Գերմանիայի ազգային անվտանգության ռազմավարությունը բաց է թողնում թիրախը
Ուկրաինայում շարունակվող պատերազմի և Չինաստանի աճող ինքնավստահության ֆոնին` Գերմանիան բացահայտեց ազգային անվտանգության իր առաջին ռազմավարությունը 70 տարվա ընթացքում: Թեև կարևոր քայլ առաջ է, բայց քաղաքականության կոնկրետ առաջարկների բացակայությունը և ինստիտուցիոնալ մեխանիզմների և անհրաժեշտ ֆինանսական ռեսուրսների շուրջ անորոշությունը վտանգում է այն ուղարկել արխիվ: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Հելմուտ Կ. Անհեիերը(Helmut K. Anheier) project-syndicate-ում:
Զգալի ուշացումով՝ Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցը վերջերս բացահայտեց երկրի ազգային անվտանգության առաջին ռազմավարությունը(first national-security strategy): Երկար սպասված ծրագիրը, որը ներկայացվել է մոտ մեկուկես տարի այն իրադարձությունից հետո, երբ Շոլցը կանգնեց Բունդեսթագի առջև և հայտարարեց, որ Ռուսաստանի ներխուժումն Ուկրաինա առաջացրել է «դարաշրջանային փոփոխություն» (Zeitenwende), նպատակ ունի օգնել Գերմանիային կողմնորոշվել փոփոխված և անորոշ աշխարհաքաղաքական լանդշաֆտում: Բայց եթե 74 էջանոց փաստաթուղթը, որը համատեղ հրապարակվել է արտաքին գործերի, պաշտպանության, ֆինանսների և ներքին գործերի նախարարությունների, ինչպես նաև կանցլերի կողմից, հստակորեն շարադրում է երկրի առջև ծառացած աշխարհաքաղաքական և տնտեսական մարտահրավերները, ռազմավարությունն, իր ներկայիս տեսքով, չափազանց անորոշ է՝ լինելու արդյունավետ ուղեցույց:
Տասնամյակներ շարունակ պաշտպանության համար Գերմանիան ապավինում էր ԱՄՆ-ին և ՆԱՏՕ-ին, թվացյալ անվերջ խաղաղության դիվիդենտ, որը երկրին հնարավորություն տվեց պաշտպանել ռազմական զսպվածությունը՝ միաժամանակ պահպանելով պատրանքը, որ աշխարհն ավելի խաղաղ և ապահով է, քան եղել է:
Այս պատրանքը փլուզվեց այն իրադարձությունից հետո, երբ Ռուսաստանը հարձակվեց Ուկրաինայի վրա, իսկ Չինաստանը, ցանկանալով օգտագործել Արևմտյան ընկալվող ցանկացած խոցելիություն, որդեգրեց ավելի վճռական արտաքին քաղաքականություն: Բայց թեև նոր ռազմավարությունը ճանաչում է Ռուսաստանը որպես Գերմանիայի անվտանգության առաջնային սպառնալիք, Չինաստանի նկարագրությունը՝ «գործընկեր, մրցակից և համակարգային հակառակորդ», հակասական է, և Թայվանը ընդհանրապես չի հիշատակվում: Փոխարենը, փաստաթուղթն ընդգծում է Գերմանիայի սերտ գործընկերությունը ԱՄՆ-ի հետ, անդրդվելի հավատարմությունը ՆԱՏՕ-ին և ամրապնդված Եվրոպական միությունը՝ որպես նրա պաշտպանության ինստիտուցիոնալ հենասյուներ ինչպես իրական, այնպես էլ հնարավոր թշնամիներից:
Թեև ռազմավարության զգալի մասը նվիրված է ակնհայտը նշելուն, արժե ընդգծել երեք հիմնական հատկանիշները: Դրական նոտայի վրա՝ այն որդեգրում է համապարփակ մոտեցում ազգային անվտանգությանը, որը դուրս է գալիս ռազմական պատրաստվածությունից և զսպողությունից: Ռազմավարությունը նախատեսում է անվտանգությա ամրապնդում է երեք ուղղություններով՝ պաշտպանական կարողություններ, կենսունակություն, դիմադրողականություն:
Հաշվի առնելով, որ Գերմանիայի պաշտպանության և անվտանգության ծախսերի ներկա մակարդակը անբավարար է, նման ինտեգրված ռազմավարությունը, ի վերջո, կպահանջի հետագա ներդրումներ: Ընդլայնելով իր ռազմական հնարավորությունները և արագացնելով էներգետիկ անցումը` Գերմանիան կարող է կանխել հնարավոր հարձակումները, պաշտպանել միջազգային ազատական կարգը, պաշտպանել մարդու իրավունքները և խթանել կայուն ապրելակերպը: Դժվար է պատկերացնել, որ որևէ մեկը դեմ լինի այս նպատակներին։
Այս տեսլականը, սակայն, նաև մի քանի հարց է առաջացնում։ Շատ կարևոր է, թե ինչպիսի ինստիտուցիոնալ մեխանիզմներ, կանոններ, կանոնակարգեր և բյուջետային ռեսուրսներ են անհրաժեշտ անվտանգության այս միասնական ռազմավարության իրականացման համար: Արդյո՞ք նման հեռահար փոփոխությունների ընդունումը չի պահանջի համազգային մոբիլիզացիոն ջանք: Սա էապես չի՞ բարձրացնի պետության դերն ու հզորությունը։
Փաստաթղթի առաջին թույլ կողմը այս հարցերին չանդրադառնալն է: Երբ խոսքը վերաբերում է ազգային անվտանգության քաղաքականությանը, ռազմավարության նպատակն է հաստատել երկարաժամկետ նպատակներ և տրամադրել դրանց հասնելու կարճաժամկետ և միջնաժամկետ մարտավարությունների ճանապարհային քարտեզ: Բայց թեև Գերմանիայի ազգային անվտանգության ռազմավարությունը երկարաժամկետ է՝ հիմնված տեսլականի վրա, և ուրվագծում է որոշ ռազմավարական նպատակներ, այն չունի մարտավարություն և կոնկրետ քայլեր:
Փաստաթուղթը չի առաջարկում որևէ ֆինանսավորում հատկացնել իր առաջարկներին, ինչպես նաև չի բացատրում, թե որ գերատեսչությունները կամ մարմինները պատասխանատու կլինեն իրականացումը համակարգելու և վերահսկելու համար: Ավելին, այն անտեսում է ազգային անվտանգության խորհրդի հնարավոր արժեքը և ենթադրում է, որ առկա միջգերատեսչական մեխանիզմները բավարար կլինեն։
Փաստաթղթի հենվելը անորոշ լեզվին ևս մեկ հիմնական թուլություն է, քանի որ այն երկիմաստություն է առաջացնում այնտեղ, որտեղ ճշգրիտ հայտարարություններ են անհրաժեշտ:
Այս ոչ միանշանակ ձևակերպումների հետևում թաքնված է պարտքի արգելակի սպառնալիքը՝ սահմանադրական մեխանիզմ, որը ֆինանսների նախարարին լիազորում է սահմանափակել պետական ծախսերը՝ կանխելու կառուցվածքային բյուջեի պակասորդը: Այլ կերպ ասած, Գերմանիայի ազգային անվտանգության առաջին ռազմավարության արդյունավետ իրականացումը պայմանավորված է ներկայիս ֆինանսների նախարարի՝ դրան հասնելու համար անհրաժեշտ միջոցներ տրամադրելու պատրաստակամությամբ:
Ընդհանուր առմամբ, թեև Գերմանիայի ազգային անվտանգության ռազմավարությունն առաջ է քաշում մտորումների տեղիք տվող որոշ գաղափարներ, դրանց իրականացումը վտանգված է քաղաքական առաջարկների և ինստիտուցիոնալ մեխանիզմների և ֆինանսական ռեսուրսների շուրջ անորոշության պատճառով: Առանց հստակ սահմանված նպատակների և դրանց հասնելու մանրամասն, քայլ առ քայլ ծրագրերի, ռազմավարությունը, ամենայն հավանականությամբ, կմնա դարակում՝ լավ գրված պատմություն այն մասին, թե ինչ կարող էր լինել:
