Ինչպես է մաքուր էներգիան ազդում է աշխարհաքաղաքական գործընթացների վրա

Ըստ Էներգետիկայի միջազգային գործակալության՝ մինչև 2030 թվականը վերականգնվող էներգիայի հզորությունների եռապատկումը, որը նպատակ էր դրվել նախորդ տարի Դուբայում կայացած Կլիմայի փոփոխության հարցերով ՄԱԿ-ի համաժողովում, այժմ հնարավոր է՝ մաքուր էներգիայի տեխնոլոգիաների ծախսերի կտրուկ կրճատման շնորհիվ: Մասնավորապես, արևային վահանակների և մարտկոցների գնանկումը արագորեն բարելավել է կլիմայի մեղմացման տնտեսությունը: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Դանիել Գրոսը project-syndicate-ում։

Վերջին 20 տարիների ընթացքում արևային վահանակների գներն իջել են, և համաշխարհային հզորությունը կրկնապատկվել է, և արևային հզորությունների շարունակական ընդլայնումը, հատկապես Չինաստանում, կարող է հետագա ձեռքբերումներ ապահովել: Համեմատության համար, վերականգնվող էներգիայի այլ տեխնոլոգիաներ, ինչպիսիք են հողմային տուրբինները, չեն օգտվում մասշտաբի նույն առավելություններից, քանի որ դրանց բազմաթիվ շարժվող մասերի կոտրվելը ավելի հավանական է թվում: Արդյունքում, հողմային էներգիայի ծախսերը զգալիորեն նվազել են, բայց ոչ նույն չափով: Հավանական է թվում, որ երբևէ ավելի էժան արևային էներգիան լայնորեն կընդունվի որպես նախընտրելի վերականգնվող էներգիա:

Մեկ այլ կարևոր զարգացում մարտկոցների գնի նվազումն է: Ինչպես արևային վահանակների դեպքում, վերջին տասնամյակների ընթացքում մարտկոցների գները նվազել են մոտավորապես 19%-ով *արտադրության յուրաքանչյուր կրկնապատկման ժամանակ): Այս միտումը պետք է շարունակի արտադրել ավելի էժան էլեկտրական մեքենաներ (EV) և փոխհատուցել վերականգնվող էներգիայի ընդհատվող բնույթը: Արեգակնային էներգիայի (որն ունի կանխատեսելի ամենօրյա ցիկլ) և մարտկոցների համադրությունը, մասնավորապես, մոտ է իդեալական էներգիայի աղբյուրի ստեղծմանը, որը հասանելի է անհրաժեշտության դեպքում:

Սակայն վերականգնվող էներգիայի տնտեսության բարելավումը, թեև դրական և անհրաժեշտ զարգացում է, չի նշանակում, որ մենք կհաղթենք կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարում: Այո, այժմ գոյություն ունի էներգիայի համակարգերի և տրանսպորտի ածխաթթվայնացման վստահելի էժան ճանապարհ, որոնք միասին կազմում են արտանետումների 60%-ը: Ցավոք սրտի, այս մաքուր էներգիայի լուծումների արագ ընդունման համար քաղաքական խոչընդոտներ են ի հայտ եկել ինչպես գլոբալ, այնպես էլ տեղական մակարդակում:

Զարգացած տնտեսություններում վերականգնվող էներգիայի ամենամեծ խոչընդոտներն առաջանում են տեղական մակարդակում. NIMBY («Իմ բակում չէ») ակտիվությունը հաճախ խոչընդոտում է հողմային էներգիայի նոր կայանքների և ցանցերի արդիականացմանը, որոնք կարևոր են մեծ քանակությամբ վերականգնվող էլեկտրաէներգիայի ինտեգրման և տեղափոխման համար: Օրինակ, Գերմանիան մինչ այժմ չի կարողացել կապ ստեղծել Հյուսիսային ծովում գտնվող իր օֆշորային հողմակայանների և արդյունաբերական հարավի միջև: Նոր էլեկտրահաղորդման գծերի դեմ տեղական ընդդիմությունն այնքան աղմկոտ էր, որ միացումը, որը կոչվում է SuedLink, այժմ իրականացվում է ստորգետնյա մալուխներով, որոնք թանկացնում են արժեքը հինգ անգամ: Ընդունելով NIMBYism-ի խնդիրը, Եվրոպական հանձնաժողովը վերջերս անդամ երկրներին հանձնարարեց արագացնել վերականգնվող էներգիայի նախագծերի թույլտվությունը:

Սակայն ածխաթթվացման ամենամեծ խոչընդոտը Արևմուտքի և Չինաստանի միջև աճող լարվածությունն է: Մեծ, զարգացած տնտեսությունը, ինչպիսին է Եվրամիությունը կամ Միացյալ Նահանգները, չի կարող աշխարհաքաղաքական մրցակցին թույլ տալ գերիշխել ապագա աճող արդյունաբերության ոլորտներում: Այս տեսակետը ճանապարհ է հարթել կանաչ արդյունաբերական քաղաքականության համար Ատլանտյան օվկիանոսի երկու կողմերում: Սակայն արևային վահանակների և մարտկոցների ծախսերը արագորեն նվազում են հենց այն պատճառով, որ դրանք հասուն տեխնոլոգիաներ են (որոնք Չինաստանը գերազանցում է արտադրության մասշտաբով): Սրանք ապագայի արդյունաբերությունները չեն։

Վերականգնվող էներգիայի ներքին արտադրության մյուս փաստարկը էներգետիկ անվտանգության ապահովումն է։ Բայց սա նույնպես սխալ է։ Արևային մարտկոցների մատակարարման ցանկացած խախտում չի ընդհատի էներգիայի մատակարարումը, քանի որ առկա տեղադրված հզորությունը կշարունակի արտադրել էլեկտրաէներգիա (զրոյական սահմանային արժեքով):

Այս լարվածությունն առավել սուր զգացվել է էլեկտրաէներգիայի ոլորտում։ Էլեկտրական մեքենաների շուկայական մասնաբաժինը ԱՄՆ-ում լճացել է 8%-ով, իսկ ԵՄ-ում՝ մոտավորապես 15%-ով, մասամբ այն պատճառով, որ դրանք ավելի թանկ են (հաճախ մինչև 20,000 դոլարով), քան ներքին այրման շարժիչով (ICE) մեքենաները: ԱՄՆ-ում և ԵՄ-ում սուբսիդավորման սխեմաները միայն մասամբ են փոխհատուցում ավելի բարձր արժեքը, մինչդեռ Չինաստանում EV-ները մոտ են գնային համարժեքին ICE մեքենաների հետ, և նրանց շուկայական մասնաբաժինը 2023-ին կազմում էր ավելի քան 35%:

Բացի այն, որ խոշոր արդյունաբերական տերությունները «պաշտպանվում» են իրենց չինական էժան ներկրումներից և դրանով իսկ մեծացնում կանաչ անցման ծախսերը, աշխարհաքաղաքականությունը նաև խոչընդոտներ է ստեղծել վերականգնվող էներգիայի ներդրման համար զարգացող աշխարհում:

Չինաստանը, իր «Գոտի և ճանապարհ» նախաձեռնությամբ (BRI), պետք է լավ դիրք ունենա աղքատ երկրներում ածխաթթվացման ջանքերին աջակցելու համար: Բայց սա տեղի չի ունեցել երկու պատճառով։  1) Հնդկաստանը չի մասնակցում BRI-ին և խստորեն պաշտպանում է իր արդյունաբերությունը՝ Չինաստանի հետ իր մրցակցության պատճառով: Սա կարևոր է, քանի որ Հնդկաստանն այժմ աշխարհի երրորդ խոշոր արտանետողն է՝ գերազանցելով ԵՄ-ին 2023 թվականին, ինչպես նաև ամենաարագ զարգացող տնտեսություններից մեկը: 2) BRI-ի շրջանակներում չինական վարկեր ստացող կառավարությունները հաճախ նախընտրում են դրանք ծախսել հեղինակավոր ենթակառուցվածքային նախագծերի վրա, այլ ոչ թե համեստ վերականգնվող աղբյուրների կայանքների վրա:

Վերականգնվող էներգիայի արժեքի շարունակական կրճատումները զգալիորեն բարելավում են համաշխարհային տնտեսության զգալի հատվածների ածխաթթվացման կարճաժամկետ ներուժը: Բայց քաղաքականությունը կանգնած է առաջընթացի ճանապարհին։