«Կորցրած տասնամյակի» ռիսկը

2026 թվականը կարող է որոշիչ պահ լինել եվրոպական տնտեսության համար: Այս մասին հայտնում է POLITICO-ն:

ԵՄ-ի ծախսերի բարեփոխված կանոնների ներդրման և Եվրահանձնաժողովի կողմից փողերի ծորակների փակման կրկնակի հարվածը կարող է սև անցք թողնել բարձր պարտք ունեցող երկրների, հատկապես Ֆրանսիայի և Իտալիայի բյուջեներում — հնարավոր է երկու երկրների վճռորոշ ընտրություններից մի քանի ամիս առաջ:

«Վտանգ կա, որ եթե մենք բավարար չափով ներդրումներ չանենք, ապա կվերադառնանք 2010-ականների կորցրած տասնամյակ», — ասում է Նիլս Ռեդեկերը Ժակ Դելորս ինստիտուտի վերլուծական կենտրոնից:

Հարավային Եվրոպայի տնտեսությունները եվրոգոտու ճգնաժամից հետո (2009 թվականին) ընկել էին երկարատև անկումների մեջ, պետական պարտքի և գործազրկության աճի պայմաններում կառավարության հաճախակի փոփոխության ֆոնին: Ամենաշատ տուժած տնտեսությունները, ինչպիսին Հունաստանն է, ավելի քան մեկ տասնամյակ ցավալի բարեփոխումներից հետո ցածր էին իրենց նախաճգնաժամային մակարդակից:

Տնտեսագետները մատնանշել են ռիսկերը՝ կապված Հանձնաժողովի կողմից 2026 թվականին հետհամաճարակային ֆինանսավորման ավարտի հետ: Միևնույն ժամանակ, կառավարությունները պետք է շարունակեն ներդրումները կանաչ և թվային նախագծերում առանց Բրյուսելի ֆինանսավորման այս հատուկ հոսքի:

Մեծ պարտքեր ունեցող երկրները, ամենայն հավանականությամբ, ամենաշատը կենթարկվեն շոկի, և վերլուծաբանները զգուշացնում են, որ այն կարող է ծանր հարված հասցնել տնտեսություններին, ինչը կարող է բացասական ազդեցություն ունենալ քաղաքականության վրա:

Ֆրանսիայի և Իտալիայի կառավարող կուսակցությունները — եվրոգոտու երկու խոշորագույն տնտեսությունները Գերմանիայից հետո — անհանգստանալու պատճառ ունեն: Ֆրանսիայի հաջորդ նախագահական ընտրությունները կայանալու են 2027 թվականի ապրիլին, երբ Էմանուել Մակրոնը չի կարող կրկին առաջադրվել, իսկ ծայրահեղ աջերի առաջնորդ Մարին Լը Պենը ստացել է աջակցություն: Իտալիայի համընդհանուր ընտրությունները նշանակված են ոչ ուշ, քան նույն տարվա վերջը։

Կառավարություններն ԵՄ-ից դեռևս հետհամաճարակային գումար են ստանում

Այս պահին երկրները հենվում են ԵՄ աջակցության մի շարք ծրագրերի վրա, որոնք ուղղված էին մեղմելու Covid-19 համաճարակի ֆինանսական հարվածը, ներառյալ Վերականգնման և Ճկունության Հիմնադրամը (RRF), որի արդյունքում ԵՄ երկրները թողարկեցին համատեղ պարտքեր: Դրանք դեռ փրկօղակ են ապահովում ամենաշատ պարտք ունեցող երկրներին:

ԵՄ-ն միլիարդավոր եվրոներ է լցնում կանաչ և թվային նախագծերի վրա այս հատուկ հիմնադրամի միջոցով, որն արժե ավելի քան 700 միլիարդ եվրո, որը նախատեսվում է ավարտել 2026 թվականի վերջին:

Փափկացնելով հարվածը

Վերջերս ստորագրված ԵՄ ծախսերի կանոնների բարեփոխումը, որի նպատակն է երկրներին ավելի շատ ժամանակ տրամադրել պարտքն ու ծախսերը կրճատելու համար, կարող է միայն ժամանակավոր թեթևացում առաջարկել ճգնաժամային տնտեսությունների համար, որոնք կարող են ավելի մեծ ծախսեր վճարել հետագա ճանապարհին:

Բարեփոխված կանոնների համաձայն՝ ԵՄ մայրաքաղաքները համաձայնեցին 2025-2027 թվականների տոկոսադրույքների տարեկան աճը հանել ԵՄ-ի պակասորդի շեմը գերազանցող երկրներից պահանջվող հարկաբյուջետային ճշգրտումից:

Այս ավելի թույլ կանոնները կոչված են մեղմելու հարվածը մի քանի երկրների համար, որոնք ակնկալվում է, որ առաջիկա տարիներին բախվելու են չափից ավելի պակասորդի ընթացակարգին ներառյալ Իտալիան և Ֆրանսիան:

Գործնականում այս բացառությունը Ֆրանսիային, որի տոկոսավճարները, ըստ Bruegel-ի, կանխատեսվում է, որ կավելանան ՀՆԱ-ի մոտ 0,2-0,3 տոկոսով տարեկան, թույլ կտա տարեկան խնայել ավելի քան 5 միլիարդ եվրո մինչև 2027 թվականը:

«Նոր կանոնները կգործեն մինչև [RRF-ի գործողության ժամկետը լրանա] 2026 թվականին», — ասաց Եվրախորհրդարանի պաշտոնյան, ով սերտորեն ներգրավված էր ծախսերի նոր կանոնների շուրջ բանակցություններում:

Սանձե՞լ ծախսերը

Որոշ չափով կարող է լինել անվտանգության ցանց: ԵՄ-ի համախմբվածության ֆինանսավորման հիմնական մասը՝ ընդհանուր առմամբ ենթակառուցվածքային ծախսերը ավելի աղքատ շրջանների համար, կտրամադրվի 2026 թվականից հետո և կարող է օգտագործվել RRF-ի թողած բացը լրացնելու համար, ասել է ԵՄ դիվանագետը:

Նրանք հավելեցին, որ Սոցիալական կլիմայի հիմնադրամը` կանաչ ծրագրերին աջակցելու նոր գործիք, նույնպես կբացվի:

Այնուամենայնիվ, շատերը չեն կարծում, որ սա բավարար կլինի։