Ինչպես Միացյալ Նահանգները կորցրեց Ռուսաստանը, և ինչպես մենք կարող ենք վերականգնել հարաբերությունները
ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի թշնամանքն ամենաբարձրն է սառը պատերազմից ի վեր, գրում է ԱՄՆ պաշտպանության նախկին նախարար Ուիլյամ Փերին Outrider-ի հոդվածում: Այնուամենայնիվ, նա վստահ է, որ դեռ հնարավոր է վերադառնալ բարեկամության ուղի, բայց մեկ պայմանով:
ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի միջև սառը պատերազմից ի վեր աննախադեպ թշնամություն է տիրում: Ինչպե՞ս նորից հայտնվեցինք այստեղ:
Խորհրդային Միության փլուզմամբ և 1990-ականների սկզբին Ռուսաստանի Դաշնության ի հայտ գալով, մեր երկրները սկսեցին փոխշահավետ համագործակցություն: Սակայն այսօր տպավորություն է ստեղծվում, որ կառուցողական երկխոսության դարաշրջանը մոռացվել է։ Բայց նույնիսկ ուկրաինական ռազմական գործողությունների հետ կապված իրադարձությունների ֆոնին մենք պետք է փորձենք հասկանալ, թե ինչպես եղավ, որ այդքան հեռու գնացինք այդ գլխապտույտ օրերից՝ ոչ միայն հասկանալու ներկա իրավիճակը, այլև վերականգնելու ակնկալիքով։
Շատերը 1990-ականների կեսերին ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը համարում են մեծ սադրանք: Այն ժամանակ ես դեմ էի այդ քայլին, մասամբ մտահոգված լինելով, որ այն կազդի ԱՄՆ-Ռուսաստան հարաբերությունների վրա: Բայց ավելի կարևոր խնդիրը ոչ այնքան ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումն էր, այլ դրա շարժառիթը. արևմտյան կառավարությունների ցանկության բացակայությունը հարգելու միջուկային էներգիայի տերություն Ռուսաստանի կենսական նշանակությունը համաշխարհային կարգի համար:
Մինչ ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը, մեր երկրները գնում էին հարաբերությունների զարգացման ճանապարհով, և ապագայում փայլատակում էր իսկապես գլոբալ գործընկերությունը: Երբ ես պաշտպանության նախարար էի 90-ականների սկզբին և կեսերին, ես բարեկամական և ջերմ հարաբերություններ ստեղծեցի իմ ռուս գործընկեր Պավել Գրաչովի հետ։ Մենք երկուսս էլ մեծ ջանքեր ենք գործադրել այս նորածին հարաբերությունները զարգացնելու համար: Գրաչովին ընդունել եմ ամերիկյան ռազմաբազաներում, իսկ նա՝ ռուսական։ Մենք համատեղ վարժանքներ ենք անցկացրել Եվրոպայում և Հավայան կղզիներում աղետների հետևանքով տուժածների համար։ Ես նույնիսկ հրավիրել եմ Գրաչովին այցելել ՆԱՏՕ-ի հանդիպումներ։ Մենք գիտակցել ենք, որ մեր երկրների միջև երկխոսությունը կարևոր է: Աշխատասեղանի վրա մենք երկուսս էլ ունեինք թեժ գիծ՝ միասին աշխատելու համար՝ լուծելու ցանկացած խնդիր, որը ծագում էր:
Մեր երկրների միջև վստահություն և հարգանք ձևավորելու այս ջանքերի արդյունքում մենք հասել ենք հսկայական միջուկային զինանոցի մեծ մասի կրճատմանը ( Սառը պատերազմից մնացած ) ։ Մենք՝ աշխարհի երկու խոշոր միջուկային տերություններս, պատասխանատվություն ենք վերցրել միջուկային զենքի կրճատմանը ուղղված քայլեր ձեռնարկել։ Որպես մեր պարտավորությունների մաս՝ մենք միասին ապամոնտաժել ենք մոտ 9000 միջուկային զենք երկու երկրներում։ Չնայած հետսառըպատերազմյան դառնությանը, ԱՄՆ կառավարությունը գիտակցեց, որ ազգային անվտանգության շահերից է բխում ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերել` նպաստելով միջուկային զենքի վերացմանը:
Ավաղ, մեր տնտեսական օգնությունն այսքանով սահմանափակվեց։ 1990-ականների սկզբին, երբ Ռուսաստանը կոմունիստական տնտեսությունից անցնում էր շուկայական տնտեսության, ռուսներն անցան ծանր ճգնաժամի միջով: Հենց իրավիճակը սկսեց բարելավվել, ռուբլին տապալվեց 1998 թվականի համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամի պատճառով։ Այս բոլոր ճգնաժամերի ընթացքում Արևմուտքը կարծես թե ասում էր. Որևէ նշանակալից աջակցություն ցուցաբերելու մեր չցանկանալու պատճառով շատ ռուսների մոտ առաջացել է ոխ, որը պահպանվում է մինչ օրս:
Բացի այդ, նույն ժամանակահատվածում մենք սկսեցինք համագործակցել ամբողջ Արևելյան Եվրոպայի հետ ՆԱՏՕ-ի Գործընկերություն հանուն խաղաղության ծրագրով, որը Ռուսաստանին և տարածաշրջանի մյուս երկրներին թույլ տվեց աշխատել դաշինքի հետ՝ առանց անդամակցության։ Այսպիսով, համատեղ խաղաղապահ գործողություններ են իրականացվել Արևելյան Եվրոպայի զորամիավորումների եւ ՆԱՏՕ-ի գործընկերների միջև:
Այնուամենայնիվ, Արևելյան Եվրոպայի շատ անդամներ դեռ ձգտում էին լիիրավ անդամակցության, ուստի Քլինթոնի վարչակազմը սկսեց խոսել ՆԱՏՕ-ի ընդլայնման մասին: Ռուսաստանը բողոքեց իր սահմաններում առաջիկա փոփոխությունների դեմ, սակայն անտեսվեց։ Արդյունքում Մոսկվան սկսեց կրճատել համագործակցությունը դաշինքի հետ:
