Հնարավոր տնտեսական բախում, որը կվնասի բազմաթիվ երկրների
In Pictures Ltd./Corbis via Getty Images
Հոկտեմբերի 28-29-ը Ճապոնիայի Օսակա քաղաքում տեղի կունենա G7-ի Առևտրի նախարարների հանդիպումը։ Հավաքի առաջնային նպատակը կլինի մատակարարման շղթաների ճկունության բարելավումը և կարևոր օգտակար հանածոների և տեխնոլոգիաների արտահանման վերահսկողության ուժեղացումը: Չինաստանի «տնտեսական հակադրանքը» ակնկալվում է, որ նույնպես կլինի առաջնային օրակարգում: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Լիլի Յան Ինը(Lili Yan Ing) project-syndicate-ում:
2001 թվականին Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությանն անդամակցելուց ի վեր, Չինաստանը բազմիցս մեղադրվել է արդյունաբերական անարդար սուբսիդիաներ տրամադրելու մեջ, ինչը հանգեցրել է ԱՀԿ-ի բազմաթիվ վեճերի գործերի: 2006 թվականին, օրինակ, Եվրամիությունը, Միացյալ Նահանգները և Կանադան բողոքեցին, որ Չինաստանը արտահանման սուբսիդիաներ է առաջարկում իր ավտոմոբիլային և ավտոպահեստամասերի արդյունաբերությանը, հիմնականում իր «արտահանման բազայի» ծրագրերի միջոցով: ԱՀԿ-ն խստիվ արգելում է արտահանման սուբսիդիաները՝ առևտուրը խեղաթյուրող ազդեցության պատճառով:
Ավելին, 2010 թվականին ԱՄՆ-ը պնդում էր, որ Չինաստանը սուբսիդավորում է հողմային էներգիայի սարքավորումներ արտադրող իր ընկերություններին՝ դրամաշնորհներ առաջարկելով չինական արտադրության բաղադրիչներ օգտագործող ընկերություններին: 2017 թվականին ուշադրությունը սևեռվեց ենթադրյալ չինական սուբսիդիաների վրա ալյումինի խոշոր արտադրողներին:
Միևնույն ժամանակ, Չինաստանի և Հարավային Կորեայի միջև երկկողմ առևտուրը զգալիորեն նվազել է աշխարհաքաղաքական լարվածության աճի և հարավկորեական մարտկոցներ օգտագործող էլեկտրական մեքենաներ արտադրողներին սուբսիդավորման ծրագրից բացառելու Չինաստանի որոշումից հետո: Չինաստանի և Ավստրալիայի միջև առևտրային հարաբերությունները սրվեցին նաև այն իրադարձությունից հետո, երբ Չինաստանը արձագանքեց Ավստրալիայի այն ժամանակվա վարչապետ Սքոթ Մորիսոնի կոչին( անկախ միջազգային հետաքննություն անցկացնել COVID-19 համաճարակի ծագման վերաբերյալ)՝ մաքսատուրքեր սահմանելով ավստրալական ապրանքների վրա, ինչպիսիք են գարին, գինին, կարմիր միսը, փայտանյութը և այլն:
Ինչպե՞ս գործունակ դարձնել միջազգային ֆինանսական համակարգը
Այս տարվա սկզբին G7-ի առաջնորդները խոստացան պայքարել տնտեսական հարկադրանքի բոլոր ձևերի դեմ: Բայց այս ջանքերը կարող են հեռուն գնացող հետևանքներ ունենալ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Չինաստանին բաժին է ընկնում համապատասխանաբար Ճապոնիայից, ԱՄՆ-ից, Գերմանիայից և Մեծ Բրիտանիայից արտահանման 19,4%, 7,5%, 6,8% և 6,5%։ Եթե խմբավորումը հակահարկադրական միջոցներ կիրառի Չինաստանի դեմ, Չինաստանի նախագահ Սի Ցզինպինը կարող է վրեժխնդիր լինել:
Սակայն G7-ի տնտեսությունների համար հնարավոր հետևանքներից անդին, խմբի հակահարկադրական արշավը կարող է բացասաբար ազդել համաշխարհային առևտրի վրա: Ի սկզբանե, «տնտեսական հարկադրանք» տերմինի անորոշությունը հնարավորություն է տալիս ոչ միայն G7-ին, այլև ամբողջ աշխարհի կառավարություններին օգտագործել այն որպես պատրվակ պաշտպանողական միջոցառումների համար, որոնք կարող են մեծացնել արտադրության ծախսերը և ընդհանուր գները:
ԵՄ-ն տնտեսական հարկադրանքը սահմանում է որպես ոչ անդամ պետության փորձ՝ ճնշելու իր անդամներից մեկին կամ մի քանիսին կոնկրետ գործողություններ ձեռնարկելու համար՝ իրականացնելով կամ սպառնալով իրականացնել միջոցներ, որոնք ազդում են առևտրային կամ ներդրումային հարաբերությունների վրա այդ երկրների միջև: Բայց թեև որոշ մարտավարություններ և գործիքներ ակնհայտորեն հարկադրական են, չկա հստակ բացատրություն, թե ինչ է իրենից ներկայացնում գործողությունը «ընդդեմ» մեկ այլ երկրի: Հաշվի առնելով այս երկիմաստությունը՝ տերմինը կարող է կիրառվել բազմաթիվ երկրների կողմից որդեգրված քաղաքականության նկատմամբ:
Աշխարհի ամենամեծ սպառնալիքը
Ավելին, թեև G7-ը բազմիցս ընդգծել է իր տեսակետը, որ արտահանման վերահսկողությունը «քաղաքականության ֆունդամենտալ գործիք է»՝ կանխելու կարևորագույն տեխնոլոգիաների օգտագործումը ռազմական նպատակներով, նման միջոցները կարող են խեղաթյուրել ռեսուրսների երկարաժամկետ բաշխումը և համաշխարհային առևտուրը, խաթարել մրցունակությունը և խոչընդոտել տնտեսական աճը ինչպես արտահանող, այնպես էլ ներմուծող երկրներում։
Ընդունելով հակահարկադրանքի միջոցներ՝ G7-ի անդամները կարող են ակամա խրախուսել այլ երկրներին դնելու իրենց առևտրային խոչընդոտները: Միայն 2022 թվականին կառավարություններն ամբողջ աշխարհում ներդրել են մոտ 3000 պաշտպանողական միջոցառումներ, որոնք ազդում են ներդրումների և ապրանքների և ծառայությունների առևտրի վրա: Այս գործողությունները, անկախ այն բանից՝ ձեռնարկվել են առանձին երկրների կամ ավելի մեծ խմբերի կողմից, կարող են սրել անորոշությունը և արգելակել համաշխարհային առևտուրը:
Այս աճող մասնատումն արդեն իսկ բացասական ազդեցություն է ունենում։ Թեև 2022 թվականին համաշխարհային առևտրի արժեքը հասել է 49,5 տրիլիոն դոլարի, ԱՀԿ-ն վերջերս իջեցրեց 2023 թվականի առևտրի աճի իր կանխատեսումը 1,7%-ից մինչև 0,8%՝ պատճառաբանելով առևտրի խափանումները և արտադրության դանդաղումը:
G7-ը պետք է առաջնորդություն ստանձնի լարվածության թուլացման գործում: Ապահովելով ԱՀԿ-ի արդյունավետ գործունեությունը և խուսափելով տնտեսական կայունության համար վտանգ ներկայացնող պատժիչ միջոցներից՝ խումբը կարող է ուղղորդել համաշխարհային առևտուրը ճիշտ ուղղությամբ:
