21-րդ դարի ամենածանր տնտեսական ճգնաժամը կլինի՞
Եվրոպական վիճակագրական «Եվրոստատ» գործակալությունը վերջերս հրապարակել է բանկային վարկավորման վերաբերյալ հետազոտություն, որի տվյալները հիասթափեցնող են թվում։ Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Ֆիլիպ Փիլքինգթոնը(Philip Pilkington) բրիտանական լրևատվամիջոցում:
Հրապարակումը հանգեցնում է մռայլ մտորումների։ Վարկային կապիտալի առաջարկը սահմանափակ է բոլոր ուղղություններով, իսկ բանկերը չեն ցանկանում վարկեր տրամադրել` պայմանավորված տոկոսադրույքների բարձրացմամբ: Պահանջարկը նույնպես ցածր է — եվրոպացիները վարկեր ստանալու ցանկություն չունեն։ Բայց մտահոգություն է առաջացնում հենց առևտրային հատվածը, որտեղ վարկերի պահանջարկը հասել է պատմական նվազագույնի։
Եվրոգոտու ընկերությունների վարկերի զուտ պահանջարկը կտրուկ նվազել է 2023 թվականի երկրորդ եռամսյակում՝ իջնելով ռեկորդային նվազագույնի 2003 թվականից՝ սկսած մոնիտորինգի մեկնարկից: Այսինքն՝ մանրածախ առևտրով զբաղվողների շրջանում վարկերի պահանջարկը իջել է 2008-09 թվականների վարկային ճգնաժամի մակարդակից- հատկապես մտահոգիչ գործոն է եվրոպական ընկերությունների վրա էներգակիրների բարձր գների ճնշման ֆոնին։ Այս տվյալները միայն հաստատում են այն միտքը, որ Եվրոպան թեւակոխել է լուրջ ապաարդյունաբերականացման փուլ։
Այս տվյալները կարող են լինել ընտրովի, բայց դրանք բնականաբար կապված են պաշտոնական աղբյուրների օբյեկտիվ տվյալների հետ, որոնք սովորաբար հրապարակվում են ավելի ուշ, քան վիճակագրական գործակալությունները, ինչը հնարավորություն է տալիս կանխատեսել ապագա իրադարձությունները: Ստորև բերված գծապատկերը ցույց է տալիս ինչպես չստուգված տվյալները վարկավորման, այնպես էլ եվրոպական ֆիքսված ներդրումների վերաբերյալ անաչառ տեղեկատվություն: Երկու սանդղակների հարաբերակցությունը հեշտ է տեսնել:
Եվրոպական ֆիքսված ներդրումների կանխատեսումների վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ ներդրումները նվազել են մոտավորապես նույն չափով, ինչ նվազել են 2008-09 թթ. ռեցեսիայի ժամանակ: Քանի որ բիզնես ցիկլը պայմանավորված է ֆիքսված ներդրումներով, այս տվյալները կարող են օգտագործվել՝ կանխատեսելու նաև ՀՆԱ-ի աճը Եվրոպայում: Ստորև բերված դիագրամը ցույց է տալիս այն 2003 թվականից:
Բանկային վարկավորման տվյալները ցույց են տալիս, որ եվրոպական տնտեսությունները խորը անկման մեջ են՝ ավելի դաժան, քան նախորդ անգամ: Տարբերությունն այն է, որ 2008-09 թվականների ֆինանսական ճգնաժամը սկսվեց աստիճանաբար, մինչդեռ ներկայիս ճգնաժամը կարող է արագ զարգանալ։
Այնուամենայնիվ, կան նաև նշաններ, որ Եվրոպան ռեցեսիայի մեջ չէ: Գործազրկության մակարդակը, օրինակ, շատ ցածր է։ Եվ այստեղ կա երկու այլընտրանք:
- Վարկավորման տվյալները այնքան արագ են նվազում, որ այն ավելի կարևոր է դառնում, քան սովորաբար՝ մատնանշելով Եվրոպայում սպասվող զանգվածային ռեցեսիան, բայց դա ցույց է տալիս միայն բանկային վարկավորման վիճակագրությունը:
- Մյուս հավանական տարբերակն այն է, որ այս անգամ այլ կերպ կլինի, և ՀՆԱ-ի աճն այլևս չի կանխատեսվի այս տվյալների հիման վրա։ Սա կմատնանշի լուրջ խնդիրներ առևտրային վարկավորման ոլորտում։ Հիմնվելով հետազոտական տվյալների վրա՝ ընկերությունները նվազեցնում են վարկավորումը, կարծես տնտեսությունը լուրջ անկման մեջ է, թեև այն դեռ աճում է։ Ամենաակնառու բացատրությունը էներգակիրների բարձր գներն են։
Պարզ չէ, թե այլընտրանքներից որն է ավելի վատ։ Մի բան հաստատ է. բանկային վարկավորման հարցումների համաձայն՝ եվրոպական տնտեսությունն նախանձելի վիճակում չէ։
