Եվրոպան գնալով ավելի ինքնագոհ է դառնում իր էներգետիկ ճգնաժամի շրջանակում

Եվրոպացի քաղաքական գործիչները պետք է դադարեն գործել այնպես, կարծես էներգետիկ ճգնաժամը մեկ տարվա խնդիր է, գրում է The Economist-ը։ Հաջորդ ձմռանը տարածաշրջանը կարող է բախվել ավելի մեծ խնդիրների, որոնք կխաթարեն աջակցությունը Ուկրաինային:

Ուկրաինան չի կարող հակահարված տալ Ռուսաստանին առանց իր դաշնակիցների աջակցության և ուժի։ Ուկրաինական բանակի վերջին արագ առաջխաղացումը ցույց տվեց, թե որքան մեծ օգուտ է այն ստանում Արևմտյան զենքի մատակարարումներից և հետախուզական տեղեկատվության փոխանակումից: Այս շաբաթ ռուսական հրթիռային հարվածները վկայում են Մոսկվայի հուսահատության մասին՝ պայմանավորված ռազմական պարտություններով։

Սակայն, ցավոք սրտի, ռազմի դաշտից դուրս աճում է թերագնահատված վտանգը Արևմուտքի վճռականության համար, որի վրա այդքան շատ հենվում է Ուկրաինան: Եվրոպան չի կարող գլուխ հանել Ռուսաստանի կողմից հրահրված էներգետիկ ճգնաժամից։ Այս ձախողումը կարող է վնասել ոչ միայն բուն տարածաշրջանին, այլև խաթարել պատերազմին ուղղված հանրային աջակցությանը:

Առաջին հայացքից թվում է, թե Եվրոպայում իրավիճակն այնքան էլ բարդ չէ, որքան նախկինում։ Թեև Ռուսաստանն այս տարի կիսով չափ կրճատեց գազի մատակարարումը տարածաշրջան, ԵՄ գազի պահեստարանները լցված են ավելի քան 90%-ով՝ հեղուկ բնական գազի առատ ներմուծման շնորհիվ: Կանխատեսվում է անսովոր տաք հոկտեմբեր, ինչը նշանակում է, որ էներգիայի պահանջարկը ավելի քիչ կլինի: Գազի դեկտեմբերյան ֆյուչերսների գինը Եվրոպայում սեպտեմբերի կեսերից նվազել է 33%-ով և 50%-ով՝ ամռան խուճապային բարձր մակարդակի համեմատ։

Իսկ նման բարենպաստ պատկերը ստիպում է հանգստանալ։ Այնուամենայնիվ, եղանակի երկարաժամկետ կանխատեսումները ցույց են տալիս, որ նոյեմբերն ու դեկտեմբերը կարող են ցուրտ լինել: Գազի ներկայիս պաշարները բավարար չեն ռուսական կորցրած հոսքերը փոխարինելու համար։ Եթե ​​դրանք ամբողջությամբ փակվեն և լինի սպառման նորմալ մակարդակ, ապա մինչև մարտ պահեստարանների լցվածության մակարդակը ծայրահեղ ցածր կլինի, և այդ ընթացքում դեռ կարող է ցուրտ լինել։ Հեղուկ բնական գազը սպառնում է թանկանալ՝ Ասիայի ցուրտ եղանակի և չինական տնտեսության վերականգնման պատճառով։ Բայց ամենամեծ մարտահրավերը 2023-2024 թվականների ձմռանը նախապատրաստվելն է։ Եվրոպան նորից պետք է համալրի իր պահեստարանները, բայց այս անգամ, հավանաբար, պետք է անի առանց ռուսական գազի։ Հաջորդ տարի այն պետք է համալրի գազի բոլոր պաշարները, որոնք այժմ այրում է։

Այս համատեքստում պահանջարկի զսպումը հրատապ խնդիր է։ Սակայն կառավարությունները մինչ այժմ կենտրոնացել են էներգիայի գների սուբսիդավորման և տնային տնտեսություններին , ձեռնարկություններին ցնցումներից պաշտպանելու վրա: Իտալիան ընդհանրապես չի կրճատել սպառումը 2022 թվականի առաջին կիսամյակում։ Սեպտեմբերի վերջին, ցուրտ եղանակի պատճառով, Գերմանիայում գազի սպառումը 2018-2021 թվականների միջին ցուցանիշի համեմատ կարճ ժամանակով աճել է 14,5%-ով։ Մեծ Բրիտանիան սահմանում է էներգիայի գների շեմ և ուշացումով խոստանում է էներգախնայողության մասին իրազեկման արշավ սկսել՝ միաժամանակ ստիպելով իր հարևաններին շարունակել իրեն էլեկտրաէներգիա մատակարարել: ԵՄ-ն այժմ մշակում է գազի համատեղ գնման ծրագիր։ Այս միջոցը կօգնի իջեցնել գները, բայց չի լուծի ռեսուրսների պակասի խնդիրը։

Որոշ երկրներ ներկայացրել են էներգախնայողության ծրագրեր: Հոկտեմբերի 6-ին Ֆրանսիայում տեղի ունեցավ նախարարների հանդիպումը, որի ընթացքում ցուցադրվեց երկարատև պրեզենտացիա՝ կոչ անելով իջեցնել ջերմաստիճանը լողավազաններում և սկսել ջեռուցման գործընթացը ավելի դանդաղ։ Հոկտեմբերի 11-ին Իսպանիայի կառավարությունը հաստատել է մի շարք միջոցառումներ։ Գերմանիան ներկայացրել է խելացի ծրագիր՝ կրճատելու հաշիվ-ապրանքագրերը և խրախուսելու էներգախնայողությունը: Բայց ընդհանուր առմամբ ԵՄ երկրները գործում են մեկուսացված և դժվար թե կարողանան 15%-ով կրճատել պահանջարկը։ Այս նպատակին հասնելը կարևոր կլինի, եթե Ռուսաստանն ամբողջությամբ դադարեցնի մատակարարումները, նույնիսկ եթե հեղուկ բնական գազի պահեստները լիքն են։ Բայց այս նպատակը կամավոր է, և կան բազմաթիվ բացառություններ:

Պահանջարկի կրճատման այլընտրանքը կարող է լինել առաջարկի ավելացումը, սակայն այստեղ էլ կառավարությունները խաղում են ժամանակի վրա: Գերմանիան չի ցանկանում երկարացնել իր երկու ատոմակայանների կյանքը։ Թույլտվությունը տրվել է միայն մինչև 2023 թվականի ապրիլը։ Ֆրանսիան դեմ է Իսպանիայից Գերմանիա նոր գազատարին, որը թույլ կտա ավելի շատ հեղուկ բնական գազ ներմուծել մնացյալ Եվրոպա: Ֆրանսիայի կառավարությունը նշում է, որ գազատարը հակասում է Եվրոպայի կլիմայական նպատակներին։

Բայց Եվրոպայի անհեռատեսությունը հիմնականում այն է, որ չի կարող օգտագործել իր գազի պաշարները։ Նիդեռլանդները հպարտանում է Գրոնինգենի գազի հանքավայրով: Նույնիսկ առանց նոր ենթակառուցվածքների, այն կարող է ծածկել կապույտ վառելիքի ծավալի կեսը, որը Ռուսաստանը մատակարարում էր Գերմանիային։ Բայց այնտեղ արտադրությունը նվազագույն մակարդակի վրա է, իսկ հանքի փակումը նախատեսված է 2024 թվականին։ Հոլանդիայի կառավարությունը վախենում է տեղացիների զայրույթից։ Նրանք նախկինում բողոքել են, որ գազի արտադրությունը ցնցումներ է առաջացնում։

Որպեսզի Գրոնինգենի հանքավայրը աշխատի ամբողջ հզորությամբ, առնվազն 22,000 տներ պետք է ամրացվեն, որոնք կարող են վնասվել գազի արդյունահանման պատճառով: Այդ տների տերերին, այսինքն՝ քաղաքի բոլոր բնակիչներին փոխհատուցելու ծախսերը կկազմեն գազի հանքավայրից ստացվող հնարավոր եկամուտների միայն մի մասը։ Եվ դա եկամուտ է՝ առանց հաշվի առնելու ռուսական գազի փոխարինման տնտեսական ու ռազմավարական օգուտները։ Հաշվի առնելով ուկրաինական հակամարտության խաղադրույքները՝ Գրոնինգենի հանքավայրի ծրագրված փակումը չափազանց հիմար որոշում կլիներ։

Եվրոպացի քաղաքական գործիչները պետք է դադարեն գործել այնպես, կարծես էներգիայի պակասը մեկ ձմեռվա խնդիր է, որը կարելի է լուծել սուբսիդիաներով։ Քանի դեռ նրանք չեն կենտրոնացել առաջարկի և պահանջարկի հավասարակշռման վրա, առաջանում է ավելի ծանր և կործանարար էներգետիկ ճգնաժամի ռիսկ 2023 թվականին և դրանից հետո, որի համար կվճարի ամենաշատը Ուկրաինան: