«Վլադիմիր Պուտինի PR հաղթանակը». Գարի Կասպարով
Ներկայացնում ենք «Մարդու իրավունքների պաշտպանության հիմնադրամի» նախագահ, ռուս ընդդիմադիր քաղաքական գործիչ, շախմատի գրոսմաստեր, աշխարհի նախկին չեմպիոն Գարի Կասպարովի «Պուտինի PR հաղթանակը» հոդվածը, որը հրապարակվել է «The Weekly Standard» ամսագրում:
Հուլիսի 7-ին Համբուրգում տեղի ունեցած «Մեծ քսանյակի» գագաթնաժողովի ժամանակ Դոնալդ Թրամփի և Վլադիմիր Պուտինի հանդիպման ժամանակ ոչ մի արտասովոր բան չի եղել: Այդ բարեկամական զրույցի ժամանակն իսկ Պուտինին PR հաղթանակ բերեց, ինչը Կրեմլի վերահսկողության տակ գտնվող զանգվածային լրատվամիջոցները մեծ խանդավառությամբ շահարկեցին: Ռուս բռնապետին ոչ միայն չիզոլացրեցին, այլև ճնշման չենթարկեցին Ուկրաինա ներխուժելու, Սիրիայում Բաշար Ասադի կողմից ցեղասպանությանն իրագործման աջակցելու և ԱՄՆ նախագահական ընտրություններին միջամտելու համար: Անգամ ԱՄՆ նախագահը հայտարարեց, որ ռուս առաջնորդի հետ հանդիպումն իր համար պատիվ է:
Հազիվ թե Պուտինն աջակցության կամ խրախուսանքի կարիք ունենա իր հետագա թշնամական գործողություններն իրականացնելու համար: Այսօր Թրամփին կարելի է մեղադրել ամեն ինչում, ինչը կապված է Ռուսաստանի հետ, սակայն վերը թվարկված բոլոր հանցանքներն իրագործվել են նախագահ Օբամայի օրոք: Պուտինին ոչինչ չի կարող զսպել: Սակայն երբ Օբամայի կարմիր գծերին փոխարինման եկավ Թրամփի կարմիր գորգը, աշխարհակարգին ռուսական սպառնալիքը միայն ավելացավ:
Այժմ բոլոր ԶԼՄ-ների գլխագրերում շեշտվում է 2016 թվականի ընտրարշավի ժամանակ Թրամփի թիմի և Կրեմլի միջև ակնհայտ պայմանավորվածության մասին: Իսկ ի՞նչ, եթե Թրամփը մինչև օրս էլ Ռուսաստանի հետ կիսվում է տեղեկատվության: Մեզ հայտնի էր, որ Պուտինն ԱՄՆ դաշնակիցը չէ: Բայց մենք չգիտենք, թե արդյոք նա Միացյալ Նահանգների նախագահի դաշնակիցն է, թե ոչ: Որպես նախագահի թեկնածու ռուսական հետախուզություն հետ գաղտնի պայմանավորվածություններ է հաստատել, իսկ հետո ստել է դրա մասին, հնարավոր է, դրանում ոչ մի անօրինականություն չկա: Սակայն երբ դու այդպես ես վարվում նաև նախագահի պաշտոնը ստանձնելուց հետո՝ երդվելով պաշտպանելու պահպանել սահմանադրությունը, սա լրիվ այլ բան է:
Վատ նշան էր այն, որ պետքարտուղարի Ռեքս Թիլլերսոնը (Rex Tillerson) միակ բարձրաստիճան ամերիկացին էր, որ ներկա էր Թրամփի և Պուտինի հանդիպմանը: Նա շրջահայացություն ցուցաբերեց և 2013 թվականին Պուտինի կողմից շնորհված Բարեկամության շքանշանը չկրեց, սակայն Թիլլերսոնին չի կարելի խոչընդոտ համարել այդ ռուսի նկատմամբ Թրամփի առեղծածային սիրո ճանապարհին:
Թիլլերսոնն իր վեցամսյա պաշտոնավարման ընթացքում հազիվ նշմարելի է: Նա համաձայնեց, որ կրճատվի պետդեպարտամենտի անձնակազմը, որ կարևոր դիվանագիտական պարտականություններն իր վրա վերցնի Թրամփի փեսան՝ Ջարեդ Քուշները (Jared Kushner): Իր քծնանքի և ոչ կոմպետենտության համար նա ավելի վատ պետքարտուղար դուրս եկավ, քան Հիլարի Քլինթոնն ու Ջոն Քերրին:
Եվ ո՞վ գիտե, թե այդպիսի հանդիպման ժամանակ ինչ է ասել Թրամփը: Մայիսին Սպիտակ տանը նա Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովին գաղտնի ինֆորմացիա էր հաղորդել և կարծես, թե չէր հասկացել, թե որքան վտանգավոր է շաղակրատել ԱՄՆ աշխարհաքաղաքական մրցակցի հետ: Թրամփի թվիթերյան էջում կարելի է ամեն օր ականատես լինել նրա անզգուշության ու էմոցիաները զսպել չկարողանալու օրինակների, դրա համար կարելի է ենթադրել, որ նմանատիպ որակներ է ի ցույց դնում նաև օտարերկրյա ղեկավարություն հետ մասնավոր զրույցների ժամանակ՝ փորձելով նրանց վրա տպավորություն գործել:
Այն մասին, թե ինչ են քննարկել Թրամփն ու Պուտինը հանդիպման ժամանակ, մեզ հաղորդել են միայն Թիլլերսոնն ու Լավրովը, իսկ նրանք հավասարապես անհուսալի են: Կրեմլը պատասխաններն այնպես է ձևակերպում, որ Թրամփին անձամբ հաճոյանա, և միաժամանակ հանդես է գալիս առաջընթացի ու համագործակցության մասին ծիծաղելի պնդումներով: Հենց Թրամփի խոսքն էլ է անհուսալի, նրան բնորոշ է անտեղյակությունն ու կեղծավորությունը: Երբ անհրաժեշտ է ընտրել՝ որ կողմին հավատալ նման պայմաններում, ամենալավն այն է, որ չի կարելի վստահել ո՛չ մեկին, ո՛չ էլ մյուսին:
Թրամփը փորձում է ամերիկյան պետականությունը ղեկավարել ինչպես ընտանեկան բիզնեսը: «Մեծ քսանյակի» գագաթնաժողովի ժամանակ նրա դուստր Իվանկան որոշ ժամանակով զբաղեցրել էր նախագահի աթոռը, նրա որդին մեծածավալ և ոչ բավարար հստակեցված լիազորություններ է տնօրինում և դրանով հանդերձ ոչ մեկի առջև պաշտոնապես հաշվետու չէ: Նման իրավիճակն իդեալական է Պուտինի համար, ով նախընտրում է զրուցել փոքր-ինչ հարմարվող անձանց հետ փակ դռների ետևում: Կասկած չկա, որ Թրամփի հետ հանդիպման ժամանակ նրան ասել է, որ իրենց պես ազդեցիկ անձինք չպետք է անհանգստանան օրենսդիրների, լրագրողների և դատավորների նման փոքրիկ մարդուկների, ինչպես նաև անկարևոր երկրների խնդրով, ինչպես Ուկրաինան:
Ընտանիքը լավագույն դեպքում անարդյունավետ է, բայց և յուրովի վտանագավոր: Երբ իրավիճակը դուրս է գալիս վերահսկողությունից և, օրինակ, նախագահի որդին ընդունում է, որ նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ թշմանի օտար տերության հետ պայմանավորվածություն է ունեցել, նախագահը կարող է ամեն ինչ զոհաբերել իր ընտանիքը պաշտպանելու համար: