Ինչ է անհրաժեշտ իրականցնել համաշխարհային տնտեսական աճի համար

Ամեն անգամ, երբ թվում է, որ հավանականությունը հակասում է մարդկային առաջընթացին, երբ թվում է, թե տնտեսական աճը կմնա թույլ, երբ չափազանց շատ երկրների վիճակված է ծերանալ նախքան հարստանալը, երբ կլիմայի փոփոխությունն անվերահսկելի է թվում, արժե հիշել մեր տեսակի առանձնահատուկ առաքինությունը:  Մարդկային հնարամտությունն է պատճառը, որ համաշխարհային կործանման կանխատեսումները, որոնք շատացել են մեր պատմության ընթացքում, երբեք իրականություն չեն դարձել: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Ինդերմիտ Ջիլը(Indermit Gill) project-syndicate-ում։

Հնարամտությունն էր, որ վնասազերծեց այսպես կոչված «բնակչության ռումբը», 1970-ականների սպառնալիքը, որ «հարյուր միլիոնավոր մարդիկ» կմահանան սովից, քանի որ բնակչության արագ աճը սպառեց սննդի սահմանափակ պաշարները: Փոխարենը, գյուղատնտեսական նորարարությունները, ինչպիսիք են բարձր բերքատվությունը, վնասատուների նկատմամբ դիմացկուն մշակաբույսերը, պատճառ դարձան, որ համաշխարհային սննդի արտադրությունն ավելի արագ աճի, քան աշխարհի գրեթե բոլոր մասերի բնակչությունը: Հավասարապես, մարդկային հնարամտությունն էր, որ մահացու հիվանդությունները՝ ՄԻԱՎ/ՁԻԱՀ-ից մինչև COVID-19, վերահսկողության տակ դրեց: Եթե ​​կլիմայի փոփոխությունը սանձահարվի այս դարի կեսերին, կարող եք գրազ գալ, որ մարդկային հնարամտությունը կլինի գլխավոր գործոնը:

Սակայն առաջընթացը հազվադեպ է «էվրիկա» պահի արդյունք: Փոխարենը, մարդկային հնարամտությունը գործում է, երբ կառավարությունները, մասնավոր ձեռնարկությունները և անհատները գործում են այնպես, որ ժամանակի ընթացքում հետևողականորեն օգուտ են բերում ողջ հասարակությանը: Նման արդյունքները կախված են բարենպաստ պայմաններից, որոնք մշակվում են կանոնների և գործելակերպի համապատասխան խառնուրդով: Գիտակցելով, որ կայուն տնտեսական զարգացումը սովորաբար արտացոլում է ամբողջ համակարգի բիզնեսի հաջողությունը, մենք Համաշխարհային բանկի խմբում նկարագրում ենք այս պայմանները որպես «գործարար միջավայր» կամ «գործարարության համար նպաստող միջավայր»(“the business-enabling environment”):

Այնուամենայնիվ, չափազանց երկար ժամանակ մենք ավելի շատ կենտրոնացել ենք այն բանի վրա, թե կառավարությունները ինչ կարող են անել հանուն բիզնեսի, քան այն, թե կառավարություններն ու ձեռնարկությունները միասին ինչ կարող են անել բոլորի բարօրության համար: Այսպիսով, անհավասարակշռությունը շտկելու կարևոր առաջին քայլում մեր նոր Business Ready զեկույցը նպատակ ունի ստեղծել համապարփակ վահանակ, որը մինչև 2026 թվականը յուրաքանչյուրին թույլ կտա հավաքել ճշգրիտ կարգավորումները, որոնք անհրաժեշտ են մասնավոր հատվածի աշխույժ զարգացման համար 180 տնտեսություններում: Օգտագործելով այս գործիքը՝ քաղաքականություն մշակողները կարող են սկսել պայմաններ ստեղծել աղքատությունը նվազեցնելու, ընդհանուր բարգավաճումը զարգացնելու և ցածր ածխածնային տնտեսության անցումը արագացնելու համար:

Նպատակն է խրախուսել առողջ մրցակցությունը բիզնեսների և երկրների միջև և չխրախուսել «վազքը դեպի ներքև» (Doing Business-ի չնախատեսված հետևանքներից մեկը՝ մեր նախկին ջանքերը՝ օգնելու երկրներին ստեղծել ճիշտ պայմաններ մասնավոր հատվածի զարգացման համար): Մեր նոր վերլուծական շրջանակն ընդունում է, որ առողջ բիզնես միջավայրը ավելին է, քան «բիզնես վարելու հեշտությունը»( “ease of doing business”): Սա հաշվի է առնում այն ​​հնարավորությունը, որ «բիզնես վարելու ծախսերը» նվազեցնելը կարող է ակամա բարձրացնել հասարակության ծախսերը:

Համապատասխանաբար, Business Ready-ն գնահատում է ոչ միայն ձեռնարկությունների կարգավորիչ բեռը, այլև կանոնակարգերի որակը: Արդյոք աշխատանքային օրենսդրությունը պաշտպանում է աշխատողներին կամայական աշխատանքից ազատվելուց: Արդյո՞ք նրանք ակամա ստիպում են կին աշխատողներին ավելի քիչ մրցունակ դառնալլ, քան տղամարդիկ և հուսալքում նրանց աշխատանք փնտրելուց:

Բիզնեսը կառավարող կանոններն ու կանոնակարգերը գնահատելուց բացի, Business Ready-ն ուսումնասիրում է հանրային ծառայությունները, որոնք անհրաժեշտ են մտադրություններն իրականության վերածելու համար: Արդյոք կոմունալ ծառայությունները ապահովում են հուսալի ջուր և էլեկտրականություն: Արդյոք կառավարությունները հեշտացնում են բիզնեսի համար իրենց հարկային պարտավորությունների կատարումը ու բնապահպանական և սոցիալական երաշխիքների կատարումը:

Արդյունքը ցնցող մանրամասն տվյալների հավաքածու է, որը ներառում է գրեթե 2000 տվյալների միավոր յուրաքանչյուր տնտեսության համար: Այժմ կարելի է զրոյացնել, օրինակ, ձեռնարկությունների կողմից էլեկտրաէներգիայի անջատումների հաճախականությունը, հարկերը ներկայացնելու և վճարելու համար անհրաժեշտ կամ առևտրային վեճը լուծելու միջին արժեքը: Քանի որ այս որակի համեմատելի տվյալներն այլուր անհասանելի են, Business Ready-ը կարևոր հանրային բարիք է: Նրա առաջարկած պատկերացումների շտեմարանը թույլ կտա բիզնեսներին ավելի լավ որոշումներ կայացնել այն մասին, թե որտեղ և ինչպես են նրանք գործում, կխրախուսի կառավարություններին ավելի լավ քաղաքականություն որդեգրել՝ սովորելով միմյանցից, և կօգնի հետազոտողներին ամենուր միանալ մասնավոր հատվածի գլոբալ զարգացումը ճիշտ ապահովելու ջանքերին:

Թեև այս տարվա հրատարակությունն ընդգրկում է ընդամենը 50 տնտեսություն, հաջորդ տարին կներառի 100, իսկ 2026-ին մեր ընդգրկումը կընդլայնվի մինչև մոտ 180: Յուրաքանչյուր կրկնությունից հետո մենք կհստակեցնենք հաշվետվության ձևավորումը և մեթոդները՝ արտացոլելու քաղած դասերը: Ինչո՞ւ չսպասել մեթոդների կատարելագործմանը, նախքան տվյալները հրապարակելը: Պարզ ասած, աշխարհին չունի ժամանակի շքեղություն և գնահատման նախատեսվող շահառուներից հետադարձ կապ ստանալը գնահատումը ճիշտ ստանալու մեծ մասն է: Ամեն դեպքում, դինամիկ գլոբալ տնտեսությունում ճշգրտությունը միշտ շարժվող թիրախ է լինելու:

Օգտագործված տվյալները և մեթոդներն ավելի խիստ և թափանցիկ են, քան Doing Business-ում: Դրանք համախմբում են բիզնես-կլիմայի ավելի քան 2500 փորձագետների դատողությունները, ինչպես նաև ավելի քան 29000 բիզնեսի հարցման պատասխանները: Դրանք ավելի սպառիչ են, քան մինչ այժմ միջազգային կառույցի կողմից փորձված որևէ բան, և դրանք անմիջական արժեք ունեն ընդգրկված 50 տնտեսությունների համար: Ավելին, այս հաշվետվության համար հավաքագրված բոլոր տվյալներն այժմ հանրությանը հասանելի են և ստուգելի են մեր կայքում:

Այս տարվա տվյալների վերլուծությունը հանգեցնում է երկու ընդհանուր դիտարկումների:

1) Իրականացման զգալի բաց կա: Երկրները հակված են ավելի լավ ընդունել կանոնակարգեր՝ բարելավելու ազգային բիզնես միջավայրը, քան իրական առաջընթաց ապահովելու համար անհրաժեշտ հանրային ծառայություններ մատուցելիս: Բարեբախտաբար, այդ բացը փոքրանում է, երբ բարելավվում է կանոնակարգերի որակը:

2) Թեև ավելի հարուստ տնտեսությունները հակված են ավելի պատրաստ լինել բիզնեսին(business-ready), լավ բիզնես միջավայր ստեղծելու համար երկիրը չպետք է հարուստ լինի: Այս տարի գնահատված 50 տնտեսությունների շարքում մի քանի զարգացող տնտեսություններ դասվում են լավագույն տասնյակում մի քանի կատեգորիաներում: Ռուանդան՝ հանրային ծառայությունների և գործառնական արդյունավետության համար; Կոլումբիան՝ իր կարգավորող դաշտի և հանրային ծառայությունների համար; և Վրաստանը՝ իր կարգավորող դաշտի և գործառնական արդյունավետության համար։

Սա հուշում է, որ առաջընթացը հնարավոր է երկրների մեծ մասի համար, և որ կառավարությունները պետք է ակտիվացնեն իրենց ջանքերը բիզնեսին պատրաստ լինելու համար: Բայց նրանք դա պետք է անեն ոչ միայն ազգային պարծենկոտության իրավունքներ շահելու կամ օտարերկրյա ներդրումների մեծ աճի անորոշ խոստումը հետապնդելու համար: Պարգևները շատ ավելի ընդգրկուն են: Երբ ճիշտ ընտրված և մանրակրկիտ հաջորդականությամբ է կատարվում, բիզնեսի բարեփոխումները կարող են միաժամանակ արագացնել տնտեսական աճը, բարձրացնել արտադրողականությունը և օգնել նվազեցնել ածխածնի արտանետումները: «Goldilocks» բիզնես միջավայրի ստեղծումը պայմաններ կստեղծի մարդկային հնարամտության ծաղկման համար, և դա հենց այն է, ինչ աշխարհին անհրաժեշտ է աճի դանդաղման, պարտքի աճի և կլիմայի փոփոխության արագացման ժամանակ:

Այս մեկնաբանությունը վերցված է Համաշխարհային բանկի 2024 թվականի հոկտեմբերի Business Ready զեկույցից: