Մակրոնի Գոլիստական արտաքին քաղաքականությունը
Թեև Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը կիսում է Չինաստանին զսպելու ԱՄՆ-ի ցանկությունը, նա հրաժարվում է Արևմուտքի հետ Չինաստանի համակարգային մրցակցությունը դիտարկել որպես զրո վերջնարդյունքով խաղ: ԱՄՆ-ի հետ համագործակցությունը էական է, բայց նաև ավելի լայնախոհ դիվանագիտությունը հնդկա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում, այդ թվում՝ Չինաստանի նկատմամբ: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Շլոմո Բեն-Ամին project-syndicate-ում։
Նախորդ տարի Ռուսաստանի լայնածավալ ներխուժումը Ուկրաինա մղեց Արևմուտքին ոչ միայն Կրեմլի, այլև այլ մրցակիցների, հատկապես գնալով ավելի ինքնավստահ Չինաստանի դեմ: Սակայն նախորդ ամիս Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը մեկնեց Պեկին, որտեղ հայտարարեց, որ Թայվանի նման զգայուն հարցերի դեպքում Եվրոպան պարզապես չպետք է հետևի Ամերիկայի օրինակին: Միացյալ Նահանգները գոհ չէր, բայց չպետք է զարմանար։
Ինչպես ֆրանսիացի քաղաքական գործիչներից շատերը՝ սկսած Մարին Լը Պենից մինչև ծայրահեղ ձախ կողմում գտնվող Ժան-Լյուկ Մելանշոնը, Մակրոնը Գոլիստ է: Սա ընդհանուր զգայունությունն է, այլ ոչ թե հստակ սահմանված գաղափարախոսություն: Այն պարզապես ֆրանսիական հակաամերիկանիզմ չէ, ինչպես շատերն են կարծում: Փոխարենը, դա լավագույնս բնութագրվում է որպես ազգային տրամադրություն՝ արտացոլող գեներալ Շառլ դը Գոլի «հոգևոր» ժառանգությունը:
Այդ ժառանգությունը գրավում է Ուինսթոն Չերչիլի նկարագրությունը գեներալի մասին. երբ 1940 թվականի հունիսին Դը Գոլը փախավ Լոնդոն՝ Ֆրանսիան նացիստական Գերմանիայի ձեռքն ընկնելուց մի քանի օր անց, Չերչիլը հայտարարեց, որ իր հետ կրում է «Ֆրանսիայի պատիվը»։ Այս ամենի օրինակն է նաև Դը Գոլի պնդումը, հիասթափություն իր անգլո-ամերիկյան բարերարների, որ Ֆրանսիային վերաբերվեն որպես հավասար դաշնակցի։
Հինգերորդ Հանրապետությունը, որը Դը Գոլը ստեղծեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո, պետք է վերակենդանացներ Ֆրանսիայի նպատակասլացությունը: Նա ակնկալում էր, որ նորացված Ֆրանսիան՝ ինքնավստահ, ինքնիշխան ազգային պետությունը, կլինի արևմտյան դաշինքի ազդեցիկ անդամը, այլ ոչ թե ԱՄՆ-ի ենթական: Այս նոր Ֆրանսիան ղեկավարելու համար նա ստեղծեց նախագահություն այնքան հզոր, որ այն կարող էր նաև լինել միապետություն:
Այս ավանդույթով է, որ Մակրոնը ձեռնարկում է համարձակ, միակողմանի և երբեմն վիճահարույց քայլեր ինչպես տանը, օրինակ՝ շրջանցելով Ազգային ժողովը կենսաթոշակային ոչ պոպուլյար բարեփոխումներ իրականացնել, այնպես էլ արտերկրում: Ինչպես հավանաբար կվարվեր Դե Գոլը, Մակրոնը վաղուց է հորդորում Եվրոպային դադարեցնել իր անվտանգությունը ամերիկացիներին արտապատվիրել և փոխարենը հետամուտ լինել «ռազմավարական ինքնավարությանը»:
Այս մղումն ուժեղացավ Դոնալդ Թրամփի նախագահության ժամանակ, երբ Մակրոնը հայտարարեց, որ ՆԱՏՕ-ն «ուղեղային մահ» է ապրում և նախազգուշացրեց, որ Եվրոպան կարող է «վերահսկել [իր] սեփական ճակատագիրը», միայն եթե սկսի մտածել իր մասին որպես աշխարհաքաղաքական տերության։ Բայց, նույնիսկ այն դեպքում, երբ Թրամփի քմահաճությունը բացահայտում է ԱՄՆ-ի վրա հույս դնելու ռիսկերը, եվրոպացիներից քչերն էին պատրաստ թռիչք կատարել դեպի ռազմավարական ինքնավարություն, թեև շատերն ընդգծեցին այդ հայեցակարգը:
Պահանջվեց Ուկրաինայի պատերազմը, որպեսզի Եվրոպան վերջապես սկսի ներդրումներ կատարել սեփական ռազմական հնարավորությունների մեջ: Կարելի է ակնկալել, որ ԱՄՆ-ը, որը երկար ժամանակ բողոքում է եվրոպական երկրների՝ սեփական պաշտպանության համար ավելի շատ վճարելու մերժումից, ողջունի այս փոփոխությունը: Բայց եվրոպական պաշտպանական կարողությունների ընդլայնումը և ռազմավարական ինքնիշխանության Եվրոպայի ձգտումը ԱՄՆ-ին անհանգստություն են պատճառել:
Մակրոնը մարտահրավեր է նետել ԱՄՆ-ին նաև այլ ոլորտներում։ Թեև նա ողջունեց Ջո Բայդենի ընտրությունը, ով խոստացավ վերականգնել Թրամփի պատճառած վնասը անդրատլանտյան հարաբերություններին, Մակրոնը չվարանեց քննադատել Բայդենի գնաճի նվազեցման օրենքը, որը ներառում է ամերիկյան ընկերությունների համար հսկայական սուբսիդիաներ՝ ի հաշիվ եվրոպացի գործընկերների:
Մակրոնը նաև դեմ է Բայդենի որոշմանը՝ ստեղծելու անվտանգության և տեխնոլոգիական AUKUS դաշինք Ավստրալիայի և Միացյալ Թագավորության հետ: Ոչ միայն գաղտնի բանակցությունները բացառեցին Եվրոպային, ալյև գործարքը ստիպեց Ավստրալիային խզել Ֆրանսիայի հետ սուզանավերի շահութաբեր պայմանագիրը:
Սակայն Թայվանի վերաբերյալ Մակրոնի հակասական մեկնաբանությունները զուտ վրեժ չեն ԱՄՆ-ի դեմ՝ Ֆրանսիայի շահերն անտեսելու համար: Հնդկա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանը պարունակում է Ֆրանսիայի բացառիկ տնտեսական գոտու 93%-ը, որտեղ ապրում է 1,5 միլիոն ֆրանսիացի: Սա պահանջում է անկախ քաղաքականություն տարածաշրջանի նկատմամբ։
Իհարկե, Ֆրանսիան, ինչպես եվրոպական մյուս տերությունները, դեռևս անդրատլանտյան դաշինքն իր շահերի համար կենսական է համարում: Սակայն, Գոլիստական ավանդույթի համաձայն, նա իրեն տեսնում է որպես հավասար և առաջնորդ, այլ ոչ թե ենթակա: 2021 թվականին Ֆրանսիան իրականացրեց ռազմածովային զորավարժություններ (Quad) երկրների՝ Ավստրալիայի, Հնդկաստանի, Ճապոնիայի և ԱՄՆ-ի հետ: Մարտին Ֆրանսիան մասնակցել է դաշնակից ուժերի հետ ամենախոշոր զորավարժություններին վերջին տասնամյակների ընթացքում։ Մի քանի շաբաթ անց ԵՄ-ն և ԱՄՆ-ը համատեղ ռազմածովային զորավարժություններ անցկացրին Հնդկ-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում:
Հարկ է նշել, որ Մակրոնը կիսում է Չինաստանին զսպելու Ամերիկայի ցանկությունը։ Այդ իսկ պատճառով Ֆրանսիան արդիականացնում է իր գործառնական հնարավորությունները Հնդկ-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում և մեծացնում է համակարգումը այնպիսի գործընկերների հետ, ինչպիսիք են Ճապոնիան և Հնդկաստանը: Սակայն Մակրոնը հրաժարվում է դիտարկել զրո վերջնարդյունքով խաղ Չինաստանի համակարգային մրցակցությունն Արևմուտքի հետ: ԱՄՆ-ի հետ համագործակցությունը էական է, բայց նաև ավելի է լայնախոհ դիվանագիտությունը հնդկա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում, այդ թվում՝ Չինաստանի նկատմամբ:
Տարածաշրջանի նկատմամբ ավելի վատ մոտեցումներ կարելի է մտածել։ Հաշվի առնելով Ամերիկայի՝ անօգուտ պատերազմներ վարելու և համագործակցության և մեկուսացման միջև տատանումների արձանագրումը, Մակրոնի Գոլիզմի տարբերակը կարող է լինել ամենաիմաստուն տարբերակը:
