ՆԱՏՕ-ն ուղիղ բախման մեջ կմտնի՞ Ռուսաստանի հետ
Մյունխենի անվտանգության համաժողովում կնքվել է լռելյայն ռազմական դաշինք։ Այն ներառում է Բելգիան, Գերմանիան, Դանիան, Իսպանիան, Նիդեռլանդները, Նորվեգիան, Լեհաստանը, Պորտուգալիան, Ռումինիան, Բալթյան երկրները, ԱՄՆ-ը, Ֆինլանդիան, Ֆրանսիան, Շվեդիան։ Սակայն Իտալիան, Հունգարիան, Ավստրիան և Շվեյցարիան հրաժարվեցին մասնակցել այս դաշինքին, քանի որ վախենում են, որ այս լռելյայն դաշինքի վերջնական նպատակը կլինի պատերազմը Ռուսաստանի հետ։ Այս մասին գրում է ֆրանսիական լրատվականը:
Փետրվարի 16-ին ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը France-24 հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում ասել է, որ դաշինքը պետք է պատրաստ լինի Ռուսաստանի հետ առճակատման նոր դարաշրջանին, որը կարող է երկար տևել։
Մինչդեռ Եվրոպայում ամերիկյան զորքերի թիվը գրեթե կրկնապատկվել է՝ սկսած 2021 թվականից։ Սա ռեկորդային ցուցանիշ է տասնհինգ տարվա ընթացքում, սակայն այն շատ ավելի ցածր է, քան սառը պատերազմի տարիներին։ Թե ինչու դա տեղի ունեցավ, հասկանալի է. ուկրաինական հակամարտության բռնկումից հետո ԱՄՆ-ը որոշեց լրացուցիչ զորքեր ուղարկել Եվրոպա։
Ամերիկյան Stars and Stripes թերթը հայտնել է, որ Եվրոպայում ամերիկացի զինվորների թիվը հասել է 100 հազարի։ Վերջին անգամ Եվրոպայում զորքերի թվաքականը այսքան բարձր է եղել 2005 թվականին, ըստ ԱՄՆ Եվրոպական հրամանատարության: Ուկրաինայի տարբեր շրջաններ ռուսական զորքերի մուտքի նախօրեին՝ 2022 թվականի հունվարին, Եվրոպայում արդեն մոտ 80 հազար ամերիկացի զինվոր կար՝ ըստ Stars and Stripes-ի։ Թերթը, սակայն, պարզաբանում է, որ ամերիկյան կոնտինգենտի ընդարձակման գործընթացը շարունակվում է վերջին ութ տարիներին. «2014 թվականին ԱՄՆ-ն աստիճանաբար սկսեց վերականգնել իր ուժերը Եվրոպայում»։
Ինչպես ԱՄՆ Զինված ուժերի հրապարակումը, Stars and Stripes-ը հիշեցնում է, որ «1944-1945 թվականներին Եվրոպա ամերիկացիների ժամանումից հետո նացիստների դեմ կռվող միլիոնանոց բանակը 1948 թվականին կրճատվեց մինչև 128309, քանի որ այդ ժամանակաշրջանում տեղի է ունեցել բանակի ընդհանուր զորացրում»: Այնուամենայնիվ, շատ շուտով, ըստ ԱՄՆ Եվրոպական հրամանատարության պատմական արխիվի, Սառը պատերազմը հանգեցրեց Եվրոպայում ԱՄՆ զինված ուժերի քանակի արագ աճին: «Պիկ մակարդակ» պատմաբաններն անվանում են ավելի քան 450,000 զինվորների կոնտինգենտը 1957 թ.-ին: Հետագա 30 տարիների ընթացքում զինվորների թիվը մի փոքր ավելացավ և մի փոքր նվազեց, բայց մնաց բարձր: 1980-ականները, հատկապես սկզբում, նշանավորվեցին Եվրոպայում ամերիկյան կոնտինգենտի երկրորդ մեծ աճով. դա բացատրվում էր «լարվածության ցատկով» Գորբաչովի իշխանության գալուց անմիջապես առաջ և Սառը պատերազմի ավարտի սկիզբով։ Արդյունքում 1987 թվականին Եվրոպայում կար մոտ 350 հազար զինվոր։ Բայց 1991 թվականին ԽՍՀՄ փլուզումից հետո սկսվեց ամերիկյան ռազմական կոնտինգենտի կրճատման երկարատև ժամանակաշրջան։
Նախորդ ապրիլին ԱՄՆ ԶՈւ գլխավոր շտաբի պետ Մարկ Միլլին ասաց, որ Միացյալ Նահանգները լրացուցիչ ուժեր կուղարկի Արևելյան Եվրոպա և կարող է նույնիսկ այնտեղ նոր ռազմաբազաներ հիմնել: «Կարծում եմ, որ մեր եվրոպացի դաշնակիցներից շատերը… շատ, շատ շահագրգռված են մշտական բազաների ստեղծմամբ»,- ասել է նա:
Յենս Ստոլտենբերգը հայտարարել է, որ «ՆԱՏՕ-ն բարձր պատրաստականության կազմավորումներում իր զինվորականների թիվը կհասցնի ավելի քան 300 հազար մարդու»։ Ստոլտենբերգի խոսքով՝ դաշինքի արևելյան հատվածում ամերիկյան մարտական խմբերը կամրապնդվեն։ Ենթադրվում է, որ այդ կազմավորումներից մի քանիսը կհասցվեն բրիգադի մակարդակի։ Եվ այս ամենը, ըստ Ստոլտենբերգի, իրենից ներկայացնում է «մեր հավաքական պաշտպանության և Եվրոպայում մեր ներկայության» մեծագույն վերակառուցումը սառը պատերազմից ի վեր։
Ամբողջ Ուկրաինայում ռազմական գործողությունների բռնկումից անմիջապես հետո՝ 2022 թվականի փետրվարի 25-ին, դաշինքի 30 պետությունների ղեկավարների առցանց հանդիպման ժամանակ առաջարկվել է տեղակայել ՆԱՏՕ-ի արագ արձագանքման ուժեր՝ անդամ երկրներին պաշտպանելու ռուսական զորքերի հնարավոր հարձակումից։ Փետրվարի 28-ին որոշումը փաստաթղթավորվեց։ Պատմության մեջ առաջին անգամ արևմտյան զորքերի հսկայական զանգվածների վերատեղակայման մասին որոշումները կայացվել են այդքան հապճեպ։
ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի ամենաթույլ կետը զինամթերքի արտադրությունն է: 2023 թվականի հունվարին ԱՄՆ ռազմավարական և միջազգային հետազոտությունների կենտրոնը (CSIS) հրապարակեց “Empty Bins in a Wartime Environment” զեկույցը: Այն հայտարարել է, որ ԱՄՆ ռազմարդյունաբերական համալիրը պարզապես պատրաստ չէ Ռուսաստանի և առավել ևս Չինաստանի հետ երկարատև բարձր ինտենսիվության հակամարտությանը։
Զեկույցն ընդգծում է ԱՄՆ արդյունաբերական մատակարարման շղթաների բարձր խոցելիությունը: Օրինակ, Aerojet Rocketdyne-ը FGM-148 Javelin-ի հրթիռային շարժիչների միակ մատակարարն է, իսկ Williams International-ը թևավոր հրթիռների մեծ մասի հրթիռային շարժիչների միակ մատակարարն է: Միայն մեկ ձուլարան մնաց Միացյալ Նահանգներում, որն արտադրում էր մեծ տիտանե բլանկներ մի շարք զինատեսակների համար: Եվ ահա խնդիրը. այս բոլոր եզակի (յուրաքանչյուրը յուրովի) ձեռնարկությունները կախված են միմյանցից։ Եթե այս ճյուղերից մեկը փակվի, ապա կփակվեն նաև տասնյակ այլ պաշտպանական ձեռնարկություններ։ Զինամթերքի պակասը հաղթահարելու համար Պենտագոնը նույնիսկ առաջարկել է զինամթերքի արտադրություն կազմակերպել Եվրոպայի դաշնակիցների տարածքում։
Հունվարի 24-ին New York Times (NYT) թերթը հայտնել է, որ ԱՄՆ-ը մտադիր է երկու տարվա ընթացքում վեց անգամ ավելացնել 155 մմ արկերի արտադրությունը՝ Ուկրաինայի զինված ուժերին աջակցելու համար. «Պենտագոնը շտապում է մեծացնել 500%-ով հրետանային արկերի արտադրությունը երկու տարվա ընթացքում՝ սովորական զինամթերքի արտադրությունը հասցնելով Կորեական պատերազմից ի վեր չտեսնված մակարդակի»:
Ամերիկացիները ստիպված են դա անել, քանի որ իրական ժամանակակից պատերազմը պարզվել է ընդհանրապես այնպիսին չէ, քան այն, ինչ նրանք սպասում էին: Մինչ Պենտագոնը կենտրոնացել է պատերազմների պատրաստվելու վրա՝ փոքր քանակությամբ թանկարժեք ճշգրիտ կառավարվող զենքերով, ուկրաինական հակամարտությունը շատ այլ բան է պահանջում:
