Ինչո՞ւ են այս ընտրությունները չափազանց կարևոր Եվրոպայի համար

Jorge Guerrero/AFP via Getty Images

Իսպանիայում հուլիսի 23-ին կայանալիք համընդհանուր ընտրությունները կարող են ճանապարհ հարթել առաջին ծայրահեղ աջ կառավարության ձևավորման համար(Ֆրանկոյի մահից հետո): Պահպանողական Ժողովրդական կուսակցության և հիպեր-ազգայնական, հակամիգրացիոն Vox-ի միջև ձևավորվող դաշինքը կխթանի ծայրահեղական նատիվիստական շարժումները ողջ Եվրոպայում: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Գորդոն Բրաունը(Gordon Brown) project-syndicate-ում:

Կիրակի Իսպանիայի համընդհանուր ընտրությունները կարևոր են ոչ միայն երկրի, այլև Եվրոպայի ապագայի համար:

Սոցիալիստ վարչապետ Պեդրո Սանչեսի պարտությունը, ամենայն հավանականությամբ, կխթանի ծայրահեղ աջակողմյան Vox կուսակցության տեղափոխությունը փողոցային դեմագոգներից դեպի խորհրդարանական իշխանության, և եթե, ինչպես ակնկալվում է, Vox-ը և Ժողովրդական կուսակցությունը (PP) ձևավորեն կոալիցիոն կառավարություն, սա կնշանավորի Իսպանիայի երկարատև հակակրանքի ավարտը այրահեղ աջ քաղաքական գործիչների նկատմամբ՝ տևած 1975 թվականի գեներալիսիմուս Ֆրանցիսկո Ֆրանկոյի մահից հետո:

Եթե Vox-ը դառնա Իսպանիայի կառավարության մաս, ապա նրա օրակարգը (հիպեր-ազգայնական, հակաԼԳԲՏՔ, հակաֆեմինիստական և հակամիգրացիոն) Եվրոպային մեկ քայլ առաջ կմղի դեպի աջակողմյան անդունդ: Vox-ի առաջ կապիտուլյացիան Իսպանացի աջ կենտրոնամետ պահպանողականների կողմից, որոնք ավանդաբար մերժում էին դաշինքները ծայրահեղ աջերի հետ, բայց այժմ հուսահատ են իշխանության վերադառնալ, արձագանք կստանա ամբողջ մայրցամաքում, հատկապես հաշվի առնելով, որ Իսպանիան վերջերս ստանձնեց Եվրամիության խորհրդի նախագահությունը:

Իսպանիայի պահպանողական և ծայրահեղ աջ կուսակցությունների միջև այս դասավորվածությունը հանգեցրել է նախընտրական քարոզարշավի, որում գերակշռում են մշակութային պատերազմի խնդիրները(culture-war issues): Lurid Vox-ի քարոզչությունը սարսափահար է արել ներգաղթյալներին, գեյերին և ֆեմինիստներին՝ Սանչեսին և նրա կուսակցությանը ներկայացնելով որպես պետության թշնամիներ: Մադրիդի ԺԿ նախագահ Իզաբել Դիաս Այուսոն(Isabel Díaz Ayuso) իր քաղաքական հակառակորդներին անվանել է «կոմունիստ»։ Ձգտելով հիշողություններ արթնացնել տեղի ունեցած հակակղերական բռնությունների մասին Իսպանիայում իսպանական քաղաքացիական պատերազմից առաջ և ընթացքում, նա նույնիսկ մեղադրեց ընդդիմությանը կաթոլիկ եկեղեցիներն այրելու ցանկության մեջ:

Ի պատասխան՝ Սանչեսը բնութագրել է գալիք ընտրությունները, որոնք հաջորդում են մայիսին կայացած տեղական և տարածաշրջանային ընտրություններում Սոցիալիստական կուսակցության վատ ցուցադրությանը, որպես գոյաբանական պայքար իսպանական ժողովրդավարության ապագայի համար: Եվ հիմա, քարոզարշավի վերջին մի քանի օրերին, սոցիալիստ նախկին վարչապետ Խոսե Լուիս Ռոդրիգես Սապատերոն բարձրացրել է խաղադրույքները՝ պնդելով, որ «աջ կենտրոնամետն այլևս գոյություն չունի», միայն ուլտրաաջերը, և որ կենտրոնը լքելով՝ PP-ն «հեռացել է քարտեզից»։ Այուսոն արդեն իսկ արձագանքել է նման հարձակումներին. «Երբ քեզ ֆաշիստ են անվանում, դու գիտես, որ ինչ-որ բան ճիշտ ես անում»:

Բացի քաղաքացիական իրավունքների թիրախավորումից, իսպանացի աջերը իրենց առաջ նպատակն են դրել մերժել տարածաշրջանային ինքնավարությունը: Տարիներ շարունակ Vox-ն առաջարկում էր արգելել կատալոնական և բասկ ազգայնական կուսակցությունները, և Սանչեսի ղեկավարությամբ տարիներ շարունակ հարաբերական հանգստությունից հետո իրական վտանգ կա, որ բաժանված Իսպանիան կարող է ականատես լինել անջատողական շարժումների վերածնմանը:

Մշակութային պատերազմների ընդունումը աջերի կողմից կանխամտածված ռազմավարություն է՝ թաքցնելու այն սպառնալիքը, որը նրանց նեոլիբերալ տնտեսական քաղաքականությունը ներկայացնում է կենսամակարդակին և սոցիալական հավասարությանը: PP-ի օրակարգը, որը վերցված է անմիջապես Ռեյգան-Թետչերի խաղագրքից, նպատակ ունի վերացնել Իսպանիայի ներկայիս հարստության հարկը, նվազեցնել անձնական եկամտահարկը, սեփականաշնորհել երկրի կոմունալ ծառայությունները և կրճատել սոցիալական ապահովությունը: Երբ 2022-ին Մեծ Բրիտանիայի նախկին վարչապետ Լիզ Թրասը փորձեց իրականացնել նմանատիպ հնացած օրակարգ, նա գրեթե տապալեց բրիտանական տնտեսությանը:

Միևնույն ժամանակ, ԺԿ-ի կենտրոնացումը մշակութային պատերազմի խնդիրների վրա ուղղված է՝ շեղելու ուշադրությունը Սանչեսի և նրա կոալիցիայի տնտեսական ձեռքբերումներից, ինչպես նաև կանաչ օրակարգից: Սկսած պաշտոն ստանձնելուց 2018 թվականին՝  Սանչեսի կառավարությունը զգալի առաջընթաց է գրանցել Իսպանիայում անհավասարության և աղքատության բարձր մակարդակը նվազեցնելու ուղղությամբ:

Ավելին, Սանչեսը հաջողությամբ միջնորդել է աշխատավարձերի վերաբերյալ գնաճը կայունացնող համաձայնագիր, որը հաստատվել է և՛ արհմիությունների, և՛ գործատուների կողմից՝ կոչ անելով աշխատավարձի 4% բարձրացում 2023 թվականին , իսկ 2024 և 2025 թվականներին՝ 3%, և ներկայումս երկիրն ունի ամենաբարձր աճի տեմպերը և եվրագոտու ամենացածր գնաճը:

Վերընտրվելու դեպքում Սանչեսը կկենտրոնանա բնակարանաշինության վրա, որը նա դիտարկում է որպես Իսպանիայի «մեծ ազգային գործը»(“great national cause” )հաջորդ տասնամյակի համար: Նա նաև առաջարկել է առողջապահական նոր երաշխիքներ՝ ներառյալ առավելագույն 60 օր սպասման ժամկետները մասնագիտացված ամբուլատոր խորհրդատվության համար և 15 օր հոգեբանական խնամքը դեռահասների և մինչև 15 տարեկան երեխաների համար։

Իսպանիան հեռու է լինել միակ եվրոպական երկիրը, որտեղ ծայրահեղ աջերի վերելքը վտանգ է ներկայացնում։ Ամբողջ մայրցամաքում ծայրահեղ աջ կուսակցությունների աճող ժողովրդականությունը դրդել է ծայրահեղ դիրքեր ընդունել կուսակցություններին, որոնք նախկինում չափավոր էին:

2022 թվականի սեպտեմբերին եվրոպական 16 նատիվիստական կուսակցությունների ներկայացուցիչներ  հավաքվել էին Մայամիում՝ Ազգային պահպանողականության համաժողովի համար(National Conservatism Conference), որտեղ հիմնական բանախոսն էր Ֆլորիդայի նահանգապետ Ռոն ԴեՍանտիսը, ով նաև Հանրապետական կուսակցության նախագահի թեկնածու է և Դոնալդ Թրամփի նմանակը:

Ֆլորիդայի համաժողովը ապշեցուցիչ նմանություն ուներ մեկ այլ ծայրահեղ աջ գագաթնաժողովին, որը կազմակերպվել էր նույն խմբի կողմից և անցկացվել Հռոմի Grand Hotel Plaza-ում 2020 թվականի փետրվարին՝ COVID-19 համաճարակից անմիջապես առաջ: Հույս ունենալով ստեղծել ծայրահեղ աջ այլընտրանք Դավոսի Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի ամենամյա հանդիպմանը՝ ներկաները պաշտպանեցին ազգայնականությունը, ավանդույթը և միջուկային ընտանիքը՝ որպես պատնեշներ Եվրոպայի երկրները և նրանց համապատասխան մշակույթները ոչնչացնելու «գլոբալիստական» փորձերի դեմ: Հենց այս հավաքի ժամանակ Մելոնին ներկայացրեց իր օրակարգը, որն ի վերջո արձագանք ստացավ իտալացի ընտրողների մոտ՝ «պաշտպանելու ազգային ինքնությունը և ազգային պետությունների գոյությունը՝ որպես մարդկանց սուվերենության և ազատության պաշտպանության միակ միջոց»:

Ճակատագրի հեգնանքով, հակագլոբալիստների այս անհավանական գլոբալ կոալիցիայի յուրաքանչյուր անդամ պնդում է, որ խոսում է իր երկրի եզակի մշակութային ժառանգության և նրանց ցանկության՝ զերծ մնալու միջազգային խճճվածություններից, միաժամանակ օգտագործելով նույնական «մեզ ընդդեմ նրանց» այլատյաց հռետորաբանությունը՝ բորբոքելու նատիվիստական վախերը: Արդեն 175 տարի է, ինչ Կարլ Մարքսը ավետում է Եվրոպային հետապնդող ուրվականի մասին: Այսօր, սակայն, դա ոչ թե կոմունիզմի ուրվականն է, ինչպես հույս ուներ Մարքսը, այլ պոպուլիստ ազգայնականության: Իսպանիայի ընտրությունների արդյունքը կարող է ընդգծել սպառնալիքի ծանրությունն ու հրատապությունը: