Գազային ճգնաժա՞մ
Բարձր գները լուծում են բարձր գների խնդիրը: Սրա համար, սակայն, միշտ պետք է վճարել:
Օգոստոսյան հանգստի ժամանակ եվրոպական գազի շուկան կրկին աշխուժացավ: Գործադուլների սպառնալիքը Ավստրալիայում՝ հեղուկ բնական գազի աշխարհի խոշորագույն արտադրողը, բավական էր, որ ինչ-որ պահի գները բարձրացնեին 50%-ով։ Սա տեղի ունեցավ հոկտեմբերի մեկից ընդամենը մի քանի շաբաթ առաջ, երբ սկսվում է ջեռուցման սեզոնը, և գների նման թռիչքը միանշանակ մտահոգիչ է։ Բայց դեռ վաղ է խուճապի մատնվելու համար: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Խավիեր Բլասը BLOOMBERG լրատվականում:
Առաջին հերթին սպառնալիքը ոչ այլ ինչ է, քան սպառնալիք: Աշխատավարձի շուրջ բանակցությունները սկսվել են, արդեն կան որոշակի արդյունքներ, և, հավանաբար, ընդհատումներ չեն լինի։ Վտանգի մակարդակը նվազել է, գները՝ նույնպես։ Բայց ավելի կարևոր է մեկ այլ բան. Եվրոպան շատ ուժեղ դաշնակից ունի՝ ցուրտ ամիսներին գները վերահսկողության տակ պահելու համար: Սա բացառիկ թույլ պահանջարկ է։
Արդյունաբերական ճգնաժամը, որն ընդգրկում է մայրցամաքը (Գերմանիայում արդյունաբերական ակտիվությունը նվազում է արդեն 14 ամիս անընդմեջ) գազի պակասի լավագույն հակաթույնն է։ Այդպիսի ընկերների հետ ո՞ւմ են պետք թշնամիները։
Եվրոպան հաղթահարում է էներգետիկ ճգնաժամը վերոհիշյալ ճգնաժամի ազդեցության շնորհիվ իր արդյունաբերական էպիկենտրոնի վրա։ Ամբողջ մայրցամաքում էներգատար ընկերությունները կա՛մ փակվում են, կա՛մ կրճատում են արտադրությունը՝ չկարողանալով հաղթահարել էներգակիրների գնաճը: Մասնավորապես, տուժել են այնպիսի ոլորտներ, ինչպիսիք են պարարտանյութերի, կերամիկայի, ապակու, թղթի արտադրությունը, քիմիական և մետալուրգիական արդյունաբերությունը։ Այս բոլոր փակ գործարաններն ու գործարաններն այսօր գազի ու լույսի կարիք չունեն։
Գերմանիայում էներգատար ընկերությունների գործունեությունը հունիսին 2020 թվականի վերջի համեմատ նվազել է գրեթե 18%-ով, ըստ պաշտոնական տվյալների։ Նույն ամսում արդյունաբերության գազի պահանջարկը նույնպես նվազել է 18%-ով՝ նախորդ տարվա հունիսի համեմատ։
Ամբողջ Եվրոպայում պատկերը նույնն է: Այո, արդյունաբերության մեջ գազի սպառման նվազման մի մասը պայմանավորված է էներգաարդյունավետության միջոցառումներով, այլ ոչ թե պահանջարկի կրճատմամբ։ Սակայն որոշ չափով այս անկումը հետևանք է ավելի կեղտոտ վառելիքի անցնելու, ինչպիսիք են նավթը և ածուխը: Էլեկտրաէներգիայի գազի պահանջարկը նույնպես շատ թույլ է եղել այս ամառ, քանի որ ցուրտ և քամոտ եղանակը հյուսիսարևմտյան Եվրոպայի մեծ մասում նվազեցրել է օդորակման կարիքները, մինչդեռ քամու արտադրությունը միևնույն ժամանակ աճել է:
Արտադրական թույլ ակտիվության և էլեկտրաէներգիայի ոլորտում գազի սպառման նվազման պատճառով Morgan Stanley-ն կանխատեսում է, որ Եվրոպայում գազի ընդհանուր պահանջարկը 15%-ով ցածր կլինի հնգամյա միջինից, նույնիսկ եթե հաշվի առնվեն եղանակային ազդեցությունները: Քանի որ սպառումը նվազում էր, և LNG-ի մատակարարումները ավելանում էին, Եվրոպան կարողացավ ռեկորդային ծավալներով գազ մղել իր ստորգետնյա պահեստարաններ գարնանը և ամռանը, թեև տարածաշրջանի երկրների մեծ մասն այլևս խողովակաշարով գազ չի ստանում Ռուսաստանից:
Եվրոպական ստորգետնյա պահեստարանները գրեթե 92%-ով լցված են։ Սա ռեկորդ է տարվա այս եղանակի համար։ Եթե լիցքավորման տեմպերը շարունակվեն, մինչև սեպտեմբերի կեսերը պաշարները կհասնեն 100%-ի: Այսպիսով, եթե նույնիսկ գործադուլները սկսվեն Ավստրալիայում, Եվրոպան կլրացնի պահեստարանները մինչև հոկտեմբերի վերջ — նոյեմբերի սկիզբ:
Այնուամենայնիվ, սա այնքան էլ մխիթարական չէ եվրոպացի արդյունաբերողների համար։ Եվրոպական գազի գները ներկայումս կազմում են մոտ 35 եվրո մեկ մեգավատ ժամի համար, իսկ 2010-2020 թվականներին միջին գինը 20 եվրոյից մի փոքր ավելի էր։ Էլեկտրաէներգիայի մեծածախ գներն այժմ գերազանցում են 140 եվրոն մեկ ՄՎտ/ժ-ի համար, ինչը երեք անգամ գերազանցում է 2010-2020 թվականների միջինը՝ 38,5 եվրոն:
Իրական խնդիրն այն է, որ ընկերությունները գիտեն, որ մատակարարման ցանկացած խնդիր, իրական կամ երևակայական, կբերի գների բարձրացման, քանի որ նույնիսկ պահեստավորման դեպքում Եվրոպային անհրաժեշտ կլինի ամբողջ գազը, որը կարող է ստանալ: Ի վերջո, վերջինս պետք է գոյատևի ձմեռը: Արտադրական ոլորտը մնում է սպառման այն հատվածը, որը նվազեցնում է պահանջարկը։ Ձեռնարկությունների տնօրենները չեն ցանկանում վերականգնել արտադրության ծավալները՝ մտավախություն ունենալով, որ կրկին կհայտնվեն բարձր գների ճիրաններում:
Եվրոպայում գազի առաջարկի և պահանջարկի հավասարակշռությունը մնում է անկայուն։ Միայն չափազանց թույլ արդյունաբերական պահանջարկը կհավասարակշռի համակարգը։ Պահեստային մեծ պաշարները շատ ողջունելի են, բայց նույնիսկ դրանց պարագայում Եվրոպան չի դիմանա ձմռանը, եթե գազի արդյունաբերական պահանջարկը վերադառնա նախաճգնաժամային մակարդակին:
