Ինչու է աշխարհը գտնվում մեծ անկարգության եզրին

Ես համաշխարհային մակրո ներդրող եմ, ով ավելի քան 50 տարի խաղադրույք է կատարել, թե ինչ է լինելու: Ես երկար ժամանակ անցել եմ բոլոր տեսակի իրադարձությունների և ցիկլերի միջով բոլոր տեսակի վայրերում, ինչը ստիպեց ինձ ուսումնասիրել, թե ինչպես են աշխատում այս իրադարձություններն ու ցիկլերը: Ընթացքում ես իմացա, որ պետք է ուսումնասիրեմ պատմությունը՝ հասկանալու համար, թե ինչ է կատարվում և ինչն է հավանական: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Ռեյ Դալիոն Time-ում։

Իմ կարիերայի սկզբում ես մի քանի ցավալի սխալների արդյունքում հասկացա, որ իմ կյանքի ամենամեծ ցնցումները եղել են այն իրադարձությունները, որոնք երբեք չէի տեսել իմ հիշողության մեջ, բայց պատմության մեջ մեկ անգամ չէ պատահել են: Առաջին անգամ տեղի ունեցավ 1971թ. օգոստոսի 15-ին, երբ ես աշխատում էի որպես գործավար Նյու Յորքի ֆոնդային բորսայում: ԱՄՆ-ը չկարողացավ կատարել իր պարտքային պարտավորությունը, և ժողովուրդը չկարողացավ թղթային դոլարը փոխանակել ոսկու հետ: Ես կարծում էի, որ գալիս է լայնածավալ ճգնաժամ, որը կնվազեցնի բաժնետոմսերի գները, բայց, ընդհակառակը, դրանք կտրուկ բարձրացան։

Ես սա չէի կանխատեսել, քանի որ նախկինում երբեք չէի հանդիպել արժույթի կտրուկ արժեզրկման։ Հետ նայելով` հասկացա, որ ճիշտ նույն բանը տեղի ունեցավ 1933թ. մարտի 5-ին. Ռուզվելտը չկատարեց ԱՄՆ-ի պարտավորությունները (թղթադրամը ոսկու հետ փոխանակելու), բայց արժեթղթերը թանկացան: Սա հասկանալու համար ես գնացի ուսումնասիրելու, թե ընդհանրապես ինչպես է ստեղծվում փողը և ինչու է դրա արժեքը ընկնում, իսկ բաժնետոմսերը, ընդհակառակը, թանկանում են։ Այս փորձը ինձ ստիպեց ուսումնասիրել շուկաների, տնտեսությունների և երկրների վերելքներն ու վայրէջքները, ինչը ես անում եմ մինչ օրս: Օրինակ, հետևելով, թե ինչպես 1920-ականների պարտքի փուչիկը հանգեցրեց 1929-1933 թվականների ճգնաժամին, ես կարողացա կանխատեսել 2008-ի ֆինանսական ճգնաժամը և նույնիսկ շահույթ ապահովեցի ինձ համար: Այսպիսով, ես հասկացա, թե որքան կարևոր է մտածել առաջ և հասկանալ պատմության մեխանիզմը, քանի որ այն հակված է կրկնվելու:

Մի քանի տարի առաջ ես տեսա, որ տեղի են ունենում երեք մեծ բաներ, որոնք չեն եղել իմ կյանքի ընթացքում, բայց եղել են 1930-45 թվականներին: Դրանք էին․

1․ Պարտքի ամենամեծ ծավալները, պարտքի աճի ամենաարագ տեմպերը և կենտրոնական բանկի կողմից փող տպելու և պարտքի գնման ամենամեծ ծավալները 1930-45-ից ի վեր:

2․ Հարստության, եկամուտների, արժեքների և պոպուլիզմի ամենամեծ բացերը 1930-45-ից ի վեր:

3․ 1945 թվականից ի վեր ամենամեծ գերտերությունների հակամարտությունը հասունանում է միջազգային հարթակում, առաջին հերթին ԱՄՆ-ի և Չինաստանի միջև:

Տեսնելով այս երեք մեծ բաները, որոնք երբեք չեն եղել այս չափերով իմ կյանքի ընթացքում, ինձ ստիպեց ուսումնասիրել շուկաների, տնտեսությունների և երկրների վերելքն ու անկումը վերջին 500 տարվա ընթացքում, ինչպես նաև Չինաստանի դինաստիաների վերելքն ու անկումը վերջին 2100 տարվա ընթացքում:

Այս հետազոտությունն ինձ ցույց տվեց, որ այս երեք հիմնական ուժերը (պարտք/փող, ներքին հակամարտություն և արտաքին հակամարտություն) զարգանում են ցիկլերով՝ ամրապնդելով միմյանց և միաձուլվելով մեկ Մեծ Ցիկլի մեջ: Այս ցիկլերը ենթակա են տրամաբանական պատճառահետևանքային կապերի: Վերջին 500 տարվա պատմության հիմնական եզրակացությունը հետևյալն է.

1․Նախկինում նկարագրված ֆինանսական պայմանները բազմիցս ապացուցվել են որպես ֆինանսական խորը ճգնաժամերի առաջատար ցուցանիշներ, որոնք հանգեցրել են ֆինանսական կարգի մեծ տեղաշարժերի։

2․ Նախկինում նկարագրված քաղաքական և սոցիալական բացերի մակարդակները  բազմիցս ապացուցվել են որպես երկրների ներսում մեծ հակամարտությունների առաջատար ցուցանիշներ, որոնք հանգեցրել են ներքին կարգի մեծ փոփոխությունների ։

3․ Նախկինում նկարագրված մեծ տերությունների հակամարտությունները բազմիցս ապացուցվել են որպես միջազգային հակամարտությունների առաջատար ցուցիչներ, որոնք հանգեցրել են աշխարհակարգի մեծ փոփոխությունների։

Այլ կերպ ասած, պատմությունը սովորեցնում է, որ Մեծ Ցիկլի ցավալի սեյսմիկ տեղաշարժերը տեղի են ունենում, երբ միաժամանակ. 1) պարտքը կտրուկ աճում է, պարտքի փուչիկները պայթում են և սկսվում է տնտեսական անկում, որը ստիպում է կենտրոնական բանկերին տոննաներով փող տպել և պարտք գնել, 2) նպաստների անարդար բաշխման և գաղափարական տարբերությունների պատճառով ներքին լայնածավալ հակամարտությունները սրվում են տնտեսական վատ պայմանների պատճառով, և 3) միջազգային խոշոր հակամարտություններ են տեղի ունենում, երբ աճող համաշխարհային տերությունները մարտահրավեր են նետում գոյություն ունեցող համաշխարհային տերություններին տնտեսական և քաղաքական ճգնաժամերի պայմաններում: Պատմությունն ուսումնասիրելիս ես առանձնացրել եմ ևս երկու հիմնական ուժեր, որոնք նույնպես հղի են հեռուն գնացող հետևանքներով.

1․ Բնության գործողությունները (երաշտներ, ջրհեղեղներ, համաճարակներ), ներառյալ կլիմայի փոփոխությունը:

2․ Ուսուցում, որը հանգեցնում է տեխնոլոգիաների գյուտերի, որոնք սովորաբար առաջ են բերում էվոլյուցիոն առաջընթաց արտադրողականության և կենսամակարդակի մեջ — օրինակ՝ Առաջին և Երկրորդ Արդյունաբերական Հեղափոխությունը և հաշվողական/AI հեղափոխությունը:

Ես դրանք անվանում եմ Հինգ Մեծ Ուժեր( Five Big Forces): Ես տեսա, թե ինչպես են դրանք ազդում միմյանց վրա և փոխվում տրամաբանական ձևերով՝ ստեղծելու Մեծ ցիկլը, որը մեծ փոփոխություններ է առաջացնում աշխարհակարգում: Ես հասկացա, որ եթե մեկը հասկանում և հետևում է այս ուժերից յուրաքանչյուրին և ինչպես են դրանք փոխազդում, ապա կարող ես հասկանալ ամեն ինչ, ինչը փոխում է աշխարհակարգը: Սա այն է, ինչ ես փորձում եմ անել:

Որտեղ ենք մենք և ինչի սպասել ապագայում

1. Ֆինանսական/Տնտեսական ուժ

ԱՄՆ-ում մենք այժմ գտնվում ենք այն, ինչն ես անվանում եմ կարճաժամկետ պարտքի ցիկլի միջնամաս, որը նաև հայտնի է որպես բիզնես ցիկլ: Կարճաժամկետ պարտքի այս ցիկլերը տևել են միջինը 7 տարի, տալիս կամ վերցնում են մոտ 3 տարի։ Դրանցից 12 1/2-ը եղել է 1945 թվականից ի վեր, երբ սկսվեց նոր դրամավարկային աշխարհակարգը: Այսպիսով, մենք այժմ գտնվում ենք 13-րդ ցիկլերի կեսին, ցիկլի այն կետում, երբ Կենտրոնական բանկն արդեն խստացրել է դրամավարկային քաղաքականությունը՝ պայքարելու գնաճի դեմ, որը նախորդում է պարտքի և տնտեսական անկմանը (պետք է սպասել առաջիկա մեկուկես տարվա ընթացքում):

Մենք գտնվում ենք նաև երկարաժամկետ պարտքի ցիկլի վերջին փուլում։ Սա վտանգավոր է, քանի որ պարտքային ակտիվների և պարտքային պարտավորությունների մակարդակն այնքան բարձր է դարձել, որ վարկատուների և պարտատերերի համար դժվար է ապահովել գնաճի համեմատ բավական բարձր տոկոսադրույքներ, այնպես որ, մի կողմից չհուսահատեցնել նրանց պարտքի հետ աշխատելուց, մյուս կողմից՝ չմղել նրանց ավելի բարձր (սա հղի է վարկառուների և պարտապանների համար չափազանց մեծ վնասներով): Պարտքի անկայուն աճի պատճառով մենք, ամենայն հավանականությամբ, մոտենում ենք գնաճի հիմնական կետին, որը կփոխի ֆինանսական կարգը: Այլ կերպ ասած, ինձ հավանական է թվում, որ մենք մոտենում ենք պարտքի/ֆինանսական/տնտեսական վերակազմավորմանը, որը կհանգեցնի ֆինանսական կարգի մեծ փոփոխությունների:

Ավելի հստակ։ Ինձ հավանական է թվում, որ մեծ պակասորդների պատճառով ԱՄՆ գանձապետարանը ստիպված կլինի մեծ քանակությամբ պարտք վաճառել, և թվում է, որ դրա համար համապատասխան պահանջարկ չի լինի: Եթե  տեղի ունենա, այն կհանգեցնի կա՛մ շատ ավելի բարձր տոկոսադրույքների, կա՛մ Fed-ի կողմից մեծ քանակությամբ փող տպելու և պարտատոմսերի գնման, ինչը կհանգեցնի փողի արժեզրկմանը: Այս պատճառներով պարտքը/ֆինանսական պայմանները կարող են վատթարանալ, գուցե շատ էականորեն, հաջորդ 18 ամիսների ընթացքում:

2) Ներքին կարգի ուժը

Մի քանի երկրներում, ամենակարևորը՝ ԱՄՆ-ում, մենք տեսել ենք պոպուլիստ ծայրահեղականության աճը բնակչության շրջանում (աջերի մոտ 20-25 տոկոսը ծայրահեղական է, իսկ ձախերի մոտ 10-15 տոկոսը) և տոկոսի նվազում այն բնակչության, որոնք չափավոր են: Թեև երկկուսակցական չափավորները դեռևս մնում են մեծամասնություն, նրանք կազմում են բնակչության նվազող տոկոսը և շատ ավելի քիչ են ցանկանում ամեն գնով պայքարել և հաղթել: Պատմությունն ուսումնասիրելիս ես տեսա, որ երկու կողմերի աճող պոպուլիզմը և աճող հակամարտությունը բազմիցս տեղի են ունեցել, երբ առկա էին հարստության և արժեքների մեծ բացեր՝ միաժամանակ վատ տնտեսական պայմանների հետ: Նման ժամանակներում բնակչության զգալի տոկոսն ընտրում էր պոպուլիստ քաղաքական առաջնորդների, ովքեր խոստացել էին պայքարել և հաղթել նրանց համար, քան փոխզիջումների գնալ:

Նայելով առաջ՝ հաջորդ մեկուկես տարին լինելու է վճռական ընտրությունների շրջան, որոնք վստահաբար կխորացնեն քաղաքական հակամարտությունը և անջրպետը աջերի ու ձախերի միջև։ Մի շարք պոպուլիստ թեկնածուներ կպայքարեն Սենատի 33 տեղերի, նախագահության և Ներկայացուցիչների պալատի մեծամասնության համար։ Հավանաբար կլինեն տնտեսական վատ պայմաններ, ուստի սպասվում է կատաղի պայքար, որն իսկական փորձություն կլինի կանոնների և փոխզիջումների համար, առանց որոնց ժողովրդավարությունը չի կարող աշխատել։ Ամեն գնով հաղթելու ցանկությունն արդեն իսկ ակնհայտ է, իսկ օրենքի ու քաղաքական համակարգի նկատմամբ հարգանքը, ընդհակառակը, նվազում է։ Որ կողմից էլ լինեք, ակնհայտ է, որ առաջիկա 18 ամիսների ընթացքում մենք գնում ենք մի տեսակ քաղաքացիական պատերազմի: Ինձ համար ամենակարևոր պատերազմը երկկուսակցական չափավորների և պոպուլիստական ծայրահեղությունների միջև է, սակայն երկկուսակցական չափավորները մեծ մասամբ հանգիստ դուրս են մնում այս պայքարից: Միակ բանը, ինչի շուրջ դեմոկրատներն ու հանրապետականները կարող են պայմանավորվել, ինչի շուրջ համաձայն են նաև ամերիկացիների մեծ մասը, հակաՉինաստանն է, որն ինձ բերում է իմ հաջորդ մեծ ուժին:

3) Աշխարհակարգի ուժը

ԱՄՆ-ի և Չինաստանի միջև հակամարտությունները, հավանաբար, կսրվեն, քանի որ ներքաղաքական լարվածությունը, հավանաբար, կհանգեցնի Չինաստանի նկատմամբ ագրեսիվության աճին: Այն պայմանավորված է հանգամանքով, որ ԱՄՆ-ում գրեթե բոլորը դեմ են Չինաստանին, և նրանք, ովքեր հավակնում են պաշտոնի, հավանաբար կցանկանան հաղթել Չինաստանին ընտրական տարում: Չինաստանն ու ԱՄՆ-ն արդեն վտանգավոր կերպով մոտ են պատերազմի ինչ-որ ձևի՝ լինի համապարփակ տնտեսական, թե ավելի վատ՝ ռազմական: Չեմ պնդում, որ անխուսափելի է, բայց ուզում եմ ընդգծել, որ այս կամ այն ​​ձևով մեծ հակամարտության հավանականությունը վտանգավոր է։

4. Բնության գործողությունները

Բնության գործողությունները, իհարկե, ավելի դժվար է ճշգրիտ կանխատեսել, բայց դրանք, ըստ երևույթին, գնալով վատանում են և, հավանաբար, ավելի թանկ և վնասակար կլինեն առաջիկա հինգից տասը տարիների ընթացքում կլիմայի փոփոխության պատճառով: Նաև հաջորդ տարվա ընթացքում աշխարհը մտնում է կլիմայական ցիկլի Էլ Նինյո փուլ:

5. Տեխնոլոգիա

Ի՞նչ կարող ենք ակնկալել տեխնոլոգիայից/մարդկային հնարամտությունից: Ինչպես բնության գործողությունները, դժվար է ճշգրիտ իմանալ, թեև չպետք է կասկած լինի, որ գեներատիվ AI-ն և այլ տեխնոլոգիական առաջընթացները կարող են առաջացնել ինչպես արտադրողականության հսկայական ձեռքբերումներ, այնպես էլ զանգվածային ավերածություններ՝ կախված դրանց կիրառությունից: Մի բան, որում մենք կարող ենք վստահ լինել, այն է, որ այս փոփոխությունները մեծապես քայքայիչ կլինեն:

Թե ինչպես կզարգանան իրադարձությունները, իմ հնարավորություններից վեր է ասելու, բայց իմ մտքում կասկած չկա, որ նրանք, ովքեր ենթադրում են, որ ամեն ինչ կաշխատի այնպես, ինչպես մենք օգտագործել ենք վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում, կցնցվեն և հավանաբար կտուժեն եկող փոփոխություններից։

Թե որքանով են այդ փոփոխությունները կլինեն կառավարելի, մեծ նշանակություն կունենա։ Եթե ​​մեր ղեկավարները հաղթահարեն իրենց ներքին հակասությունները և կենտրոնանան համագործակցության վրա, մենք, անշուշտ, կդիմանանք այս դժվարին ժամանակներում և աշխարհը կդարձնենք ավելի լավ վայր մեծամասնության համար: Սա է հենց նախընտրելի արդյունքը, ուստի մենք պետք է կտրականապես խուսափենք քաղաքացիական անկարգություններից և ժողովուրդների միջև պատերազմներից՝ փոխարենը նպատակ ունենալով համատեղ որոշումներ կայացնել: Օրինակ, հիմա, երբ պարտքի սահմանաչափի համաձայնագիրն անցել է, լավ կլիներ տեսնել, որ դեմոկրատներն ու հանրապետականները փոխադարձաբար համաձայնության գան շատ հմուտ մարդկանց երկկուսակցական խմբի շուրջ՝ գործնական, երկարաժամկետ երկկուսակցական ծրագիր մշակելու համար: Ես տարիներ առաջ հոդված գրեցի «Ինչու և ինչպես պետք է կապիտալիզմը բարեփոխվի», որն այսօր էլ արդիական է, եթե հետաքրքրված եք: Այս ասելով, հավանաբար անիրատեսական է հավատալ, որ մենք կարող ենք նյութապես փոխել իրադարձությունների ընթացքը, ուստի մարդկանց մեծամասնության համար ամենակարևորը ամենավատը պատկերացնելն է: Եթե դուք սա անեք, ապա պատրաստ կլինեք դրան և, հավանաբար, լավ կլինեք:

Եզրափակելով, պետք է ասեմ, որ ամենակարևոր բանը, որ ես սովորել եմ իմ կեսդարյա աշխատանքում որպես համաշխարհային մակրո ներդրող, այն է, որ ես կարող եմ սխալվել: Այս պատճառով է, որ ես ձեզ հրավիրում եմ հաշվի առնել ձեզ համար ներկայացված հանգամանքներն ու նկատառումները և ինքներդ եզրակացություններ անել: