Համաշխարհային հանրության առջև ծանրացած ամենաբարդ մարտահրավերը՝ պարտքային ճգնաժամը
Քովիդ-19 համաճարակից մինչև առաջադեմ տնտեսության տոկոսադրույքների բարձրացումներ, վերջին մի քանի տարիների զարգացումները ստիպել են բազմաթիվ զարգացող տնտեսությունների պայքարել իրենց պարտքերը մարելու համար: Բայց խնդիրը կարող է նույնիսկ ավելի մեծ լինել, քան աշխարհը գիտակցում է, քանի որ ինքնիշխան շատ պարտքեր թաքնված են, չբացահայտված կամ թափանցիկ չեն: Սա թույլ չի տալիս քաղաքականություն մշակողներին և ներդրողներին տեղեկացված որոշումներ կայացնել: Այս մասին գրում են հոդվածի հեղինակներ Պաբլո Սաավեդրան(Pablo Saavedra), Մանուելա Ֆրանցիսկոն(Manuela Francisco) և Դիեգո Ռիվետտին(Diego Rivetti) project-syndicate-ում։
Ցածր եկամուտ ունեցող որոշ երկրներ առաջընթաց են գրանցել իրենց պարտքերի բացահայտման հարցում։ Պարտքի վերջին հաշվետվությունների ջերմային քարտեզը ցույց է տալիս բացահայտման աճ՝ 2021 թվականի 60%-ից մինչև 80% այսօր: Սակայն որոշ երկրներ հետընթաց են գրանցել, և զգալի բացեր և թույլ կողմեր պահպանվել են: Օրինակ՝ տեղեկատվությունը կարող է չհրապարակվել բավականաչափ արագ կամ համարժեք մանրամասն, և երկրները կարող են բացահայտել միայն կենտրոնական կառավարության պարտքերը՝ բաց թողնելով պետական և հանրության կողմից երաշխավորված այլ պարտավորություններ:
Հաշվի առեք ներքին պարտքերը։ Ցածր եկամուտ ունեցող բազմաթիվ երկրներ, որոնք փակված են ֆինանսական շուկաներից, դիմել են նման պարտքերի թողարկմանը՝ իրենց ֆինանսավորման կարիքները բավարարելու համար, հաճախ առանց այդ գործիքների մասին հաշվետվությունների: Նմանապես, արժույթի փոխանակման անթափանց գծերն օգտագործվում են մեծ պարտք ունեցող վարկառուներին աջակցելու համար: Համաշխարհային բանկի 2021 թվականի համապարփակ զեկույցը ցածր եկամուտ ունեցող երկրներում պետական պարտքի թափանցիկության վերաբերյալ կանխատեսում էր այս երկու միտումները:
Պարտքի թափանցիկության խթանումը պահանջում է գործողություններ երեք հիմնական ոլորտներում: Առաջին՝ մենք պետք է բարելավենք պետական պարտքը գրանցող և կառավարող ծրագրային ապահովումը: Ինչպես անհատներն են օգտագործում ինտերնետային բանկինգը՝ իրենց անձնական ֆինանսները կառավարելու համար, այնպես էլ կառավարությունները ապավինում են մասնագիտացված ծրագրերին՝ իրենց պարտքային պորտֆելների կառավարման համար։
Մինչդեռ առաջադեմ տնտեսությունները նախագծում են իրենց սեփական համակարգերը — որպես ինտեգրված տեղեկատվական-տեխնոլոգիական լուծման մաս — որոնք կառավարում են բյուջետային, հաշվապահական և գանձապետական գործընթացները, ցածր եկամուտ ունեցող երկրների մեծամասնությունը ապավինում է միջազգային հանրության կողմից սուբսիդավորվող ծրագրերին: Այս պայմանավորվածությունները հաճախ անբավարար են երկրների՝ ավելի ու ավելի բարդ պարտքային պորտֆելների հետ գործ ունենալու համար, էլ չենք խոսում պարտքի համապարփակ, ժամանակին հաշվետվություն տրամադրելու համար:
Մենք խորհուրդ ենք տալիս ստեղծել աշխատանքային խումբ՝ պարտքերի կառավարման ավելի լավ համակարգերի նախագծումը համակարգելու համար: Բոլոր հիմնական ծառայություններ մատուցողների ներգրավմամբ՝ աշխատանքային խմբի անդամները պետք է ստանդարտացնեն պարտքի սահմանման և հաշվարկման մեթոդները և կառաջնորդեն օգտագործողի համար հարմար ՏՏ լուծումների մշակումը:
Պարտքի թափանցիկության ամրապնդման համար անհրաժեշտ երկրորդ կարևոր միջոցը պետական վարկառուների համար խրախուսական միջոցների ստեղծումն է՝ բացահայտելու իրենց պարտքերը ինչպես ազգային, այնպես էլ միջազգային մակարդակներում: Սա կպահանջի ազգային իրավական դաշտի բարեփոխումներ, ինչպես նաև բազմակողմ կազմակերպությունների ջանքեր՝ խթանելու պարտքի թափանցիկության նախաձեռնությունները:
Համաշխարհային բանկի Կայուն զարգացման ֆինանսական քաղաքականությունը ներառում է պարտքերի բացահայտման խթաններ ցածր և միջինից ցածր եկամուտ ունեցող երկրների համար, որոնք աջակցություն են ստանում Միջազգային զարգացման ասոցիացիայից:
Երրորդ ոլորտը, որտեղ առաջընթաց է անհրաժեշտ, պարտատերերի կողմից բարելավված հաշվետվություններն են:
Երկկողմ պարտատերերը պետք է հրապարակայնորեն բացահայտեն ինչպես չմարված պարտքերը, այնպես էլ արտաքին ազդեցության հիմնական պայմանները, այդ թվում՝ուղղակի վարկերը, երաշխիքները և Արտահանման վարկային գործակալության ապահովագրությունը: ԱՄՆ գանձապետարանի վարկ առ վարկ պահոցը լավ մոդել է առաջարկում պարտատերերի համար, որոնք ձգտում են խթանել իրենց պորտֆելների թափանցիկությունը:
Ցածր եկամուտ ունեցող երկրների առջև ծառացած պարտքի մարտահրավերների թվում պարտքի թափանցիկության ամրապնդումն այն խնդիրն է, որտեղ կոնկրետ և բովանդակալից առաջընթացը հասանելի է: Հաջողությունը կպահանջի գործնական տեխնիկական լուծումների համադրություն և լիարժեք համագործակցություն յուրաքանչյուր շահագրգիռ կողմի կողմից:
