Շատ ավելի կարևոր, քան պարզապես ԱՄՆ-Չինաստան հարաբերությունները
ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենը Պեկինում է։ Փետրվարին նա չեղյալ հայտարարեց իր այցը երկիր, քանի որ ենթադրյալ չինական հետախուզական օդապարիկը թռել էր Միացյալ Նահանգների վրայով։ Աշխարհն ուշադրությամբ հետևում է ջերմացման հնարավոր նշաններին՝ գնալով ավելի լարված հարաբերություններում։ Հոդվածը հրապարակվել է CNN-ում։
Ամերիկյան ղեկավարությունը մեծ հույսեր չի կապել Բլինքենի կատարած այցի հետ Չինաստան՝ ընդգծելով, որ հիմնական նպատակը «սխալ հաշվարկների ռիսկերը նվազեցնելն է՝ խուսափելու պատահական կոնֆլիկտից»։
Սա լավ նորություն է եվրոպական մայրցամաքի համար, որտեղ կառավարական շատ ղեկավարներ և պաշտոնյաներ կողմ են Չինաստանի հետ հարաբերությունների բարելավմանը, որպեսզի առանցքային խնդիրների լուծման ճանապարհին խոչընդոտներ չլինեն, որոնք Պեկինը կարող է ստեղծել — ինչպիսիք են կլիմայի փոփոխությունը և Ուկրաինայում զինված հակամարտությունը:
Բլինքենի այցի քննարկման մյուս առանցքային կետերը, ըստ ԱՄՆ պաշտոնյաների, Ռուսաստանի լայնամասշտաբ ներխուժումն է Ուկրաինա (որը Պեկինը հրաժարվեց դատապարտել), կապի ուղիների վերականգնումը և ցանկացած սխալ հաշվարկի կանխումը։
ՆԱՏՕ-ի անդամներն արդարացիորեն մտահոգված են, որ իրենք նույնպես կարող են հայտնվել Վաշինգտոնի և Պեկինի միջև թշնամանքի և վատթարացող հարաբերությունների մեջ՝ հատկապես Թայվանի պատճառով: Վերջերս նման թակարդում հայտնվեց Կանադան։
«Միացյալ Նահանգների և Չինաստանի բարձրագույն ղեկավարության միջև շփումը շատ կարևոր է ինչպես իրական բանակցությունների համար (որոնք առայժմ քիչ հավանական են), այնպես էլ երկու երկրներում հասարակական կարծիքի համար», — ասաց ինձ ԿՀՎ նախկին աշխատակից Լաուրա Բալմանը: «Կապը լավագույն միջոցն է՝ թուլացնելու պատերազմական հիստերիան, որն այժմ տիրում է Վաշինգտոնում»։
Այսօր, երբ Բլինքենը փորձում է շտկել Վաշինգտոնի հարաբերությունները Պեկինի հետ, ես հավատում եմ, որ Չինաստանը կգործի իր բնորոշ պրագմատիզմով և առաջնահերթություն կտա իր հարաբերություններին եվրոպական առևտրային բլոկի հետ, ինչը կարևոր է իր տնտեսական բարեկեցության համար (2020 թվականին Չինաստանը շրջանցեց ԱՄՆ-ին և դարձավ և դարձավ Եվրոպայի ամենամեծ առևտրային գործընկերը):
Պեկինը վերջերս բարձրաստիճան դիվանագետ Լի Հուին ուղարկեց Եվրոպա՝ փորձելով թուլացնել լարվածությունը: Եվ այն նաև միջնորդության փորձ էր՝ խաղաղության հասնելու Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև։
Չինաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը, գոնե որոշ ժամանակով, հրաժարվեց գայլի մարտիկի դիվանագիտությունից(its wolf warrior diplomacy) և մերժեց Փարիզում իր դեսպանի բուռն հայտարարությունները, ով ասում էր, որ նախկին խորհրդային հանրապետությունները չեն կարող համարվել ինքնիշխան պետություններ:
Վերադասավորումները Չինաստանի ԱԳՆ-ում նույնպես կարծես թե փորձ են՝ մեղմելու Եվրոպայի նկատմամբ վերաբերմունքը և ամրապնդելու կապերը Եվրամիության հետ։
Մինչդեռ եվրոպացի առաջնորդները դեռ մտածում են, թե ինչպես վարվեն Չինաստանի հետ:
Չինաստանի շուրջ եվրոպական իրարանցումն ամբողջությամբ դրսևորվեց Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի և Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյենի Պեկին կատարած համատեղ աղետալի այցի ընթացքում:
Այս առաջնորդները հակասական ազդանշաններ են տվել։ Եվրահանձնաժողովի ղեկավարը դաժանորեն կշտամբեց չինացիներին մարդու իրավունքների ոտնահարման համար, իսկ Ֆրանսիայի նախագահը ջերմ հաշտարար հայտարարություններ արեց՝ ընդհուպ մինչև Վաշինգտոնից անջատվելու պնդում արտաքին քաղաքականության մեջ:
Երբ Գերմանիայի նախկին կանցլեր Անգելա Մերկելը եվրոպական առաջնորդության էստաֆետը փոխանցեց Մակրոնին, միասնությունը վերացավ տարբեր հարցերի շուրջ՝ սկսած COVID-19 համաճարակի դեմ պայքարից մինչև Չինաստան։
Ի տարբերություն նախագահ Սի Ցզինպինի, ով իր պաշտոնին հարմարավետորեն նստելու է առնվազն մինչև 2027 թվականը, Արևմտյան առաջնորդները ստիպված են գործ ունենալ անհանգիստ ընտրազանգվածի հետ:
Պետք է հիշե հետևյալի մասին։ Չինաստանը ցանկանում է օգտվել եվրոպական անմիաբանության և ամերիկյան առաջնորդության բացակայության ցանկացած ակնարկից: Սա հենց այն է, ինչ նա արեց վերջերս Մերձավոր Արևելքում՝ կատարելով վերջին տարիների ամենամեծ դիվանագիտական բեկումը և վերականգնելով Սաուդյան Արաբիայի և Իրանի միջև երկկողմ հարաբերությունները:
Բլինքենի այցը Պեկին ներկայացվում է որպես երկկողմանի հանդիպում՝ դետանտացիա ապահովելու նպատակով։ Բայց մի սպասեք ընկերական գրկախառնությունների, քանի որ երկու կողմերն ունեն քիչ ընդհանուր հիմնական արժեքներ և մեծ անվստահություն միմյանց նկատմամբ:
Միևնույն ժամանակ, ամբողջ աշխարհի համար խաղադրույքները աներևակայելի մեծ են: Փաստն այն է, որ երբ առաջընթաց է անհրաժեշտ կարևորագույն հարցերում, լինի կլիմայի փոփոխության դանդաղեցում, ռազմական գործողությունների դադարեցում Ուկրաինայում կամ այլ համաճարակի կանխարգելում, բանակցությունների սեղանի շուրջ Չինաստանի բացակայությունը գործնականում անհնար է դարձնում նման առաջընթացը բոլոր ճակատներում:
