Ուկրաինա. ո՞ր բանակին է ձեռնտու ձմեռը
Ձմռան սկիզբը վերջ չի դնի ռազմական գործողություններին Ուկրաինայում, սակայն երկու կողմերի համար էլ ավելի կբարդացնի մանևրների իրականացումը, գրում է Le Figaro-ն։
Չորս անգամ ձմռան սկիզբը օգնեց Ռուսաստանին: Սկզբում մոնղոլների, հետո շվեդների, ֆրանսիացիների, և վերջապես գերմանացիների դեմ պայքարում։ Կարո՞ղ է ձմեռը ևս մեկ անգամ օգնել Ռուսաստանին: Ուկրաինայում ձմեռային սառնամանիքները կարող են հասնել -30°-ի և, իհարկե, լրջորեն բարդացնել մարտերը։ «Ձմեռը չի վերջացնի մարտերը, պատմությունը ցույց է տալիս, որ այդ վայրերում հարձակողական գործողությունները չեն դադարել նույնիսկ ձմռանը: Ձմեռը միայն բարդացրել է ռազմական գործողությունները», — ասում է Ռազմավարական հետազոտությունների միջազգային ինստիտուտի (IISS) աշխատակից Յոհան Միշելը:
Նույնիսկ ձմռան գալուց առաջ սելավների և աշնանային անձրևների պատճառով կապի և նյութատեխնիկական ապահովման ուղիները կխեղդվեն ցեխի մեջ։ Համատարած ցեխը «բարդացնում է երկարատև գործողությունները», — ավելացնում է փորձագետը, «նույնիսկ եթե դա չի կանխում հարձակողական գործողությունները»: Ուկրաինական զորքերի տպավորիչ հակահարձակումը, որը ներառում էր Խարկովի շրջանի մի մասը, դժվար թե հնարավոր լինի ձմռանը ընդառաջ: Հայտնի է, որ ձմռանը ճակատը մնում է շարժական, բայց խոշոր հարձակումները հազվադեպ են դառնում», — շարունակում է Ռազմավարական հետազոտությունների հիմնադրամի (FRS) աշխատակից Թիբո Ֆույեն:
Սեպտեմբերի սկզբից տակտիկական անհաջողություններ կրող Ռուսաստանի համար ձմեռային անդորրը և ռազմաճակատի կայունացման հնարավորությունը ձեռնտու կլիներ։ Ավելին, մինչ այդ կավարտվի 300 հազար մոբիլիզացված մարդկանց վերապատրաստումը։ Նրանք փոխարինելու են յոթ ամիս ռազմաճակատում կռվող զինվորականներին։ Այսպիսով, պրոֆեսիոնալ բանակը թիկունքի որոշ առաջադրանքներ կվստահի պահեստազորայիններին, իսկ ինքը գործելու է առաջնագծում։ Մոբիլիզացված տղամարդկանց կիրառման մասին ավելի ճշգրիտ տեղեկատվություն չկար։ Նրանք կարող են նաև միանալ գործող ստորաբաժանումներին՝ կորուստները փոխհատուցելու համար, սակայն ռուսները չպետք է ակնկալեն իրավիճակի անմիջական բարելավում։ «Մոբիլիզացվածները դեռ պետք է կատարելագործեն իրենց հմտությունները», — ասում է Թիբո Ֆույեն: Ուստի շատ քիչ հավանական է, որ ռուսական բանակը ձմռանը նոր հարձակման անցնի։ Ամենայն հավանականությամբ նա կփորձի ուժերը խնայել մինչև գարուն։ Ռազմավարական առումով «Ռուսաստանը ցանկանում է խուսափել նոր բռնակցված տարածքները կորցնելուց, թեև բնակչությունը սկսում է գիտակցել, որ ռազմական գործողությունները չեն ընթանում այնպես, ինչպես նախատեսված էր», — մանրամասնում է Յոհան Միշելը: Մեկ այլ անհաջողություն, ասենք, Խերսոնում՝ Ռուսաստանի կողմից օկուպացված ամենամեծ քաղաքում և Ղրիմ տանող ճանապարհի առանցքային կետում, ակնհայտորեն կարող է բացասական ազդեցություն ունենալ քաղաքական իշխանության վրա: «Եթե Խերսոնը տապալվի, ես չգիտեմ, Պուտինի համար ավելի դժվար կլինի մնալ իշխանության ղեկին»,- ասել է գեներալ Ֆրանսուա Շովանսին Le Figaro-ին տված հարցազրույցում։
Իսկ Ուկրաինան ցանկանում է օգտագործել իր առաջխաղացումը Խարկովում և հնարավորինս արագ վերադարձնել Խերսոնը մինչև ձմռան սկսվելը: «Նույնիսկ եթե այնտեղ ձմեռը այնքան ցուրտ և երկար չլինի, ինչպես Ռուսաստանում,- բացատրում է Տիբո Ֆույեն,- ուկրաինացիները ամիսներ շարունակ մշակել են իրենց ծրագրերը, հասել են բազմաթիվ հաջողությունների և վերականգնել նախաձեռնությունը: Կիևը կձգտի հետ վերցնել նույնքան տարածքներ: որքան հնարավոր է, մինչև ձմեռը կբարդացնի պայքարը»:
Ուկրաինական բանակը կստանա նաև ԱՄՆ նոր օգնություն՝ 625 մլն դոլարի չափով։ «Ֆրանսիական «Սեզար» նոր թնդանոթները կահրթիռային համակարգերը (Himers) ավելորդ չեն լինի հնարավորությունների շրջանակն ընդլայնելու համար», — ավելացնում է Թիբո Ֆույեն:
Զինված հակամարտությունների տեսության մասնագետ Էդուարդ Ջոլին հիշեցնում է, որ «ցրտահարությունները կամ տեղանքի փոփոխությունները կարող են և՛ օգնել, և՛ խանգարել ստրատեգին: Նրանք, ովքեր օգտվում են տեղանքի առավելություններից, կարող են տհաճորեն զարմանալ: հատկապես ձմռանը»։ Պատմությունից երկու օրինակ. «1941 թվականին Հիտլերի հարձակումը հնարավոր էր գետնի սառեցման պատճառով, գերմանական տանկերը կարող էին մանևրել նույնիսկ այն ժամանակ, երբ դուրս էին գտնվում ճանապարհներից և մայրուղիներից: Մյուս կողմից, ԽՍՀՄ-ի և Ֆինլանդիայի միջև «ձմեռային պատերազմի» ժամանակ, 1939-1940 թվականների ցուրտ ձմեռը պաշտպանում էր պաշտպանվող կողմին»: Հետևաբար, եթե եղանակը թույլ տա, Ուկրաինան կարող է շարունակել իր հարձակումը, թեև ավելի դանդաղ տեմպերով, քան վերջին շաբաթներին։
«Բացի մարտական գործողությունները բարդացնելուց, սառնամանիքն ու ցուրտը բարդացնում են նաև նյութատեխնիկական ապահովումը, ինչը հանգեցնում է սարքավորումների վաղաժամ մաշմանը՝ հարված հասցնելով զինվորների բարոյահոգեբանական վիճակին», — բացատրում է Թիբո Ֆույեն: Իրականում Նապոլեոնի և Վերմախտի կայսրության զինվորներն անցան այս դառը փորձի միջով։ Այժմ Եվրոպայում գիտեն, որ այս վայրերում անհրաժեշտ է համալրել ձմռան սկզբի համար համապատասխան սարքավորումներ՝ տաք հագուստ, ջեռուցման սարքավորումներ, պահեստամասեր… «Այսինքն՝ ձմեռը վնասակար ազդեցություն ունի սարքավորումների վրա, որոնք ավելի շատ կփչանան: Հաճախ դա վերաբերում է նաև էլեկտրոնային սարքերին, զրահափոխադրիչները նույնպես ավելի վատ են գործարկվում և մեծ դժվարությամբ են շարժվում», — նշում է Յոհան Միշելը: «Ձմռան գալուստով ավելանում են ռազմական գործողությունների հետ չառնչվող խնդիրները, լոգիստիկ հոսքերը դառնում են առանձնահատուկ կարևորության, և այս առումով Ղրիմի կամրջի վրա պայթյունը լուրջ հոգեբանական հարված է», — ասում է Էդուարդ Ջոլին:
Ավելին, ձմռան սկզբի հետ բազմաթիվ ծառեր կորցնում են իրենց տերևները՝ մերկացնելով բազմաթիվ միավորների քողարկվածությունը: Այնուամենայնիվ, սառնամանիքը կարող է հեշտացնել որոշ քիչ թե շատ մեծ ջրային տարածքներ անցումը և, հետևաբար, ներթափանցումը թշնամու գոտի: Ծեր գեներալ Շովանսին մեծ նշանակություն է տալիս դաշնակիցներին. «Բացի ռուս թշնամուց, ուկրաինացիների համար հիմնական վտանգը ոչ թե սաստիկ ցրտերն ու սառնամանիքներն են, այլ արևմտյան օգնության դադարեցումը: ԱՄՆ-ում որոշ հարցումներ ցույց են տալիս, որ ոչ բոլորն են համաձայն առաջարկվող օգնությանը: Եվրոպայում տնտեսական և «էներգետիկ խնդիրները նույնպես կարող են ազդել օգնության վրա։ Մինչ այժմ եվրոպացիները հետևողական էին Ուկրաինային զենք մատակարարելու և Ռուսաստանի դեմ տնտեսական պատժամիջոցների հարցում, այսօր ոմանք վախենում են, որ իրավիճակը կփոխվի հենց Եվրոպայում այս ձմռանը` էներգետիկ խնդիրների ֆոնին: «Ես գիտեմ, որ ռուսները հույս ունեն, բայց ես չեմ կարծում, որ եվրոպացիների դիսկուրսը գնում է այս ուղղությամբ, ճիշտ հակառակը», — ասում է Թիբո Ֆույեն: «Եվ հետո, դա քաղաքական ընտրության խնդիր է», — նշում է Յոհան Միշելը, ով հիշեցնում է, որ «ԵՄ-ում քաղաքական գործիչները միշտ գերագնահատել են իրենց քաղաքացիների ընկալունակությունը կորուստների նկատմամբ»:
«Եթե դուք գերմանացիներին հստակ բացատրեք իրենց անձնազոհության նպատակը, նրանք ըմբռնումով կվերաբերվեն ձեր կողմից առաջադրված ցանկացած դժվարության», — եզրափակում է նա Ձմռան սկիզբը վերջ չի դնի ռազմական գործողություններին Ուկրաինայում, սակայն երկու կողմերի համար էլ ավելի կբարդացնի մանևրների իրականացումը, գրում է Le Figaro-ն։ Չորս անգամ ձմռան սկիզբը օգնեց Ռուսաստանին: Սկզբում մոնղոլների, հետո շվեդների, ֆրանսիացիների, և վերջապես գերմանացիների դեմ պայքարում։ Կարո՞ղ է ձմեռը ևս մեկ անգամ օգնել Ռուսաստանին: Ուկրաինայում ձմեռային սառնամանիքները կարող են հասնել -30°-ի և, իհարկե, լրջորեն բարդացնել մարտերը։ «Ձմեռը չի վերջացնի մարտերը, պատմությունը ցույց է տալիս, որ այդ վայրերում հարձակողական գործողությունները չեն դադարել նույնիսկ ձմռանը: Ձմեռը միայն բարդացրել է ռազմական գործողությունները», — ասում է Ռազմավարական հետազոտությունների միջազգային ինստիտուտի (IISS) աշխատակից Յոհան Միշելը: Նույնիսկ ձմռան գալուց առաջ սելավների և աշնանային անձրևների պատճառով կապի և նյութատեխնիկական ապահովման ուղիները կխեղդվեն ցեխի մեջ։ Համատարած ցեխը «բարդացնում է երկարատև գործողությունները», — ավելացնում է փորձագետը, «նույնիսկ եթե դա չի կանխում հարձակողական գործողությունները»: Ուկրաինական զորքերի տպավորիչ հակահարձակումը, որը ներառում էր Խարկովի շրջանի մի մասը, դժվար թե հնարավոր լինի ձմռանը ընդառաջ: Հայտնի է, որ ձմռանը ճակատը մնում է շարժական, բայց խոշոր հարձակումները հազվադեպ են դառնում», — շարունակում է Ռազմավարական հետազոտությունների հիմնադրամի (FRS) աշխատակից Թիբո Ֆույեն: Սեպտեմբերի սկզբից տակտիկական անհաջողություններ կրող Ռուսաստանի համար ձմեռային անդորրը և ռազմաճակատի կայունացման հնարավորությունը ձեռնտու կլիներ։ Ավելին, մինչ այդ կավարտվի 300 հազար մոբիլիզացված մարդկանց վերապատրաստումը։ Նրանք փոխարինելու են յոթ ամիս ռազմաճակատում կռվող զինվորականներին։ Այսպիսով, պրոֆեսիոնալ բանակը թիկունքի որոշ առաջադրանքներ կվստահի պահեստազորայիններին, իսկ ինքը գործելու է առաջնագծում։ Մոբիլիզացված տղամարդկանց կիրառման մասին ավելի ճշգրիտ տեղեկատվություն չկար։ Նրանք կարող են նաև միանալ գործող ստորաբաժանումներին՝ կորուստները փոխհատուցելու համար, սակայն ռուսները չպետք է ակնկալեն իրավիճակի անմիջական բարելավում։ «Մոբիլիզացվածները դեռ պետք է կատարելագործեն իրենց հմտությունները», — ասում է Թիբո Ֆույեն: Ուստի շատ քիչ հավանական է, որ ռուսական բանակը ձմռանը նոր հարձակման անցնի։ Ամենայն հավանականությամբ նա կփորձի ուժերը խնայել մինչև գարուն։ Ռազմավարական առումով «Ռուսաստանը ցանկանում է խուսափել նոր բռնակցված տարածքները կորցնելուց, թեև բնակչությունը սկսում է գիտակցել, որ ռազմական գործողությունները չեն ընթանում այնպես, ինչպես նախատեսված էր», — մանրամասնում է Յոհան Միշելը: Մեկ այլ անհաջողություն, ասենք, Խերսոնում՝ Ռուսաստանի կողմից օկուպացված ամենամեծ քաղաքում և Ղրիմ տանող ճանապարհի առանցքային կետում, ակնհայտորեն կարող է բացասական ազդեցություն ունենալ քաղաքական իշխանության վրա: «Եթե Խերսոնը տապալվի, ես չգիտեմ, Պուտինի համար ավելի դժվար կլինի մնալ իշխանության ղեկին»,- ասել է գեներալ Ֆրանսուա Շովանսին Le Figaro-ին տված հարցազրույցում։ Իսկ Ուկրաինան ցանկանում է օգտագործել իր առաջխաղացումը Խարկովում և հնարավորինս արագ վերադարձնել Խերսոնը մինչև ձմռան սկսվելը: «Նույնիսկ եթե այնտեղ ձմեռը այնքան ցուրտ և երկար չլինի, ինչպես Ռուսաստանում,- բացատրում է Տիբո Ֆույեն,- ուկրաինացիները ամիսներ շարունակ մշակել են իրենց ծրագրերը, հասել են բազմաթիվ հաջողությունների և վերականգնել նախաձեռնությունը: Կիևը կձգտի հետ վերցնել նույնքան տարածքներ: որքան հնարավոր է, մինչև ձմեռը կբարդացնի պայքարը»: Ուկրաինական բանակը կստանա նաև ԱՄՆ նոր օգնություն՝ 625 մլն դոլարի չափով։ «Ֆրանսիական «Սեզար» նոր թնդանոթները կահրթիռային համակարգերը (Himers) ավելորդ չեն լինի հնարավորությունների շրջանակն ընդլայնելու համար», — ավելացնում է Թիբո Ֆույեն: Զինված հակամարտությունների տեսության մասնագետ Էդուարդ Ջոլին հիշեցնում է, որ «ցրտահարությունները կամ տեղանքի փոփոխությունները կարող են և՛ օգնել, և՛ խանգարել ստրատեգին: Նրանք, ովքեր օգտվում են տեղանքի առավելություններից, կարող են տհաճորեն զարմանալ: հատկապես ձմռանը»։ Պատմությունից երկու օրինակ. «1941 թվականին Հիտլերի հարձակումը հնարավոր էր գետնի սառեցման պատճառով, գերմանական տանկերը կարող էին մանևրել նույնիսկ այն ժամանակ, երբ դուրս էին գտնվում ճանապարհներից և մայրուղիներից: Մյուս կողմից, ԽՍՀՄ-ի և Ֆինլանդիայի միջև «ձմեռային պատերազմի» ժամանակ, 1939-1940 թվականների ցուրտ ձմեռը պաշտպանում էր պաշտպանվող կողմին»: Հետևաբար, եթե եղանակը թույլ տա, Ուկրաինան կարող է շարունակել իր հարձակումը, թեև ավելի դանդաղ տեմպերով, քան վերջին շաբաթներին։ «Բացի մարտական գործողությունները բարդացնելուց, սառնամանիքն ու ցուրտը բարդացնում են նաև նյութատեխնիկական ապահովումը, ինչը հանգեցնում է սարքավորումների վաղաժամ մաշմանը՝ հարված հասցնելով զինվորների բարոյահոգեբանական վիճակին», — բացատրում է Թիբո Ֆույեն: Իրականում Նապոլեոնի և Վերմախտի կայսրության զինվորներն անցան այս դառը փորձի միջով։ Այժմ Եվրոպայում գիտեն, որ այս վայրերում անհրաժեշտ է համալրել ձմռան սկզբի համար համապատասխան սարքավորումներ՝ տաք հագուստ, ջեռուցման սարքավորումներ, պահեստամասեր… «Այսինքն՝ ձմեռը վնասակար ազդեցություն ունի սարքավորումների վրա, որոնք ավելի շատ կփչանան: Հաճախ դա վերաբերում է նաև էլեկտրոնային սարքերին, զրահափոխադրիչները նույնպես ավելի վատ են գործարկվում և մեծ դժվարությամբ են շարժվում», — նշում է Յոհան Միշելը: «Ձմռան գալուստով ավելանում են ռազմական գործողությունների հետ չառնչվող խնդիրները, լոգիստիկ հոսքերը դառնում են առանձնահատուկ կարևորության, և այս առումով Ղրիմի կամրջի վրա պայթյունը լուրջ հոգեբանական հարված է», — ասում է Էդուարդ Ջոլին: Ավելին, ձմռան սկզբի հետ բազմաթիվ ծառեր կորցնում են իրենց տերևները՝ մերկացնելով բազմաթիվ միավորների քողարկվածությունը: Այնուամենայնիվ, սառնամանիքը կարող է հեշտացնել որոշ քիչ թե շատ մեծ ջրային տարածքներ անցումը և, հետևաբար, ներթափանցումը թշնամու գոտի: Ծեր գեներալ Շովանսին մեծ նշանակություն է տալիս դաշնակիցներին. «Բացի ռուս թշնամուց, ուկրաինացիների համար հիմնական վտանգը ոչ թե սաստիկ ցրտերն ու սառնամանիքներն են, այլ արևմտյան օգնության դադարեցումը: ԱՄՆ-ում որոշ հարցումներ ցույց են տալիս, որ ոչ բոլորն են համաձայն առաջարկվող օգնությանը: Եվրոպայում տնտեսական և «էներգետիկ խնդիրները նույնպես կարող են ազդել օգնության վրա։ Մինչ այժմ եվրոպացիները հետևողական էին Ուկրաինային զենք մատակարարելու և Ռուսաստանի դեմ տնտեսական պատժամիջոցների հարցում, այսօր ոմանք վախենում են, որ իրավիճակը կփոխվի հենց Եվրոպայում այս ձմռանը` էներգետիկ խնդիրների ֆոնին: «Ես գիտեմ, որ ռուսները հույս ունեն, բայց ես չեմ կարծում, որ եվրոպացիների դիսկուրսը գնում է այս ուղղությամբ, ճիշտ հակառակը», — ասում է Թիբո Ֆույեն: «Եվ հետո, դա քաղաքական ընտրության խնդիր է», — նշում է Յոհան Միշելը, ով հիշեցնում է, որ «ԵՄ-ում քաղաքական գործիչները միշտ գերագնահատել են իրենց քաղաքացիների ընկալունակությունը կորուստների նկատմամբ»: «Եթե դուք գերմանացիներին հստակ բացատրեք իրենց անձնազոհության նպատակը, նրանք ըմբռնումով կվերաբերվեն ձեր կողմից առաջադրված ցանկացած դժվարության», — եզրափակում է նա:
