Եռաբևեռ նոր աշխարհակարգ

Արդյո՞ք աշխարհը դարձել է եռաբևեռ: Հաշվի առնելով Գլոբալ Արևմուտքի և Գլոբալ Արևելքի «դասական» առճակատումը Գլոբալ հարավի աչքի առաջ, որը բացահայտորեն չի աջակցում Ռուսաստանի գործողությունները Ուկրաինայում, բայց արտահայտում է իր զսպվածությունը Արևմտյան աշխարհի նկատմամբ։ Այս  մասին գրում է lesechos-ը:

Պետք է ընդունել, որ նոր եռաբևեռ աշխարհակարգը, մեղմ ասած, ասիմետրիկ է։ Գլոբալ հարավն իր կազմով ավելի բազմազան է, քան Գլոբալ Արևմուտքը և Գլոբալ Արևելքը: Բայց մենք այլևս չենք կարող բավարարվել աշխարհի տեսլականով ԱՄՆ-ի և Չինաստանի միջև երկբևեռության տեսանկյունից: Իսկ Եվրոպան դեռ հեռու է բազմաբևեռ աշխարհի անկախ մասնակից դառնալուց։

Հավասարության վերականգնում Եվրոպայի և ԱՄՆ-ի միջև

Սկսենք Գլոբալ Արևմուտքից։ Քանի որ ԱՄՆ-ն այլևս չի վայելում այն ​​տնտեսական և նույնիսկ ռազմական առավելությունը, որն ուներ Սառը պատերազմի ժամանակաշրջանում, Համաշխարհային Արևմուտքի անդամների միջև հավասարությունն ավելի ընդգծված է դարձել, քան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո:

Պարտադիր չէ, որ Ճապոնիայի և Հարավային Կորեայի նման երկրների հետևում կա «ավելի շատ Եվրոպա» կամ «ավելի շատ Ասիական արևմուտք»: Փաստն այն է, որ Ամերիկան ​​փոքրացել է։ Հնդկական ծագումով ամերիկացի լրագրող Ֆարիդ Զաքարիան, 2008 թվականին հրատարակված գրքում նկարագրելով «հետամերիկյան աշխարհը», ուշադրություն հրավիրեց ոչ թե ԱՄՆ-ի անկման, այլ «մնացածի»՝ հատկապես Չինաստանի վերելքի վրա։ Ճիշտ է, էսսեի թողարկումը համընկավ Պեկինի Օլիմպիական խաղերի հետ։

Այն, որ այսօր կա Եվրոպայի և Միացյալ Նահանգների միջև հավասարակշռության որոշակի ձև, առաջին հերթին պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ Ամերիկան ​​այլևս այն չէ, ինչ նախկինում էր: Նույնիսկ եթե Եվրոպան մեծ քայլեր է անում ճիշտ ուղղությամբ։ Ուկրաինայում տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունները ցույց են տալիս սա:

Վախ և տոկունություն

Իսլանդիայում վերջերս կայացած Եվրախորհրդի գագաթնաժողովում Բրիտանիան և Նիդերլանդները ավելի համարձակ դիրքորոշում որդեգրեցին, քան ԱՄՆ-ը՝ աջակցելով Կիևին F-16 կործանիչներ մատակարարելուն՝ ստիպելով Վաշինգտոնին հետ վերցնել իր նախնական վերապահումները:

Համախմբվելով ռուսական սպառնալիքի դեմ՝ Գլոբալ Արևմուտքը փոքր-ինչ թուլացրել է մրցակցությունը Չինաստանի հետ։ Մտահոգության առումով Գլոբալ Արևմուտքը տատանվում է վախի և տոկունության միջև: Նա վախենում է անկումից և վերահսկողության կորստից իր ապագայի նկատմամբ, բայց նաև կցանկանար պահպանել, եթե ոչ ընդլայնել իր ժողովրդավարական և ազատական ​​արժեքները:

Մոսկվան Չինաստանի ազդեցության տակ

Երկրորդ բևեռը՝ Գլոբալ Արևելքի բևեռը, նկատի ունենալով Չինաստանն ու Ռուսաստանը (գուցե Իրան), շատ ավելի անհավասարակշիռ է, քան Գլոբալ Արևմուտքը։ Չինաստանի ազդեցությունն այնտեղ մեծանում է, իսկ Ռուսաստանի ազդեցությունը անընդհատ նվազում է։

Մենք ականատես ենք ուժերի հարաբերակցության տպավորիչ փոփոխության, որը գոյություն ուներ այս երկու երկրների միջև 1950-1960-ական թվականներին։ Իսկ Ուկրաինայի հակամարտությունը միայն արագացրեց  Ռուսաստանի վասալացման գործընթացը Չինաստանի կողմից։ Պեկինին հաջողվել է Մոսկվայի հետ հարաբերություններում հասնել նրան, ինչին Ռուսաստանը չի կարողացել հասնել Ուկրաինայի հետ հարաբերություններում. փաստացի հպատակեցրեց մեծ արևմտյան հարեւանին:

Իսկ նախկինում ԽՍՀՄ-ը և Չինաստանը առաջնորդում էին սոցիալիստական ​​նախագիծը՝ իրականությանը հակասող դրական իդեալ:

Համաշխարհային նոր հսկա

Գլոբալ Արևմուտքի և Գլոբալ Արևելքի առճակատման ճանապարհին կարել էր ամփոփել գլոբալ աշխարհքաղաքականությունը, եթե կարծես խոսքը նորից Սառը պատերազմի մասին լիներ։ Բայց բացի այն, որ Չինաստանը, փաստորեն, զբաղեցրեց ԽՍՀՄ-ի տեղը, և որ Պեկինը, ի տարբերություն Մոսկվայի, բազմակողմ տերություն է, և ոչ միայն ռազմական, երկբևեռ աշխարհի այս տեսլականը հաշվի չի առնում ավելի բարդ իրականությունը:

Փաստն այն է, որ այսօրվա Գլոբալ Հարավը, չնայած իր ծայրահեղ բազմազանությանը, շատ ավելին է, քան պարզապես երեկվա չմիավորման շարժումը: Եվ սա պայմանավորված է տնտեսական, ռազմավարական, ինչպես նաև ժողովրդագրական պատճառներով։

Տարբերությունն առաջին հերթին կայանում է նոր համաշխարհային հսկայի առաջացմամբ(Հնդկաստանի): Այս երկիրը գտնվում է ամերիկացիների, եվրոպացիների և ռուսների ուշադրության կենտրոնում։ Նարենդրա Մոդիի գլխավորությամբ, և ի հեճուկս նրա և նրա կրոնական ազգայնականության, Հնդկաստանը աստիճանաբար սկսում է գիտակցել իր դերն ու նշանակությունը համաշխարհային գործերում:

Պատասխան գաղութատիրական Արևմուտքին

Որպես յուրատեսակ կամուրջ Արևելքի և Արևմուտքի միջև՝ Հնդկաստանը ամենից առաջ դառնում է անվիճելի առաջնորդը Հարավի, որը լիովին չէր եղել չմիավորման շարժման ժամանակ: Հետո Ներուի Հնդկաստանը ստիպված եղավ կիսել այս դիրքը Ինդոնեզիայի հետ՝ Սուկարնոյի գլխավորությամբ, Եգիպտոսի՝ Նասերի գլխավորությամբ, Գանայի՝ Նկրումահի գլխավորությամբ։ Սառը պատերազմի տարիներին չմիավորված լինելը նշանակում էր հրաժարվել սոցիալիստական ​​Արևելքի և կապիտալիստական ​​Արևմուտքի՝ Արևմտյան աշխարհի երկու մոդելների միջև ընտրությունից:

Այսօր ընտրությունն ավելի դրական է դարձել։ Հարավը պատրաստ է վրեժ լուծել երեկվա գաղութատիրական և կայսերական Արևմուտքից։ Հարավի տեսլականում ապագայի հույսը մրցում է անցյալի վրդովմունքի հետ:

Համեստություն և ռեալիզմ

Ի՞նչ պետք է անի Արևմուտքը եռաբևեռ աշխարհի առաջացման դեպքում: Նախ և առաջ ընդունեք վերջինիս առաջացումը: Խոսքը միայն այն մասին չէ, որ ամեն ինչ անենք Ռուսաստանի հետ մեր առճակատման համատեքստում՝ համախմբելու Գլոբալ Հարավը մեր շահերի և արժեքների շուրջ: Տեղին է համադրել համեստությունը, իրատեսությունն ու փառասիրությունը՝ հասկանալու, որ նոր եռաբևեռ աշխարհում մենք այլևս չունենք այն ազդեցությունը, որը ունեցել ենք դարերի ընթացքում։ Խոսքն այլևս ուրիշներին արժեքներ պարտադրելու մասին չէ, որոնց մենք ինքներս այլևս (կամ գրեթե) հավատարիմ չենք: Բայց մենք պետք է նորից փորձենք և դառնանք ժողովրդավարության օրինակելի օրինակ։