Եվրասիական տնտեսական միության անդամ երկրների ՀՆԱ-ի ցուցանիշները Միության կազմավորումից առաջ և հետո

2015 թվականի հունվարի 1-ին ձևավորվեց Եվրասիական տնտեսական միությունը (ԵԱՏՄ կազմավորման ժամանակագրությունը). կազմակերպության հիմնադիր անդամներին էին Ռուսաստանը, Ղազախստանը և Բելառուսը: Հունվարի 2-ից ԵԱՏՄ անդամ դարձավ նաև Հայաստանը, իսկ օգոստոսի 12-ին կառույցն ընդլայնվեց 5-րդ երկրով՝ Ղրղզստանով:

Այսօր Միության 20,2 մլն քկմ տարածքով և 184 մլն բնակչության ընդհանուր տնտեսական տարածք է և մաքսային միություն: Այստեղ պետք է նշել, որ Կրեմլի պլաններով նախատեսվում էր հիմնել քաղաքական կառույց, որը կունենար նաև իր վերպետական խորհրդարանը Եվրամիության խորհրդարանի նմանությամբ  (Մոսկվան ԵԱՏՄ-ն դիտարկում է որպես իր ռեգիոնալ աշխարհաքաղաքական նպատակների իրագործման միջոց), սակայն Միության հիմնադիր մյուս անդամները դեմ էին դրան, այն է թե իրենց պետական սուվերենիտետի կրճատմամբ: Արդյունքում ձևավորվեց կոմպրոմիսային շեշտված «տնտեսական» միությունը:

ԵԱՏՄ լոկոմոտիվն ինքնին պարզ է, որ Ռուսաստանի Դաշնությունն է, որին բաժի է հասնում Միության անդամ երկրների համախառն ներքին արդյունքի 85-86 տոկոսը: Արդյունքում Ռուսաստանում տեղի ունեցող տնտեսական փոփոխությունները կանխորոշում են ընդհանուր Միության տնտեսական ցուցանիշները: Ռուսաստանի կողմից Ղրիմի անեքսիայի հիմնավորմամբ Արևմուտքի գործադրած պատժամիջոցները շեշտակի հարված հասցրեցին ռուսական տնտեսությանը, ինչն էլ իր հերթին ստվերեց ԵԱՏՄ գործունեության տնտեսական նպատակահարմարությունը:

Վերջին 3 տարվա ընթացքում ԵԱՏՄ անդամ երկրների անվանական համախառն ներքին արդյունքը կրճատվել է ավելին քան 38 տոկոսով (920 մլրդ դոլարով): Ամենավատ ցուցանիշն արձանագրել են Ղազախստանը (42,3 տոկոս) և Ռուսաստանը (38,4 տոկոս), այս երկրների տնտեսության առյուծ բաժինը կազմում են նավթի և նավթամթերքի վաճառքը, իսկ քանի որ 2013 թվականի համեմատության նավթի գինը կրկնակի անկում է ապրել, նման արդյունքը կանխատեսելի էր: 2013-2016 թվականներին Բելառուսի ՀՆԱ-ն կրճատվել է 31,9 տոկոսով, իսկ Ղրղզստանինը՝ 10,7 տոկոսով:

ԵԱՏՄ անդամ միակ երկիրը, ում անվանական ՀՆԱ-ն դիտարկվող ժամանակահատվածում չի կրճատվել, Հայաստանն է: 2013 թվականի մեր երկրի համախառն ներքին արդյունքը կազմում էր 10 մլրդ 431 մլն դոլար, 2014 թվականին կրճատվել է 1,5 տոկոսով (152 մլն դոլարով), 2015-ին՝ աճել 2,4 տոկոսով (250 մլն դոլարով), և 2016-ին՝ կրճատվել 0,3 տոկոսով (30 մլն դոլարով): Ընդհանուր առմամբ Հայաստանի ՀՆԱ-ն 2013-2016 թվականերին աճել է 0,65 տոկոսով (68 մլն դոլարով):

ԵԱՏՄ բոլոր երկրների 2013-2016 թվականների անվանական ՀՆԱ-ի ցուցանիշները հետևյալն են (տվյալներն ըստ Արժույթի  միջազգային հիմնադրամի).

Քաղաքագետ Արմեն Բադալյան