է կարողանան միանալ:

Դա չի նշանակում, որ ՆԱՏՕ-ն չի տեսել, որ պատերազմը սկսվում է Ուկրաինայում ներխուժմանը ընդառաջ:

Ռուսաստանը հասկացրել էր, որ եթե 2021-ի վերջին ՆԱՏՕ-ն չհամաձայնի իր առաջարկներին՝ հետաձգել զորքերի և սպառազինության տեղակայումը Արևելյան Եվրոպայում և երաշխավորել, որ Ուկրաինան երբեք չի դառնա դաշինքի անդամ, հետևանքներ կունենա։

Նախքան ներխուժումը, դեռևս 2022 թվականի հունվարին, ՆԱՏՕ-ի Ստոլտենբերգը BBC-ին ասել է. «Մենք մտադիր չենք ՆԱՏՕ-ի մարտական զորքեր տեղակայել Ուկրաինա… մենք կենտրոնանում ենք աջակցության վրա», նախքան ավելացնելը, «ՆԱՏՕ-ի անդամ լինելու և Ուկրաինայի նման ուժեղ և բարձր գնահատված գործընկեր լինելու միջև տարբերություն կա»: