Միայն տնտեսական աճը բավարար չէ կենսամակարդակի բարձրացման համար

Տնտեսական զարգացման նպատակը (իր ամենապարզ մակարդակում) աղքատության վերացումն է: Այդ չափանիշով զգալի առաջընթաց է գրանցվել. ծայրահեղ աղքատության մեջ ապրող մարդկանց թիվը 1990 թվականին 1,9 միլիարդից նվազել է մինչև մոտավորապես 615 միլիոն այսօր՝ հիմնականում գերարագ տնտեսական աճի շնորհիվ Ասիայի աշխարհի ամենախիտ բնակեցված երկրներում։

Բայց ինչպես ասում են, մարաթոնի վերջին մղոնները ամենադժվարն են, այնպես էլ մինչ այժմ գրանցված առաջընթացը բավարար չէ աղքատության դեմ պայքարի ջանքերը մինչև վերջնագիծ հասցնելու համար: Այժմ, երբ բնակչության ամենաարագ աճը տեղի է ունենում այն երկրներում, որտեղ աղքատությունը խորապես արմատավորված է, և գլոբալիզացիայի շարժիչն այլևս այնքան հզոր չէ, որքան նախկինում էր, և միայն աճը հազիվ թե բավարար լինի: Ավելին, աղքատությունից դուրս գալը միայն մեկ քայլ է դեպի իսկական բարգավաճում: Հնարավորությունների սանդուղքը բոլորին հասցնելու և աղքատներին դինամիկ տնտեսական գործունեության մեջ ներգրավելու համար մեզ այլընտրանքային և լրացուցիչ մոտեցումներ են պետք։

Այստեղ ֆինանսական ներառման խթանումը կօգնի, քանի որ աղքատությունը միայն այն չէ, թե մարդը որքան է վաստակում: Դա այն մասին է, թե ինչ կարող են իրենց վաստակած գումարով գնել: Այսպիսով, ապրանքների և ծառայությունների արժեքի նվազեցումը և դրանք ավելի մատչելի դարձնելը նրանց համար, ովքեր քիչ ունեն, կարող է նվազեցնել աղքատությունը: Մինչ զարգացած տնտեսությունների կառավարությունները հաճախ հիմնական ծառայություններ են մատուցում, դա այդպես չէ Գլոբալ Հարավում, որտեղ արտոնությունները սահմանափակ են: Շատ Գլոբալ Հարավի երկրներում հիմնական ապրանքներն ու ծառայությունները երբեմն ավելի թանկ են աղքատների համար, և հաճախ ավելի թանկ է հասնել հասարակության այս հատվածին, քանի որ նրանք ապրանքներ են գնում միայն փոքր քանակությամբ։

ԵՄ-ի «նոր նորմալը»

Ֆինանսական ընկերությունները հատկապես արդյունավետ են եղել այս խոչընդոտները հաղթահարելու գործում: Նվազեցնելով ծառայությունների արժեքը և ընդլայնելով դրանց հասանելիությունը ՝նրանք ցույց են տվել, թե ինչպես ներառումը կարող է խթանել ավելի լայն զարգացում: Ֆինանսական ծառայություններ մատչելի դարձնելու շեմերը ուսումնասիրելու համար «World Data Lab»-ը, որին աջակցում է «Mastercard Center for Inclusive Growth»-ը, իր սպառման մոդելները համատեղել է Համաշխարհային բանկի «Findex» տվյալների բազայի հետ։

Մեր հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ ֆինանսական ներառման ավելացումը, որը տատանվում է հիմնական բջջային դրամապանակներից մինչև լիարժեք բանկային ծառայություններ, անհամաչափորեն օգուտ է բերում աղքատներին: Մենք կենտրոնացել ենք աշխարհի վեց միլիարդ չափահասների վրա՝ 15 և ավելի տարեկան մարդկանց վրա, ովքեր ավելի հավանական է, որ տնտեսապես ակտիվ լինեն, և նրանց բաժանել ենք վեց միլիարդանոց վեց խմբի՝ ըստ սպառման մակարդակի։

Ամենաաղքատ միլիարդ մարդիկ, ովքեր օրական ծախսում են 5 դոլարից պակաս, նախկինում հասանելություն չունեին ֆինանսական ծառայություններին․ նրանց տնտեսական կյանքը կառուցված էր միայն կանխիկ վճարումների վրա: Բայց վերջին տասնամյակում տեղի է ունեցել լուռ հեղափոխություն բջջային դրամի և թվային վճարումների ոլորտում, հատկապես Հնդկաստանում և Աֆրիկայի երկրներում: Արդյունքում աշխարհի ամենաաղքատ միլիարդ չափահասների ավելի քան մեկ երրորդն այժմ մատչելիություն ունի ֆինանսական ծառայություններին (տես Գծապատկեր 1):

Այս ձեռքբերումները պայմանավորված են եկամուտների աճի էֆեկտի փոխազդեցությամբ։

2015 թվականին մոտ 3,4 միլիարդ մարդ մատչելիություն ուներ ֆինանսական ծառայություններին: Այն ժամանակ ֆինանսական համակարգ մուտք գործելու «գնային կետը» (2017 թվականի գնողունակության համարժեքությամբ) մոտավորապես 8 դոլար էր օրական: Սա բացառում էր երկու միլիարդ մարդու՝ այն ժամանակ աշխարհի չափահաս բնակչության գրեթե 40%-ին: Վերջին տասնամյակում տնտեսական աճը ստեղծել է ավելի մեծ համաշխարհային միջին խավ: Միևնույն ժամանակ, ֆինանսական ծառայություններ մատչելի դարձնելու արժեքի շեմը զգալիորեն նվազել է՝ բջջային դրամի և թվային բանկային գործունեության նման տեխնոլոգիական նորարարությունների շնորհիվ։

Այս երկու ուժերի համադրությունը հնարավորություն է տվել ևս 1,4 միլիարդ մարդու՝ մոտ 800 միլիոն եկամուտների աճի էֆեկտից և ևս 600 միլիոն գների էֆեկտից, 2015 թվականից ի վեր մատչելիություն ստանալ ֆինանսական ծառայություններին: Ֆինանսական համակարգ մուտք գործելու միջին համաշխարհային շեմը նվազել է մինչև օրական 5 դոլար: Այս ցածր մուտքի արգելքը, որն արտացոլում է թվային դրամական համակարգերի ազդեցությունը, զգալիորեն բարելավել է աղքատ մարդկանց ներառումը: Ամենալավ արդյունքներ ունեցող երկրներում, հատկապես Աֆրիկայում, ֆինանսական ծառայությունները կարող են առաջարկվել օրական 2 դոլար գնային կետում՝ 2,15 դոլար օրական ծայրահեղ աղքատության գծից ցածր:

Վերջին տասնամյակում գրանցված առաջընթացը ապացուցում է, որ ֆինանսական ներառումը կարելի է իրականացնել նորարարության, ներդրումների և համագործակցության ճիշտ համադրությամբ: Այժմ, երբ մենք մոտենում ենք աղքատության դեմ պայքարի վերջին մղոնին, մենք պետք է կենտրոնանանք ամենաանապահով համայնքներին ֆինանսական շրջանակում ներգրավելու վրա։