Գործի դնել միջազգային գագաթնաժողովները

Փարիզում նոր ավարտված գագաթնաժողովը Նոր Գլոբալ Ֆինանսավորման Պակտի համար հիմք դրեց մի շարք առանցքային հավաքների, որոնք կարող են վերափոխել կլիմայի ֆինանսավորումը և հզորացնել զարգացող երկրները: Բայց որպեսզի այն տեղի ունենա, համաշխարհային առաջնորդները պետք է ապահովեն, որ նման հանդիպումները լավ պատրաստված լինեն, և որ այդ հիմնական առաջնորդները մասնակցեն: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Նգաիրե Վուդսը(Ngaire Woods) project-syndicate-ում:

Համաշխարհային առաջնորդները, ովքեր հենց նոր հավաքվել էին Փարիզում Նոր Գլոբալ Ֆինանսավորման Պակտի գագաթնաժողովին, խոստացել են մոբիլիզացնել ռեսուրսները՝ աջակցելու զարգացող երկրներին, որոնք պայքարում են պարտքային ճգնաժամի դեմ և հզորացնել Գլոբալ Հարավին՝ ստանձնելու ավելի մեծ դեր գլոբալ կառավարման մեջ: Թեև դրանք արժանի նպատակներ են, նման բարձր մակարդակի գագաթնաժողովները հաճախ ավելին քիչ արդյունք են տալիս, քան խմբակային լուսանկարներն ու դատարկ խոստումները:

Չնայած դրան՝ Փարիզի հանդիպումը նշանակալից է, քանի որ այն հիմք դրեց առաջնորդների մի շարք գագաթնաժողովների համար սեպտեմբերին. G20-ի հանդիպումը Նյու Դելիում, ՄԱԿ-ի ԿԶՆ-ի գագաթնաժողովը Նյու Յորքում և այլն:

Այս գագաթնաժողովների արդյունավետությունն էլ ավելի կարևոր է դառնում՝ հաշվի առնելով, թե ինչ է դրված խաղասեղանին: Վերջին երեք տարիների ընթացքում ծայրահեղ աղքատության աճը, հումանիտար և բնական աղետների հաճախականության հետ մեկտեղ, որոնցից շատերը կլիմայի փոփոխության հետևանքով են առաջացել, ընդգծում են երկրների դիմադրողականությունը զարգացնելու անհրաժեշտությունը: Սակայն միջազգային համագործակցությունը նվազում է հենց այն ժամանակ, երբ մենք դրա կարիքն ունենք: Զարգացող երկրներն իրենց դուրս են զգում որոշումների կայացման գործընթացից, որն առաջին տեղում է դնում հարուստ երկրների կարիքները՝ լինի COVID-19 համաճարակի համատեքստում, թե առաջնահերթություն տալով Ուկրաինայի անվտանգությանը, քան իրենց: Ակնհայտ է, որ արդյունավետ համագործակցության խթանումը պահանջում է ավելի համակարգված ջանքեր:

Սա չի նշանակում, որ միջազգային գագաթնաժողովը չի կարող հանգեցնել բովանդակալից փոփոխությունների: G20-ի գագաթնաժողովները, որոնք տեղի ունեցան Վաշինգտոնում 2008 թվականի նոյեմբերին և Լոնդոնում 2009 թվականի ապրիլին, օրինակ, կանխեցին համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը և վերափոխեցին ֆինանսական համակարգը: Եվ 1944 թվականին Նյու Հեմփշիր նահանգի Բրետտոն Վուդս քաղաքում տեղի ունեցած ՄԱԿ-ի արժութային և ֆինանսական համաժողովը, որը սկսվեց և ավարտվեց առաջնորդների մեկօրյա գագաթնաժողովներով( with one-day leaders’ summits), հիմք դրեց միջազգային տնտեսական կառավարմանը, ինչպես մենք գիտենք:

Այնուամենայնիվ, կան մի քանի հիմնական տարրեր, որոնք վճռորոշ են միջազգային գագաթնաժողովների հաջողության համար: Ուժերի հավասարակշռությունը սենյակում. հատկապես կարևոր նշանակություն ունի այն, ինչ ներկաները կարող են իրականում իրականացնել և ինչի շուրջ նրանք կարող են պայմանավորվել:

Մյուս կարևոր տարրը մասնակցությունն է: Փարիզի հանդիպմանը մասնակցել են բազմաթիվ զարգացող երկրների ղեկավարներ, այդ թվում՝ Նիգերից, Եգիպտոսից, ՀԱՀ-ից, Կոլումբիայից, Թունիսից, Շրի Լանկայից, Նիգերիայից, Բարբադոսից, Սաուդյան Արաբիայից և Պակիստանից։ Մասնակցում էին նաև ղեկավարներ բազմակողմ հաստատություններից, ինչպիսիք են Արժույթի միջազգային հիմնադրամը, Համաշխարհային բանկը, Աֆրիկյան զարգացման բանկը, Միջամերիկյան զարգացման բանկը և խոշոր հասարակական կազմակերպությունները: G20-ի շատ առաջնորդներ, սակայն, նկատելիորեն բացակայում էին:

Զարգացող երկրների առաջնորդների համար Փարիզի գագաթնաժողովը եզակի հնարավորություն էր իրենց կարիքները ներկայացնելու ավելի հարուստ երկրների իրենց գործընկերներին և միջազգային կազմակերպությունների ղեկավարներին: Համաշխարհային բանկը, օրինակ, կարող է արագացնել 50 միլիարդ դոլարով վարկավորման կարողությունները մեծացնելու իր ծրագրի իրականացումը հաջորդ տասնամյակի ընթացքում:

Խնդիրն այն է, որ որոշ խոշոր բաժնետերերի կառավարությունների ղեկավարներ բացակայում են։ ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը և Հնդկաստանի վարչապետ Նարենդրա Մոդին, օրինակ, չեն մասնակցել Փարիզի գագաթնաժողովին, փոխարենը հանդիպել են Վաշինգտոնում։ Քանի որ Միացյալ Նահանգները մոտենում է ընտրական տարվան, և հանրապետականները դատապարտում են միջազգային կառույցների դիրքորոշումը որոշակի հարցերում, Բայդենի վարչակազմը կենտրոնացած է այլ հարցերի վրա: Մոդին նույնպես կենտրոնացած է հաջորդ տարի կայանալիք ընտրությունների վրա:

Բացի G20-ի ղեկավարների բացակայությունից, Փարիզի գագաթնաժողովը և այլ հավաքները չունեն համապատասխան նախապատրաստություն, ինչը նվազեցնում է կենսունակ համաձայնությունների հասնելու հավանականությունը նպատակների և քաղաքականության վերաբերյալ: Ինչպես ասել է քաղաքագետ Ռոբերտ Փութնամը(Robert Putnam) իր բեկումնային ուսումնասիրության մեջ 1978 թվականի Բոննում կայացած G7 հանդիպման վերաբերյալ, նախապատրաստումը կարող է գագաթնաժողով ստեղծել կամ տապալել: Դինամիկ նախապատրաստական գործընթացը կարող է օգնել քաղաքական առաջնորդներին աջակցություն ցուցաբերել միջազգային համաձայնագրերին` ընդլայնելով քաղաքականության շրջանակը, որոնք ընդունելի կլինեն ներքին շահերի խմբերի համար:

Առաջիկա գագաթնաժողովները պետք է հիմք դնեն ապագա գլոբալ համագործակցության համար։ Առանց  հասարակական աջակցության ակտիվ ձևավորման մասնակից երկրներում՝ իրենց ղեկավարների կողմից ստանձնած պարտավորությունների համար, համընկնող և հնարավոր փոխակերպվող win-set-երի(երկու մակարդակի խաղերի տեսություն) առաջացումը շատ քիչ հավանական է:

Մի անգամ երգիծական ծաղրանկարում պատկերված էր G7-ի գագաթնաժողովը, որտեղ առաջնորդներից մեկն ասում էր. «Եթե մենք ստիպված չլինենք անել այն, ինչ խոստանում ենք, եկեք համաձայնվենք վերացնել անել ամբողջ աղքատությունը»: Նման ցինիզմը շքեղություն է, որը մենք այլևս չենք կարող մեզ թույլ տալ։ Այսօրվա արագ մասնատվող աշխարհում առաջնորդները պետք է հանդիպեն, ներգրավվեն բովանդակալից քննարկումներում և վճռական գործողություններ ձեռնարկեն արդյունավետ համագործակցություն խթանելու համար: