Գլոբալիզացիան ավելի կանաչ է
Բանավեճը այն մասին, թե ինչպես հասնել կլիմայական նպատակներին, հատկապես՝ ջերմոցային գազերի զուտ զրոյական արտանետումների անցմանը, առաջացրել է ենթադրություններ, որ աշխարհը ապագլոբալացվելու է: Ոմանք պնդւմ են, քանի որ առևտրային հոսքերը գեներացնում են ջերմոցային գազեր արտադրությունից և տրանսպորտից, կայուն տնտեսությունը, ըստ սահմանման, պետք է ավելի քիչ գլոբալ լինի: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Օլիվիա Ուայթը project-syndicate-ում։
Սակայն McKinsey Global Institute-ի հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ ճիշտ հակառակն է: Զուտ զրոյական արտանետումներին հասնելու համար անհրաժեշտ նյութերը, նորարարությունը և կապիտալը հավասարապես չեն բաշխվում և, հետևաբար, պետք է բաշխվեն ամբողջ աշխարհում: Առանց ապրանքների, ծառայությունների, ֆինանսավորման և ոչ նյութական ապրանքների միջսահմանային հոսքերի, գլոբալ տաքացման սահմանափակումը շատ դժվար կլինի, եթե ոչ անհնար: Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությունը նման եզրակացության է հանգում իր ամենավերջին տարեկան զեկույցում, որը ուրվագծում է, թե ինչպես առևտուրը կարող է էական դեր խաղալ՝ օգնելու երկրներին նվազեցնել արտանետումները և ստեղծել կլիմայական ճկունություն։
Սկզբի համար ոչ մի տնտեսություն ինքնաբավ չէ։ Մեր հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ աշխարհի յուրաքանչյուր խոշոր տարածաշրջան ներմուծում է ռեսուրսների կամ արտադրված ապրանքների առնվազն մեկ կարևոր տեսակի ավելի քան 25%-ը (ավելացված արժեքով)։ Երկրի մակարդակով և զուտ զրոյական անցման անհրաժեշտ ներդրումների համար այդ թիվը կարող է շատ ավելի մեծ լինել: Ավելին, ապրանքները, որոնք ծագում են ընդամենը մի քանի վայրերից, կան յուրաքանչյուր տարածաշրջանում և ոլորտում: Օրինակ, այսօր համաշխարհային մատակարարման ավելի քան 75%-ը լիթիումի, որը էլեկտրական մեքենաների մարտկոցների հիմնական բաղադրիչն է, ստացվում է Ավստրալիայից և Չիլիից:
Ջերմոցային գազերի (GHG) արտանետումների մեծամասնությունն արտադրող հատվածների ածխաթթվացումը, ներառյալ էլեկտրաէներգիան, տրանսպորտը և ծանր արդյունաբերությունը, կպահանջի ներդրումներ ցածր արտանետումների տեխնոլոգիաներում և օժանդակ ենթակառուցվածքներում: Այս ակտիվների կառուցումն ու շահագործումն իր հերթին կախված կլինի երեք կենսական միջոցներից. նոր հանքային ռեսուրսներ, նոր վառելանյութեր և մասշտաբով համալիր արտադրություն: Փոխկապակցված մատակարարման շղթաների միջազգային ցանցը վճռորոշ նշանակություն ունի բոլորն արտադրելու համար:
Դիտարկենք օգտակար հանածոները, այդ թվում՝ պղինձը, լիթիումը և հողային հազվագյուտ մետաղները։ Հաշվի առնելով դրանց կարևորությունը էլեկտրական մեքենաների արտադրության, վերականգնվող էներգիայի և ավելի լայն էլեկտրիֆիկացման համար՝ բոլորն էլ կարևոր են զուտ զրոյական արտանետումների հասնելու համար: Այնուամենայնիվ, այդ նպատակին հասնելու համար անհրաժեշտ է, որ մատակարարումները արագորեն ավելի մասշտաբային դառնան՝ որոշ դեպքերում մինչև ութ անգամ (թեև վերամշակված նյութերի օգտագործումը կամ որոշ օգտակար հանածոների կարիքը նվազեցնելու կամ ամբողջությամբ փոխարինելու նորարարությունը կարող է փոխել նոր մատակարարումների անհրաժեշտ քանակությունը):
Ամբողջովին նոր մատակարարումների դեպքում այս օգտակար հանածոներից շատերի հայթայթումը կպահանջի համաշխարհային հոսքեր, քանի որ արդյունահանումն ու վերամշակումը աշխարհագրորեն ցրված են: Աշխարհի կոբալտի մոտ 70%-ը արդյունահանվում է Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունում, իսկ աշխարհի նիկելի գրեթե մեկ երրորդը արդյունահանվում է Ինդոնեզիայում։ Չինաստանը վերամշակում է ամենակարևոր հանքանյութերից շատերը, այդ թվում՝ լիթիումը, կոբալտը և գրաֆիտը, բայց նաև հիմնվում է այլ երկրների վրա առանցքային քայլերի կամ տեխնոլոգիաների համար:
Ինչ վերաբերում է զուտ զրոյական անցման համար անհրաժեշտ նոր վառելանյութերին, ապա ջրածինը և դրա ածանցյալները առաջարկում են բազմաթիվ հնարավոր օգտագործման դեպքեր, հատկապես երկարաժամկետ բեռնափոխադրումների և պողպատի արտադրության համար: Այստեղ առաջարկի և պահանջարկի աղբյուրների աշխարհագրական անհամապատասխանությունը նույնպես նշանակում է, որ համաշխարհային առևտուրը, հավանաբար, կենսական նշանակություն ունի: Միջազգային էներգետիկ գործակալությունը գնահատում է, որ մինչև 2030 թվականը տարեկան մոտ 12 միլիոն տոննա ցածր արտանետումներով ( low-emission hydrogen) ջրածին կարող է արտահանվել, եթե ներկայումս մշակվող նախագծերն ավարտվեն նախատեսվածի համաձայն:
Վերջապես, արտադրված ապրանքների տեղակայումը, ինչպիսիք են արևային մարտկոցները և էլեկտրական մեքենաները, նույնպես հիմնված են մատակարարման համաշխարհային շղթաների վրա: Երկրների ավելի լայն մասնակցությունը առևտրային հոսքերին կարող է խթանել նորարարությունը, բարձրացնել արդյունավետությունը և օգնել նվազեցնել այդ տեխնոլոգիաների ծախսերը:
Գլոբալիզացիայի հրամայականը դուրս է գալիս միայն ապրանքների հոսքերից: Կայուն ապագայի ապահովումը կպահանջի հսկայական ներդրումներ, և զարգացող երկրները, հավանաբար, պետք է ավելի շատ ծախսեն զուտ զրոյական անցման վրա (որպես ՀՆԱ-ի մասնաբաժին), քան զարգացած երկրները: Կլիմայական լուծումներում ներդրումներ կատարելու համար սահմանափակ հարկաբյուջետային տարածքի առկայության դեպքում այս տնտեսություններից շատերին անհրաժեշտ կլինի միջսահմանային ֆինանսական հոսքերի հասանելիության մեծացում:
Նորարարությունը հավասարապես կարևոր է նոր կլիմայական տեխնոլոգիաների մշակման և կիրառման համար, և սա նույնպես կախված է միջսահմանային հոսքերից, թեև ոչ նյութական արժեքներից, ինչպիսիք են մտավոր սեփականությունը և տվյալները, ինչպես նաև հմուտ աշխատողները. երկուսն էլ կարող են խթանել գյուտերը, նվազեցնել ծախսերը և ավելացնել հասանելիությունը: Գիտելիքի և իմանալ ինչպեսի (know-how) հետ կապված այս հոսքերը փոխարինել են արտադրված ապրանքների առևտուրը՝ որպես գլոբալ ինտեգրման շարժիչ ուժ:
Այս բոլոր տեսակի հոսքերը փոխկապակցված են: Եթե տնտեսություններն իրականացնում են մատակարարման շղթաների տեղայնացման կամ դիվերսիֆիկացման ռազմավարություններ- կա՛մ նվազեցնել առևտրի հետ կապված արտանետումները, կա՛մ ստեղծել ճկունություն- կապիտալի և ոչ նյութական գույքի ավելի մեծ կարիք կլինի։ Օրինակ՝ էլեկտրական մեքենաների մարտկոցներ արտադրելու համար կենցաղային գործարան կառուցելը կարող է միլիարդավոր դոլարներ արժենալ:
Նույնիսկ բարձր կապակցված աշխարհում հուսալի, անվտանգ և մատչելի զուտ զրոյական անցում ապահովելը կպահանջի էականորեն մեծացնել միջսահմանային հոսքերը: Պետք է մշակվեն արտադրության նոր աղբյուրներ, ստեղծվեն մատակարարների նոր հարաբերություններ և գլոբալ ինտեգրման նոր ձևեր: Աշխարհաքաղաքական լարվածության աճը այս խնդիրն էլ ավելի բարդ և դժվարին կդարձնի: Սակայն այլընտրանքը՝ հրաժարվելը գլոբալացումից, կլիմայի փոփոխության հետևանքները կդարձնի միայն ավելի պատժելի:
