Ուկրաինայի դեմ Ռուսաստանի պատերազմը փոխում է Եվրոպան

Ուկրաինայում Ռուսաստանի ռազմական գործողությունների արդյունքում սկսում են ձևավորվել նոր Եվրոպայի ուրվագծերը։ Վերջինիս արևելյան և հյուսիսային ծայրամասերում Ֆինլանդիան և Շվեդիան միանում են ՆԱՏՕ-ին: Ուկրաինան և Մոլդովան Եվրամիությունից ստացել են 27 անդամից բաղկացած այս ակումբի անդամակցության թեկնածուի կարգավիճակ։ Խորը փոփոխություններ են տեղի ունենում նաև Եվրոպայի պատմական կենտրոնում։ Անհարմար դադարից հետո Ֆրանսիայի և Գերմանիայի առաջնորդները փորձում են հասկանալ, թե ինչ է նշանակում այս ամենը իրենց երկրների համար և ինչպես կարող են հաղթահարել տարաձայնությունները։ Այս մասին գրում է The Economist-ը:

Ֆրանկո-գերմանական վերագործարկումը սկսվել է նվազագույնը խորհրդանշական կերպով: Հունիսի 6-ին Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցն ընդունել է Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնին Պոտսդամ քաղաքում, որտեղ նա ապրում է։ Նրանք շրջեցին գեղեցիկ քաղաքում, իսկ հետո ընթրեցին գրեթե երեք ժամ։ Սա փոխադարձ գրգռվածության շրջանը հաղթահարելու ջանքերի մի մասն է: Իրավիճակը սրվեց նախորդ աշնանը, երբ Ֆրանսիան չեղարկեց կառավարությունների համատեղ նիստը: Այժմ այն ​​իրականացվել է։ Իսկ գերմանացիները հուլիսին Մակրոնին հրավիրեցին գալ ամբողջական պետական ​​այցի, որն իր տեսակի մեջ առաջինը կլինի վերջին 23 տարում։

Յուրաքանչյուր երկիր բախվում է մարտահրավերների, որոնք սպառնում են նրա հիմքերին։ Ուկրաինայի զինված հակամարտությունը տակնուվրա արեց Գերմանիայի հետպատերազմյան տնտեսական մոդելը, որը հիմնված էր ռուսական էժան էներգակիրների և Չինաստան արտահանման վրա: Երկիրը հրաժարվեց ռուսական գազից։ Տասնամյակներ շարունակ Բեռլինը չէր ճանաչում կոշտ ուժի կիրառման գաղափարը, բայց այժմ Գերմանիան առատաձեռն ռազմական մատակարարումներ է իրականացնում Ուկրաինա: Այն լրացուցիչ 100 միլիարդ եվրո կծախսի սեփական վերազինման վրա։ Շատ ժամանակ կանցնի, մինչև Zeitenwende (պատմական շրջադարձային կետ) տա ցանկալի արդյունքը, բայց Գերմանիան փոխվում է:

Ֆրանսիայում տեղաշարժերը պակաս նկատելի են, բայց նույնքան նշանակալի։ Խոսքը տնտեսական մոդելի մասին չէ, որն ավելի քիչ է կախված արտահանումից, քան Գերմանիայի տնտեսությունը։ Ոչ, միջուկային էներգիայի շնորհիվ Ֆրանսիան կախված չէ ռուսական գազից։ Ավելի շուտ, Փարիզն այսօր զբաղված է եվրոպական սահմանների, դաշինքների և անվտանգային հարցերի վերանայմամբ: Ֆրանսիան ավանդաբար ոչ այնքան ոգևորված է եղել ԵՄ ընդլայնմամբ և Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի երկրներին վերաբերվել է որպես կրտսեր գործընկերների: 2003 թվականին նախագահ Ժակ Շիրակը արհամարհեց ԵՄ ձգտող Արևելյան Եվրոպայի երկրներին, երբ նրանք ցանկանում էին աջակցել Ամերիկայի ներխուժմանը Իրաք (Ֆրանսիան դեմ էր ներխուժմանը), ասելով, որ նրանք «բաց թողեցին իրենց բերանը փակելու հնարավորությունը»: Եվ նույնիսկ 2019 թվականին Ֆրանսիան վետո դրեց ԵՄ անդամակցության բանակցություններին Ալբանիայի և Հյուսիսային Մակեդոնիայի հետ։

Ռուսական ռազմական գործողությունն արագացրեց կառուցվածքային տեղաշարժերը: Նորությունը Ֆրանսիայի աջակցությունն էր ԵՄ ընդլայնման գաղափարին։ Նախորդ տարվա հունիսին Կիև կատարած այցի ժամանակ, Մակրոնը հանդես է եկել Ուկրաինային և Մոլդովային ԵՄ անդամակցության թեկնածուի կարգավիճակ տրամադրելու օգտին: Ֆրանսիան չեղյալ հայտարարեց վետոն դիմումների վրա Ալբանիայի և Հյուսիսային Մակեդոնիայի, որոնք ցանկանում էին դառնալ Եվրամիության անդամ։ Մարտի 31-ին Սլովակիայում ունեցած ելույթում Մակրոնն անսպասելիորեն հայտարարեց, որ ԵՄ ընդլայնումը պետք է տեղի ունենա «որքան հնարավոր է շուտ»։ «Մեզ համար հարցն այն չէ, որ մենք պետք է ընդլայնենք, թե ոչ, այլ այն, թե ինչպես պետք է անենք։ Հիշելով Շիրակին՝ Մակրոնն այնտեղ ներկա Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի հանդիսատեսին խոստովանեց. «Երբեմն մենք բաց ենք թողել լսելու հնարավորությունը»։

Նման հայտարարությունները հուսադրում և հանգստացնում են նրանց, ովքեր անհանգստացած կարծում էին, որ Եվրոպական քաղաքական համայնքի մասին Մակրոնի առաջարկը հնարք էր՝ դանդաղեցնելու ԵՄ ընդլայնման գործընթացը։ Այս հարթակը, որը նախատեսված է Բրիտանիայից մինչև Վրաստան երկրներին միավորելու  համար, պետք է համաժողովներ անցկացնի տարին երկու անգամ: Երկրորդ անգամ համայնքի հանդիպումը տեղի ունեցավ հունիսի 1-ին՝ Ուկրաինայի սահմանից ընդամենը 20 կիլոմետր հեռավորության վրա։ Ֆրանսիան այժմ տեսնում է, որ ԵՄ-ի սահմաններն ավելի են ձգվում դեպի արևելք: Եվրոպական հարցերով Մակրոնի նախկին խորհրդական Ալեքսանդր Ադամը վերջերս գրել էր, որ ռուսական տարածքային ռևիզիոնիզմը ընդլայնումը դարձրել է «աշխարհաքաղաքական անհրաժեշտություն… ԵՄ-ի և Ռուսաստանի միջև այլևս չկա կայուն գորշ գոտի, և անհնարին է»:

Ֆրանսիայում կառուցվածքային երկրորդ տեղաշարժը վերաբերում է անվտանգության ոլորտին։ Մակրոնը ցանկանում է, որ Եվրոպան ավելին անի սեփական պաշտպանության համար և ավելի քիչ հույսը դնի Ամերիկայի վրա, հատկապես  ընտրությունից առաջ, որը տեղի կուենենա 2024 թվականին։ Եվրոպացիները դեռ վախենում են, որ նման խոսակցությունները կթուլացնեն Ամերիկայի վճռականությունը՝ անվտանգ պահելու մայրցամաքը: Սակայն աշխարհաքաղաքական նոր միտումների պատճառով Ֆրանսիան ավելի ռազմատենչ է դառնում։ Բրատիսլավայում Մակրոնը կոչ արեց Ուկրաինային տալ «ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու ճանապարհը» դաշինքի Վիլնյուսի գագաթնաժողովում մայրցամաքն ։ Սա արմատական ​​շրջադարձ է Ֆրանսիայի առաջնորդի համար, ով 2019-ին ՆԱՏՕ-ի «ուղեղային մահը» հայտարարեց և դեռևս համաձայն չէ, որ դաշինքը պետք է գործի Եվրոպայից դուրս։

Ֆրանսիայում այսօր լուրջ խոսակցություններ են ընթանում այն ​​մասին, թե ինչպես Ուկրաինային տրամադրել անվտանգության լիարժեք և հուսալի երաշխիքներ։ Պաշտպանության նախարարները հունիսի 19-ին կհանդիպեն Փարիզում՝ խոսելու եվրոպական հակաօդային պաշտպանության և «խորը սպառազինությունների» մասին։ Մակրոնը նույնիսկ առաջարկել է քննարկում անցկացնել ֆրանսիական միջուկային զենքի մասին։

Այսօր, երբ Գերմանիան և Ֆրանսիան մտածում են նոր Եվրոպա ձևավորելու և դրա նոր պայմաններին հարմարվելու մասին, նրանք բազմաթիվ դժվարությունների կհանդիպեն իրենց քննարկումներում։ Մի ղեկավարը լակոնիկ է և զգուշավոր, մյուսը՝ հավակնոտ և պատրաստ ռիսկի դիմելու։ Ուստի նրանց համար դժվար է ընդհանուր լեզու գտնել։ Նրանք այժմ համաձայն են ընդլայնման գաղափարի հետ, սակայն նրանց սպասվում են դժվար քննարկումներ ԵՄ ներքին աշխատանքային նոր կանոնների շուրջ, ինչը նախերգանք կլինի հետագա ընդլայնման համար։ Տարաձայնությունները պահպանվում են միջուկային էներգիայի, ռազմական գնումների և բյուջետային կանոնների շուրջ: Գերմանիան, ինչպես և Ամերիկան, զգուշանում է Ուկրաինայի անդամակցությունից ՆԱՏՕ-ին: Ֆրանսիան դժգոհ է Շոլցի իշխող կոալիցիայի շփոթությունից և դանդաղկոտությունից։

Ռուսական ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում եվրոպացիներին սովորեցրել են, որ իրենց մայրցամաքային կազմակերպությունը, ցանկացած կերպարանքով, շատ ավելի ընդարձակ է, քան Փարիզի և Բեռլինի միջև կապերը: Այսօր Գերմանիան Ֆրանսիայի համար ավելի քիչ է անհանգստացած և նյարդայնացած, քան նախկինում: Իսկ Ֆրանսիան ավելի պատրաստակամ է հանդիպել ԵՄ այլ երկրների հետ։ Սակայն Եվրամիությունում գրեթե ոչինչ չի արվում առանց Ֆրանսիայի եւ Գերմանիայի փոխադարձ համաձայնության։ Որպես կանոն, նրանք տարաձայնություններ ունեն շատ հարցերի շուրջ, սակայն ունեն բավարար կամքի ուժ՝ հաղթահարելու այդ տարաձայնությունները։ Փարիզի և Բեռլինի այս կարողությունը շատ կարևոր է այս նոր Եվրոպայի ուրվագծերը ձևավորելու համար։