Գազային ճգնաժամը չի ավարտվի

Մինչ Եվրոպան կարողացել է լցնել իր պահեստարանները և պատրաստվել ձմռանը, հետաձգումը երկար չի տևի, գրում է Nihon Keizai-ն։ Գազի թույլ ենթակառուցվածքը թույլ չի տա օպերատիվ կերպով լուծել վառելիքի պակասի խնդիրը։

Ակնկալվում է, որ հեղուկ բնական գազի (LNG) համաշխարհային պակասորդը կպահպանվի մինչև մոտ 2030 թվականը, իսկ գները դեռ երկար կմնան բարձր: Դա պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ Եվրոպայում ներդրումների բացակայության պատճառով բավականաչափ տեղ չկա ռեսուրսի արդյունահանումն ավելացնելու բացը լրացնելու համար, և նոր տրանսպորտային ցանցերի, ներառյալ գազի հեղուկացման օբյեկտների կառուցումը, սովորաբար տևում է ավելի քան մեկ տասնամյակ: Վառելիքի երկարատև պակասը վտանգում է երկարացնել տնտեսական անկումը տարածաշրջանում և աշխարհի այլ երկրներում:

«Միգուցե մեր մրցունակությունը շարունակի նվազել։ Հոկտեմբերի վերջին Եվրոպայի խոշորագույն քիմիական BASF կոնցեռնի նախագահը մտահոգություն հայտնեց էներգակիրների բարձր գների կապակցությամբ։

Ներկայումս Եվրոպայում էներգետիկ ռեսուրսների արժեքը նվազում է։ Նիդեռլանդական TTF կենտրոնը՝ գազի գնի եվրոպական ինդեքսը, կազմել է մոտ 110 եվրո մեկ մեգավատ ժամի դիմաց՝ գրեթե 70%-ով ցածր օգոստոսի ռեկորդային բարձր ցուցանիշից: Փաստն այն է, որ LNG-ն ներմուծվում է անշեղորեն, իսկ օգոստոսի 27-ի դրությամբ գազապահեստարանները գրեթե լեփ-լեցուն էին` 94%: Սա մայրցամաքին լավ հնարավորություն տվեց` գոյատևելու այս ձմռանը: Ըստ Goldman Sachs Securities-ի Հիսայուկի Մակաբեի, այժմ Իսպանիայի ափերի մոտ խցան է, որտեղ նավերը սպասում են LNG-ի բեռնաթափմանը: Ուրեմն ինչու բիզնեսի վախերը չեն վերանում:

Տնտեսության և էներգետիկայի ինստիտուտի նախագահ Կեն Կոյաման նշել է, որ դա պայմանավորված է Եվրոպա կապույտ վառելիքի մատակարարման վատթարացմամբ հաջորդ տարվանից ։ Մինչ ուկրաինական ճգնաժամը ԵՄ երկրներ ներմուծման մեջ ռուսական գազի տեսակարար կշիռը կազմում էր 40%, իսկ մինչև հունիս դրա ներմուծումը շարունակվում էր «Հյուսիսային հոսք»-ով, ինչը նպաստեց պաշարների ապահովմանը այս տարի։

Այժմ մատակարարումները ամբողջությամբ դադարեցվել են, և դրանց վերսկսման հեռանկարներ չկան 2023 թվականին։ Նորվեգիայից և սկանդինավյան այլ երկրներից խողովակաշարային ներմուծումները նույնպես աստիճանաբար հասնում են իրենց հնարավորություններին սահմաններին։

Հաջորդ ձմռանը պահեստավորելու համար դուք ստիպված կլինեք մեծապես ապավինել LNG-ին: Եվրոպայում հեղուկ ռեսուրսը գազի վերածելու համար ընդունող քիչ տերմինալներ կան, և հնարավոր չէ հնարավորինս սեղմ ժամկետներում ավելացնել ներմուծումը։

ԵՄ-ն փորձում է արագ տեմպերով ավելացնել տերմինալների թիվը։ Կանխատեսվում է, որ ստացվող LNG-ի ծավալն աստիճանաբար կավելանա, սակայն հիմքերի հաստատման համար ժամանակ է պետք։ Տարածաշրջանում մտահոգություններ են առաջացել, թե արդյոք այս նախագիծը կկարողանա ծածկել ամբողջական ներկրումները  ռուսական խողովակաշարերով։

Սպասվում է նաև LNG-ի համաշխարհային դեֆիցիտ։ Սկզբում ամբողջ աշխարհում հարակից օբյեկտներում ներդրումների մակարդակը ցածր էր՝ 2015-2016 թվականներին ռեսուրսների գների երկարատև անկման հետևանքների պատճառով: Դա սրվեց Եվրոպայում պահանջարկի աճով:

Ճապոնիայի նավթի, գազի և մետաղների ազգային կորպորացիայի ներկայացուցիչ Յուտակա Շիրակավան նախազգուշացրել է, որ LNG-ի պակասը կարող է վատթարանալ, և այն կտևի ոչ թե 25 տարի, ինչպես ի սկզբանե կանխատեսվում էր, այլ 30 տարի:

Նավթի համաշխարհային մատակարարումները այնքան սահմանափակ չեն, որքան LNG-ը: Քանի որ սև ոսկին ի սկզբանե հեղուկ է, այն հեշտ է տեղափոխել նավերով։ Հնդկաստանն ու Չինաստանն այժմ մեծ ծավալներով ռուսական նավթ են գնում, որի վրա էմբարգո են դրվել Եվրոպայի և ԱՄՆ-ի կողմից՝ պահպանելով համաշխարհային առաջարկի և պահանջարկի հավասարակշռությունը։

Այնուամենայնիվ, ինչ վերաբերում է կապույտ վառելիքին Մոսկվայից, ենթակառուցվածքի օբյեկտների վրա ազդող սահմանափակումների և շուկայի փոքրության պատճառով դրա վերաբաշխումը կապված կլինի դժվարությունների հետ:

Եվրոպայում և Ասիայում գազի ֆյուչերսների շուկաները սկսեցին հաշվի առնել բարձր գների պահպանումը` LNG-ի մատակարարումների երկարաժամկետ պակասի ակնկալիքով: Ներկայիս սփոթ գները երկու տարածաշրջաններում կազմում են $30 մեկ միլիոն BTU-ի (British Thermal Units), իսկ գները մեկ տարի հետո (մինչև 2023 թվականի հոկտեմբեր) մոտ $40 և ավելի:

Որոշ փորձագետներ կարծում են, որ եթե հաջորդ տարի Չինաստանում LNG-ի պահանջարկը բարձրանա, ապա Եվրոպայի և Ասիայի միջև մրցակցությունը կուժեղանա, և գներն էլ ավելի կաճեն։

Սպոտ պայմանագրերին ապավինող երկրները, ավելի հավանական է, որ տուժեն գնաճից: Միջազգային LNG ներմուծողների խմբի (GIIGNL) տվյալների համաձայն, կետային պայմանագրերի բարձր տեսակարար կշիռ ունեցող պետություններն են Եվրոպայի երկրները (40%), Հարավային Կորեան (մոտ 40%) և Հնդկաստանը (30%): 2021 թվականի դրությամբ Ճապոնիային բաժին է ընկել 20%:

Եթե ​​գազի պակասորդը շարունակվի, եվրոպական տնտեսությունը լրջորեն կտուժի։ Mizuho Research&Technologies-ի ներկայացուցիչ Դայչի Կավաբատայի խոսքերով, հաջորդ տարվանից տարածաշրջանում գազի ռացիոնալացում կարող է ներդրվել, հատկապես քիմիական և պողպատի արդյունաբերության մեջ: Սա անհրաժեշտ է պաշարների սպառումից խուսափելու համար: Նրա գնահատականներով, եթե մատակարարումները կրճատվեն, իսկ արտադրությունը կրկնակի կրճատվի, ապա այդ ճյուղերում ընդհանուր արտադրանքը կնվազի տարեկան 2,4%-ով, իսկ միայն Գերմանիայում՝ մոտ 7%-ով։

Գազաբաշխման համակարգը, որի մասին խոսվել է Բեռլինում և այլ քաղաքներում, դեռ չի ներդրվել, բայց դա կարող է տեղի ունենալ հաջորդ տարվա ցանկացած պահի, եթե պակասորդի խնդիրը չլուծվի։

Եվրոպական կենտրոնական բանկը (ԵԿԲ) նույնպես շարունակական մտահոգություն է ցուցաբերում։ Եթե ​​ռուսական էներգառեսուրսները չկարողանան փոխարինել, և պահանջարկը մեծանա դաժան ձմռան պատճառով, ապա 2023 թվականին աճը կլինի բացասական՝ մինուս 0,9%, ինչը զգալիորեն ցածր է նախնական կանխատեսումից՝ գումարած 0,9%: ԵԿԲ զեկույցում խոսվում է նաև գնաճի մասին։
Եվրոպայում գազի առաջարկի և պահանջարկի ներկայիս հավասարակշռությունը միայն ժամանակավոր է, իսկ լավատեսությունը՝ անընդունելի։ Այնուամենայնիվ, եթե արևմտյան երկրները կարողանան հաղթահարել գազային այս ճգնաժամը, Ռուսաստանի հզորությունը, որպես էներգետիկ գերտերության, կնվազի։ Այս իրավիճակը միջազգային հանրության համար ուժի փորձություն է, նրա վճռականության և համագործակցելու պատրաստակամության փորձություն։

Հեղինակ՝ Միսա Համա