Բիլ Քլինթոնը՝ Ուկրաինական հակամարտության մասին
ՆԱՏՕ-ի ընդլայնման որոշումը ճիշտ էր, CNN-ին տված հարցազրույցում ասել է ԱՄՆ նախկին նախագահ Բիլ Քլինթոնը։ Նրա կարծիքով, եթե դա տեղի չունենար, Ուկրաինայում հակամարտությունը կարող էր շատ ավելի վաղ սկսվել։
Ֆարիդ Զակարիա. Ուկրաինայում հակամարտությունը գերազանցել է 200 օրը, և չնայած Կիևի վերջին հաջողություններին, մարտերի ավարտը չի երևում: Նախագահ Բիլ Քլինթոնին հարցրինք, թե ինչ է նա մտածում հակամարտության ընթացքի մասին և ինչպես կարող էին երեսուն տարի առաջ տեղի ունեցած իրադարձություններն ազդել ներկա իրավիճակի վրա։
Թույլ տվեք ձեզ հարցնել Ռուսաստանի և Ուկրաինայի մասին։ Գիտեք, շատերը կարծում են, որ ամեն ինչում ձեր մեղքն է: Այն, որ Ռուսաստանը հարձակվել է Ուկրաինայի վրա միայն այն պատճառով է, որ սադրել են ԱՄՆ-ն ու ՆԱՏՕ-ն։ Ձեր օրոք տեղի ունեցավ դաշինքի ամենամեծ, կամ գոնե ամենակարևոր ընդլայնումը։ Ի՞նչ կպատասխանեք դուք նրանց:
Բիլ Քլինթոն. Դուք սխալվում եք, և ահա թե ինչու: Այդ ժամանակ ես Ռուսաստանին առաջարկեցի ոչ միայն գործընկերություն ՆԱՏՕ-ի հետ, այլ անդամակցության հեռանկար. իմ կարծիքն այն էր, որ ապագայում հիմնական սպառնալիքը լինելու են ոչ պետական դերակատարները և ավտորիտար պետությունների կողմից քիմիական, կենսաբանական և միջուկային զենքի փոխանցումը ահաբեկիչներին: Սրա մեծ մասն արդեն տեղի է ունեցել: Ես մտածեցի, որ մենք պետք է պայքարենք միասին: Ես նայեցի նրա [Ելցինի] աչքերին և հարցրի. «Իսկապե՞ս կարծում եք, որ ես Լեհաստանի օդանավակայաններից ռմբակոծելու եմ Ռուսաստանը։ Նա պատասխանեց, որ ոչ, բայց Ռուսաստանի արևմուտքում շատ տատիկներ այդպես են մտածում, քանի որ բռնել են Հիտլերին, իսկ իրենց նախապապերն ու նախապապերը՝ Նապոլեոնին, սա նրանց պատմական հիշողությունն է։ Ես պատասխանեցի՝ լավ, հասկացա։ Բայց մենք ունենք մեր սեփական պատմական հիշողությունը, և ըստ դրա, պարզվում է, որ դուք հասել եք ձեր բարձրագույն իշխանությանը Իվանի, Պետրոս Առաջինի և Եկատերինա Մեծի օրոք, այլ կերպ ասած՝ հրամայելով ձեր հարևաններին։ Եվ նրանք դա այլևս չեն ուզում։ Նրանք ազատություն են ուզում, ուզում են ինքնուրույն որոշել իրենց ճակատագիրը։
Երբեք չեմ մոռանա, թե ինչ ասաց ինձ անբասիր համբավ ունեցող մի զինվորական, որը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ծովակալ Մոնտգոմերիի օգնականն էր. «Գիտեք, դուք դեռ պետք է հեռանաք Վիետնամից, և ճիշտ նույն պատճառով, ինչ մենք մի ժամանակ լքեցինք Նիգերիան: Այնտեղ հրեշավոր պատերազմ սկսվեց, երեք միլիոն մարդ զոհվեց, բայց մենք, այնուամենայնիվ, հեռացանք, և դուք նույնպես ստիպված կլինեք դա անել»: Ես հարցրեցի, թե ինչու: «Որովհետև այնտեղ ձեզ չեն ողջունում», — պատասխանեց նա:
Մարդիկ ցանկանում են ինքնուրույն որոշել իրենց ճակատագիրը, նրանք պետք է ձևավորեն առանձին ինքնագիտակցություն, և միայն այդ դեպքում նրանք համարձակություն կունենան համագործակցելու ուրիշների հետ: Հոգեբանորեն դժվար է, և կան հակասական պատմական մեկնաբանություններ։ Բայց վերադառնանք բուն հարցին. այսօր ես էլ ավելի եմ համոզված, որ ամեն ինչ ճիշտ ենք արել։
Նախագահ Պուտինը չի թաքցնում, որ Խորհրդային Միության փլուզումը մեծ ողբերգություն է համարում համաշխարհային պատմության մեջ։ Նա չի թաքցնում, որ նախագահ կամ վարչապետ Խրուշչովը հսկայական սխալ է թույլ տվել՝ Ղրիմը փոխանցելով Ուկրաինային։ Նա դա նվիրեց՝ ելնելով այն հանգամանքից, որ Ուկրաինան հավերժ կմնա ԽՍՀՄ կազմում։ Հիշում եմ, թե ինչպես էինք դա քննարկում։ «Մենք Ռուսաստանի հետ պայմանագիր ունենք Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը հարգելու վերաբերյալ, և մենք պետք է հաշվի նստենք նաև բրիտանացիների և ՆԱՏՕ-ի հետ, և մենք բոլորս հուշագիր ստորագրեցինք: Նա ասաց, որ այո, դուք ստորագրել եք այն, բայց ինքը երբեք չի վավերացրել. խորհրդարանի ազգայնականները թույլ չեն տա: Հետևաբար, ես պարտավորված չեմ այս պայմանագրով և համաձայն չեմ դրա հետ, ասաց նա: Ուստի ես չեմ հասկանում, թե ինչպես կարելի է զարմանալ այն ամենի վրա, ինչ կատարվում է: Եվ կարծում եմ. որ ուկրաինացիների կռվելու պատրաստակամությունը շատ ոգևորիչ է, իսկ ո՞վ է նրան զենք մատակարարում և զինվորականներին մարզում, ՆԱՏՕ-ն: Ո՞ւր է ուզում Ֆինլանդիան: Կրկին ՆԱՏՕ:
Այնպես որ, կներեք, բայց ես համաձայն չեմ: Մենք ճիշտ ժամանակին ճիշտ որոշում ենք կայացրել։ Եթե մենք չանեինք, ներկայիս ճգնաժամը կարող էր ավելի վաղ էլ բռնկվել: Անհնար էր վերցնել ու լեհերին ասել, որ նրանք ստիպված են լինելու վախի մեջ ապրել մինչև ժամանակի վերջը, որ ռուսները կվերադառնան։ Կամ հունգարացիներին։ Իսկ մնացած բոլորին, օրինակ՝ Բալթյան երկրներին: Այն ամենից հետո, ինչ արվել է նրանց նկատմամբ, նրանք իսկապես կցանկանա՞ն վերադառնալ Խորհրդային Միություն։ Եվ Չեխիան, իհարկե, նույնպես, ամենաժողովրդավարականն ու ամենահաջողակը Սառը պատերազմի ավարտից հետոյի տասնամյակի ընթացքում:
