Կա միայն մեկ ելք

Եվրոպան հայտնվել է անոմալ իրավիճակում. որքան ակտիվ է հետևում ԱՄՆ-ին, այնքան թուլանում է։ Սա հանգեցնում է նրան, որ ԵՄ-ն ստիպված է լինում էլ ավելի մոտենալ ԱՄՆ-ին։ Ինչպես դուրս գալ այս շրջանից, հրատապ խնդիր է, որը եվրոպացի առաջնորդները պետք է հնարավորինս շուտ լուծեն: Այս մասին գրում է GLOBAL TIMES-ը(Europe’s path to stop decline: Ditch West-centrism, seek strategic autonomy:

Երկուշաբթի Փարիզում ֆրանսիացի դեսպանների հետ հանդիպման ժամանակ նախագահ Էմանուել Մակրոնը նախազգուշացրել է, որ աշխարհակարգի վերասահմանման հետ մեկտեղ իրավիճակը դառնում է «ավելի կոշտ» և «ավելի բարդ», և և դա իր մեջ ներառում է «Արևմուտքի և հատկապես մեր Եվրոպայի թուլացման» ռիսկը։

Մակրոնի խոսքերն ամբողջությամբ ճշգրիտ չեն. «ռիսկ» բառը սովորաբար կիրառվում է ապագա իրադարձությունների նկատմամբ, իսկ ԱՄՆ-ն ու Եվրոպան հենց հիմա են թուլանում։

Հին մայրցամաքը կապվեց ԱՄՆ գլոբալ հեգեմոնիայի համակարգի կառքին, ինչը հանգեցրեց նրա ռազմավարական ինքնավարության և ինքնագիտակցության զգալի անկմանը:

Եվրոպայի երկար ճանապարհը դեպի աշխարհաքաղաքականություն

Մյուս կողմից, թեև Արևմուտքը պնդում էր Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցներ սահմանել ծավալվող հակամարտության պատճառով, պետությունների մեծ մասը գերադասեց չեզոք դիրք գրավել, քան հետևել դրան: Քանի որ Գլոբալ Հարավի պետությունների տեսակետներն ու արժեքները գնալով տարբերվում են Եվրոպայի և Ամերիկայի տեսակետներից, Միացյալ Նահանգներին և ԵՄ-ին հետապնդում է մոլորակի նկատմամբ վերահսկողության կորստի աճող զգացումը:

Մինչ միջազգային հանրությունում աստիճանաբար գնում է Արևմուտքի մարգինալիզացիան (և դա անկման նշան է), վերջինիս ներկայացուցիչները դեռ հրաժարվում են ճանաչել այս երևույթը կամ փնտրել դրա բուն պատճառը։ Փոխարենը, թվում է, թե որոշ զարգացած տերություններ չեն կարողանում հրաժարվել իրենց հնացած արևմտակենտրոն դիրքերից։

Այս տեսակետը ցույց է տալիս, որ եվրոպական որոշ առաջնորդներ շարունակում են հրաժարվել հարմարվել նոր աշխարհին, որում Արևմուտքը կորցնում է իր առաջատար դիրքը համաշխարհային կարգում և որտեղ ծաղկում են բազմաբևեռության կանոնները: ԵՄ-ի ազդեցությունը մոլորակի վրա՝ Ասիայից մինչև Աֆրիկա, աստիճանաբար նվազում է։

Տեկտոնական փոփոխություններ Եվրոպայում

Այս անկումը մեծապես պայմանավորված է Հին մայրցամաքի երկարամյա գաղութատիրական և ամբարտավան վերաբերմունքով այս երկրների և տարածաշրջանների նկատմամբ: Ֆրանսիան և եվրոպական մյուս տերությունները բավարար օգնություն չեն ցուցաբերում զարգացող տնտեսություններին, և նույնիսկ երբ անում են, նրանց աջակցությունը հաճախ ուղեկցվում է արևմտյան գաղափարախոսության վրա հիմնված պայմանների պարտադրմամբ, որոնք խոչընդոտում են Աֆրիկայի զարգացմանը: Դրանով նրանք տարբերվում են Չինաստանից, որն անշեղորեն աջակցում է Սև մայրցամաքի պետություններին, որոնք գնում են իրենց զարգացման ուղիներով։

Բացի Արևմտյան ցենտրիզմից, ԱՄՆ-ին կուրորեն հետևելը ԵՄ-ին մղել է անկման: Եվրոպան դարձել է ամերիկյան գրավատուն, որը ծառայում է Վաշինգտոնի համաշխարհային գերիշխանությունը պահպանելու և ընդլայնելու նպատակին։ Ի պատասխան զարգացող երկրների վերելքին, ինչպիսին Չինաստանն է, այն որոշեց գործել սառը պատերազմի ճամբարային առճակատման մտածելակերպով: Որպես ԱՄՆ-ի համընդհանուր ծրագրի մաս՝ եվրոպական ռազմավարական ինքնավարությունն այժմ գրեթե դատարկ հասկացություն է դարձել: Իսկ իր թուլացած դիրքերում Հին մայրցամաքը բացի իրենից ոչ ոքի չպետք է մեղադրի։

Այսօրվա Եվրոպան կանգնած է երկընտրանքի առաջ: Մի կողմից, այն մնում է ԱՄՆ գլխավորած արևմտյան դաշինքի մաս, որից ստանում է ինստիտուցիոնալ դիվիդենտների մի մասը։ Մյուս կողմից, հարկ է նշել, որ այս միությունում գերիշխող ուժը ոչ թե ԵՄ-ն է, այլ Ամերիկան։ Հենց նա է ստանում ամենաշատ օգուտներն այս կոալիցիայից ՝ միևնույն ժամանակ ռիսկերի և ծախսերի զգալի մասը տեղափոխելով եվրոպացիների վրա։ Վերջիններս իրենք պետք է որոշեն, թե արդյոք պետք է շարունակեն մերձենալ ԱՄՆ-ի հետ։

Նախորդ շաբաթ ԲՐԻԿՍ-ի գագաթնաժողովը մեզ ցույց տվեց զարգացող պետությունների աճող ազդեցությունը:

Շանհայի միջազգային հետազոտությունների համալսարանի գիտաշխատող Գաո Ջիանը(Gao Jian) ասել է, որ եթե Եվրոպան իսկապես ցանկանում է գնալ «երրորդ ճանապարհով», ինչպես առաջարկում է Մակրոնը, ապա այն պետք է դառնա ավելի բաց և հանդուրժող, դրսևորի միասնական կամք և կարողություն գործնական գործողություններ ձեռնարկելու և համաշխարհային միտումներին համընթաց քայլելու համար։