Ինչպես ճիշտ վարել «տնտեսական ազգայնականություն»

Քանի որ Միացյալ Նահանգները առաջատար է, աշխարհը կարծես թե մտնում է տնտեսական ազգայնականության նոր դարաշրջան, քանի որ շատ երկրներ իրենց ներքին սոցիալական, տնտեսական և բնապահպանական օրակարգերը գերադասում են ազատ առևտրին և բազմակողմանիությանը: Թեև նախագահ Ջո Բայդենի մոտեցումն ավելի կշռադատված է և բաց միջազգային համագործակցության համար, քան Դոնալդ Թրամփինն էր, այն, այնուամենայնիվ, մտահոգություններ է առաջացնում տնտեսական լիբերալների շրջանում, որոնք տեսնում են 1930-ականների ոճով պրոտեկցիոնիզմի և autarky(ինքնաբավության և սահմանափակ առևտրի տնտեսական համակարգ) վերադարձի արձագանքներ: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Դանի Ռոդրիկը project-syndicate-ում:

Բայց «տնտեսական ազգայնականությունը» այն վախեցնող տերմիններից մեկն է, որն օգտագործում են տնտեսական լիբերալները՝ վարկաբեկելու իրենց դուր չեկած պրակտիկան: Ինչպես ցանկացած գաղափարական բեռնված պիտակ, այն ավելին է թաքցնում, քան բացահայտում: Ի վերջո, տնտեսական ազգայնականությունը լինում է տարբեր ձևերով՝ մի քանիսը վնասակար, որոշները՝ օգտակար: Ավելին, տնտեսական ազգայնականության առաջատար տեսաբաններից ոմանք, ինչպիսիք են Ալեքսանդր Համիլթոնը և Ֆրիդրիխ Լիստը, քաղաքական լիբերալներ էին։

Թեև տնտեսական ազգայնականությունը կարող է հակադարձ արդյունք տալ, երբ ծայրահեղության մեջ ընկնի, տնտեսական ազատականությունը նույնպես կարող է հակառակ արդյունք տալ: Եթե խելամտորեն կիրառվի օրինական ներքին նպատակների հետապնդման համար, ինչպիսիք են տնտեսական հզորության ձևավորումը և ազգային նպատակի զգացողության ամրապնդումը, այն կարող է շահավետ լինել՝ չվնասելով այլ երկրներին:

Նեոլիբերալ փոքրամասնության կանոնը

Տնտեսական ազգայնականությունը տնտեսությունը սահմանում է հիմնականում ազգի տեսանկյունից, ինչպես քաղաքական ազգայնականությունն է անում քաղաքականությունը: Տնտեսությունը գոյություն ունի առաջին հերթին ազգին ծառայելու համար, ինչպես ազգային պետությունն է հետապնդում ազգային շահը:

Երկու ձևակերպումները մեծ բովանդակություն չունեն, մինչև չսկսենք սահմանել, թե ինչ է նշանակում «ծառայել ազգին» կամ «ազգային շահին»։ Ազգային տնտեսության վրա կենտրոնացումը կարող է կատարելապես բարենպաստ լինել, ինչպես նաև համատեղելի լինել բաց լինելու զգալի աստիճանի հետ միջազգային առևտրի և ֆինանսների համար: Ըստ ավանդական տնտեսական տեսության՝ երկրի սեփական շահերից է բխում ազատ առևտրի ընդունումը։ Կառավարությունը, որը հետապնդում է ինքնավարություն, կհրաժարվի մասնագիտացման առավելություններից, բաց կթողնի սահմանային տեխնոլոգիաները և կզրկվի օտարերկրյա կապիտալից:

Ինչպես պնդում է տնտեսական պատմաբան Մարվին Սուեսեն( Marvin Suesse), տնտեսական ազգայնականությունը, հետևաբար, տատանվում է երկու փոքր-ինչ հակասական ազդակների միջև. այլ երկրների հետ տնտեսական փոխանակումը սահմանափակելու գայթակղությունը՝ ազգային անկախությունը առաջ մղելու համար; և միջազգային կապերն ընդլայնելու և օգտագործելու ցանկությունn ազգային տնտեսական աճի և զարգացման համար:

Վերջին ժամանակներում ոչ ոք ավելի լավ աշխատանք չի կատարել այդ ազդակները համատեղելու համար, քան Արևելյան Ասիայի «զարգացող» պետությունները: Ճապոնիան, Հարավային Կորեան, Թայվանը և Չինաստանը բոլորն էլ հիմնվել են մի շարք քաղաքական ծրագրերի վրա, որոնք և՛ խրախուսում են համաշխարհային տնտեսական ինտեգրումը, և՛ ընտրողաբար պաշտպանում են հիմնական արդյունաբերությունները: Յուրաքանչյուրը կերտեց իր տնտեսական ապագան արդյունաբերական քաղաքականության լայն շրջանակի միջոցով:

Սրանք միայն տնտեսական ծրագրեր չէին։ Դրանք ազգային նորացման նախագծեր էին, որոնց նպատակն էր հասնել Արևմուտքին:

Ոչ ոք չի կարող ժխտել այս երկրների հաջողությունը: Նրանց արագ տնտեսական աճը հարյուր միլիոնավոր մարդկանց հանեց դաժան աղքատությունից և նրանցից մի քանիսին հասցրեց զարգացած տնտեսությունների կարգավիճակին երկու սերունդից էլ քիչ ժամանակահատվածում: Չինաստանը դարձավ ոչ միայն տնտեսական հզոր կենտրոն, այլև Արևմուտքի գլխավոր աշխարհաքաղաքական մրցակիցը:

Ամերիկայի իրական Չինաստանի խնդիրը

Յուրաքանչյուր երկրի կտրուկ վերելքը հանդիպեց մեղադրանքների, որ այն բավականաչափ բաց չէ և բավարար շուկայական հասանելիություն չի ապահովում: Համատարած պետական սուբսիդիաները՝ պողպատի, ավտոմեքենաների, արևային մարտկոցների և այլնի համար, հաճախ խաթարում էին օտարերկրյա ընկերությունների մրցակցային դիրքերը և առաջ բերում նրանց կառավարությունների զայրույթը: Այնուամենայնիվ, ընդհանուր առմամբ, Արևելյան Ասիայի տնտեսական ազգայնականությունը բարիք էր մնացած աշխարհի համար: Նույնիսկ առևտրային խոչընդոտների առկայության դեպքում, այն շուկաները, որոնք այն ստեղծեց առևտրային գործընկերների համար, շատ ավելի մեծ էին, քան որևէ այլընտրանքային տնտեսական ռազմավարություն, հավանաբար, կստեղծեր: Ավելին, սուբսիդիաները, ըստ տնտեսական լիբերալների սեփական տրամաբանության, նվեր էին այլ երկրներին, քանի որ դրանք նպաստեցին գների իջեցմանն իրենց սպառողների համար:

Անշուշտ, Չինաստանի արտահանման արագ ընդլայնումը որոշ ծանր դժվարություններ ստեղծեց զարգացած տնտեսությունների համար: «Չինական ցնցումը» հանգեցրեց աշխատատեղերի երկարաժամկետ կորստի այն տարածաշրջաններում, որոնք առավել ենթարկված էին չինական ներմուծման մրցակցությանը, դրանով իսկ մեծացնելով քաղաքական աջակցությունը ավտորիտար, աջ պոպուլիստներին ինչպես ԱՄՆ-ում, այնպես էլ Արևմտյան Եվրոպայում: Բայց եթե ինչ-որ մեկն ավելի շատ մեղք է կրում, դրանք արևմտյան կառավարություններն են, որոնք չեն կարողանում պատշաճ կերպով կառավարել առևտուրը Չինաստանի հետ (օրինակ՝ իրենց առևտուրն ավելի դանդաղ չազատականացնելով): Մինչ Չինաստանը արտահանման բացառիկ բարձր ցուցանիշներ էր գրանցում, այս կառավարությունները կառչում էին չափազանց մեծ հավատքից տնտեսական լիբերալիզմի նկատմամբ:

Տնտեսական ազգայնականությունը, իհարկե, ամենուր լավ չի ստացվել։ Չափազանց շատ կառավարություններ ներգրավվել են չափից դուրս դիրիգիզմի մեջ (պետական սեփականություն կամ վերահսկողություն):

Արևելյան Ասիայի զարգացողությունը կարևոր դաս է տալիս այսօրվա աշխարհին: Եթե ԱՄՆ-ում տնտեսական ազգայնականությունը կենտրոնանա ուժեղ, ներառական ներքին տնտեսություն ստեղծելու վրա, ապա այն շատ լավ բան առաջ կբերի, նույնիսկ երբ այն խախտում է տնտեսական լիբերալիզմի որոշ դրույթներ: Փաստորեն, նման ռազմավարությունը կվերակենդանացնի ԱՄՆ-ի զարգացածության ավանդույթը, որը եղել է ավելի վաղ պատմության մեջ: Մյուս երկրները, ի վերջո, կշահեն ԱՄՆ-ի ավելի առողջ տնտեսությունից և ավելի համախմբված հասարակությունից, և պետք է բողոքելու քիչ բան ունենան:

Ինչպես ցույց է տալիս Սուեսն, տնտեսական ազգայնականությունը, որպես կանոն, պատասխան է այլ երկրներից հետ մնալուն: Այստեղ ԱՄՆ-ի ներկայիս փորձը մի փոքր այլ է։ Թեև մյուսները —  հատկապես Չինաստանը — հասել են ետևից, ԱՄՆ-ը մնում է տեխնոլոգիապես և ռազմական առումով աշխարհի ամենահզոր երկիրը:

Այսպիսով, ռիսկն այն է, որ ամերիկյան տնտեսական ազգայնականությունը կգնա հեռու ավելի լավ հասարակություն կառուցելուց և տանը նպատակ գտնելու սահմաններից: Եթե ԱՄՆ-ը գործի որպես կռվարար՝ պարտադրելով իր քաղաքականության նախապատվությունները ուրիշներին և ձգտելով խաթարել իր մրցակիցների տեխնոլոգիական զարգացումը, նա մեծ վնաս կհասցնի մնացած աշխարհին և քիչ օգուտ կբերի իրեն: