Չինաստանի Ուկրաինական դիրքորոշման փաստաթղթի հիմնական կետերը
Չինաստանը ուրբաթ օրը (փետրվարի 24-ին)՝ Ռուսաստանի ներխուժման մեկամյա տարելիցին, հրապարակեց դիրքորոշման նոր փաստաթուղթ՝ ուրվագծելով իր դիրքորոշումն ուկրաինական հակամարտության վերաբերյալ: Այս մասին գրում է EURACTIV-ը:
12 կետից բաղկացած փաստաթուղթը հիմնականում կրկնում է Պեկինի առկա տեսակետը հակամարտության վերաբերյալ՝ միաժամանակ ներկայացնելով Չինաստանը որպես չեզոք կողմ և կոչ է անում երկու կողմերին գնալ խաղաղ բանակցությունների։
Պեկինի չեզոքության պնդումը, սակայն, կասկածի տակ է դրվել Միացյալ Նահանգների և Ուկրաինայի այլ դաշնակիցների կողմից, Ռուսաստանի և Չինաստանի հետ իրենց երկկողմ հարաբերությունները բնութագրելով որպես «առանց սահմանների» ներխուժումից ընդամենը շաբաթներ առաջ:
Արևմտյան երկրների վերջին մեղադրանքները, թե Չինաստանը դիտարկում է Ռուսաստանին զինելու հնարավորությունը, հերքվել է Պեկինի կողմից որպես «կեղծ տեղեկատվություն»:
Ահա Չինաստանի նոր դիրքորոշման թղթից մի քանի հիմնական ակնարկներ.
Հարգել ինքնիշխանությունը
Փաստաթղթի առաջին կետն այն է, որ «բոլոր երկրների ինքնիշխանությունը, անկախությունը և տարածքային ամբողջականությունը պետք է արդյունավետորեն պահպանվեն»:
Սակայն Չինաստանը մշտապես հրաժարվում է ընդլայնել այն հարցը, թե դա ինչպես է կապված ուկրաինական պատերազմի առանձնահատկությունների հետ, որը սկսվել է այն ժամանակ, երբ Մոսկվայի ուժերը ներխուժեցին իրենց հարևանին:
ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջեք Սալիվանն ասել է, որ իր առաջին արձագանքը թերթին այն էր, որ «այն կարող է կանգ առնել առաջին կետում»:
«Ուկրաինան չէր հարձակվում Ռուսաստանի վրա: ՆԱՏՕ-ն չէր հարձակվում Ռուսաստանի վրա: ԱՄՆ-ը չէր հարձակվում Ռուսաստանի վրա»,- հավելել է նա։
Մտնել բանակցությունների
Պեկինը Ռուսաստանին և Ուկրաինային կոչ է արել վերսկսել խաղաղ բանակցությունները՝ հայտարարելով, որ «երկխոսությունն ու բանակցությունները միակ կենսունակ լուծումն են»։
«Միջազգային հանրությունը պետք է հավատարիմ մնա խաղաղության համար բանակցությունները խթանելու ճիշտ մոտեցմանը, օգնի հակամարտող կողմերին հնարավորինս շուտ բացել քաղաքական կարգավորման դուռը և ստեղծի պայմաններ ու հարթակներ բանակցությունների վերսկսման համար»,- ասված է փաստաթղթում։
Ոչ մի միջուկային պատերազմ
Փաստաթուղթը փորձում է կանխել ատոմային զենքի սպառնալիքն ու օգտագործումը՝ նշելով, որ «միջուկային զենքի տարածումը պետք է կանխել և միջուկային ճգնաժամից խուսափել»։
Փաստաթղթում նշվում է, որ Չինաստանը նաև «դեմ է ցանկացած երկրի կողմից քիմիական և կենսաբանական զենքի հետազոտմանը, մշակմանը և օգտագործմանը ցանկացած պարագայում»:
Այն հավելել է, որ երկու կողմերը պետք է «խստորեն պահպանեն միջազգային մարդասիրական իրավունքը և խուսափեն քաղաքացիական անձանց կամ քաղաքացիական օբյեկտների վրա հարձակումներից»։
Հրաժարվել «սառը պատերազմի մտածելակերպից»
Դիրքորոշման փաստաթղթում ասված է, որ բոլոր կողմերը պետք է «հրաժարվեն «սառը պատերազմի» մտածելակերպից, որը չինական դիվանագիտության հետևողական կոչ է:
ՆԱՏՕ-ի քողարկված քննադատության մեջ փաստաթուղթը հաստատում է, որ «տարածաշրջանի անվտանգությունը չպետք է ապահովվի ռազմական բլոկների ամրապնդմամբ կամ ընդլայնմամբ», և որ «բոլոր երկրների անվտանգության օրինական շահերին ու մտահոգություններին պետք է լուրջ վերաբերվեն»:
Չինաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը հաճախ է քննադատել Վաշինգտոնին և նրա դաշնակիցներին Ուկրաինային զենք և տեխնիկա տրամադրելու համար՝ մեղադրելով նրանց Սառը պատերազմի ժամանակաշրջանի պրոքսի-հակամարտություններին վերադառնալու մեջ:
Դիրքորոշման փաստաթուղթը նաև քննադատում է Ռուսաստանի դեմ Արևմտյան տերությունների կողմից կիրառվող միակողմանի պատժամիջոցները՝ պնդելով, որ դրանք «չեն կարող լուծել խնդիրը. միայն նոր խնդիրներ են ստեղծում»։
Սահմանափակել տնտեսական ազդեցությունը
Որոշ կետեր մտահոգություն են հայտնում՝ պաշտպանելու համաշխարհային տնտեսությունը պատերազմի լայնածավալ ազդեցություններից:
Չինաստանը կոչ է արել բոլոր կողմերին պահպանել Սևծովյան հացահատիկի նախաձեռնությունը, որը թույլ է տալիս անխափան առաքել կենսական նշանակություն ունեցող ապրանքներ, որոնք անհրաժեշտ են շարունակական համաշխարհային պարենային ճգնաժամը մեղմելու համար:
Մեկ այլ կետ կոչ է անում «կայուն պահել արդյունաբերական և մատակարարման շղթաները», և կոչ է անում բոլոր կողմերին «ընդդիմանալ համաշխարհային տնտեսությունը որպես գործիք կամ զենք օգտագործելուն քաղաքական նպատակների համար»:
Միջազգային արձագանք
Դիրքորոշման փաստաթուղթը թերահավատությամբ է ընդունվել Ուկրաինայի և նրա դաշնակիցների կողմից:
Ելույթ ունենալով փաստաթղթի հրապարակումից հետո՝ Չինաստանում Ուկրաինայի դեսպանատան ներկայացուցիչն ասել է. «Եթե այն չեզոք է, ապա Չինաստանը պետք է խոսի երկու կողմերի հետ… Եվ հիմա մենք տեսնում ենք, որ Չինական կողմը հիմնականում խոսում է Ռուսաստանի, բայց ոչ Ուկրաինայի հետ»:
Չինաստանում Եվրամիության դեսպան Խորխե Տոլեդոն ասել է, որ Պեկինը «հատուկ պատասխանատվություն ունի» պաշտպանելու ՄԱԿ-ի նպատակներն ու արժեքները, հատկապես, երբ խոսքը գնում է պատերազմի և խաղաղության մասին:
«Արդյոք դա համատեղելի է չեզոքության հետ, ես վստահ չեմ, դա կախված է նրանից, թե ինչ է նշանակում չեզոքություն», — ավելացրեց նա:
