Կաշառք ստանալու նուրբ արվեստը․ Կադաստրի կոմիտեի ղեկավար Սուրեն Թովմասյանից

Կաշառակերությունը ցանկացած երկրի զարգացման հիմնական խոչընդոտն է, որն ամենուրեք քրեորեն պատժվող հանցանք է, սակայն միաժամանակ պետական պաշտոնների ձգտելու հիմնական գրավականն է։ Հասկանանք՝ ինչ է կաշառքը և ինչ իրավիճակ ունենք Հայաստանում։

Ի՞նչ է կաշառքը․ 

Դրամ կամ իր, որ տրվում է պաշտոնատար կամ միջնորդող անձնավորությունների, որպես վարձատրություն՝ օրինական կամ ապօրինի գործերը գլուխ բերելու կամ օրենքով պատժվող արարքները ծածկելու համար։

Կոռուպցիայի ընկալման Հայասատանի ցուցանիշները․

Հայաստանի Հանրապետությունն ըստ “Կոռուպցիայի ընկալման ինդեքսի” 2024 թվականի տվյալներով աշխարհում 63-րդ հորիզոնականում է, հարևան Վրաստանն ավելի լավ դիրքերում է՝ 53-րդ հորիզոնական, իսկ Ադրբեջանում իրավիճակն առավել վատթար է՝ 154-րդ հորիզոնական (Corruption Perceptions Index 2024)։

“Կոռուպցիայի ընկալման ինդեքսով” Հայաստանի վերջին 10 տարվա ցուցանիշները հետևյալն են․

• 2015 թ․ — 95-րդ հորիզոնական
• 2016 թ․ — 113-րդ հորիզոնական
• 2017 թ․ — 107-րդ հորիզոնական
• 2018 թ․ — 105-րդ հորիզոնական
• 2019 թ․ — 77-րդ հորիզոնական
• 2020 թ․ — 60-րդ հորիզոնական
• 2021 թ․ — 58-րդ հորիզոնական
• 2022 թ․ — 63-րդ հորիզոնական
• 2023 թ․ — 62-րդ հորիզոնական
• 2024 թ․ — 63-րդ հորիզոնական

2018 թվականի հեղափոխությունից հետո Հայաստանը շեշտակիորեն բարելավեց կոռուպցիայի ընկալման իր ցուցանիշները․ իշխանությունները նոր էին, կոռուպցիոն մեխանիզմները մշակված չէին։

2022 թվականին Հայաստանը նահանջ արձանագրեց՝ իջավ մինչև 63-րդ հորիզոնական ու այժմ էլ այդ հորիզոնականում է։ Ակնհայտ է, որ պետական կառավարման շրջանակներում լճացում սկսվեց և պետական պաշտոնյաները գտան կաշառք ստանալու զարտուղիները։

Կաշառք ստանալու նուրբ արվեստը Հայաստանում

Կաշառք ստանալու մեխանիզմները տարբեր են, սակայն անփոփոխ է մի բան․ որոշում կայացնող մարմինն առավելագույնս փորձում է բարդացնել իր կողմից ներկայացված հարցի հաստատումը՝ ակնկալելով, որ պետական հաստատման սպասող անձը ուղղակի, թե անուղղակի կփորձի լուծել իր առջև ծառացած խնդիրը։ Առավել գործուն տարբերակն է, երբ ծանոթ-միջնորդի միջոցով պետական պաշտոնյան իր ստորագրության դիմաց կլորիկ կաշառք է ստանում։

Այդպիսի կոռուպցիայի հատուկ մեխանիզմ է մշակել Հայաստանի Կադաստրի կոմիտեն՝ Սուրեն Թովմասյանի ղեկավարությամբ։ Այսպես՝ երբ քաղաքացիներն իրենց անշարժ գույքի հետ կապված առնչվում են Կադաստրի կոմիտեի հետ, բախվում են “անտարբերության հակաժողովրդավարական պատի”։ Կադաստրի կոմիտեն հնարավորության դեպքում մերժում է քաղաքացիների դիմումները, հատուկ բարդացնում է ընթացակարգերը՝ հասկանալով, որ անշարժ գույքի սեկտորն ամենաբարձր ինքնարժեքն ունեցող ոլորտն է, ուստի հոգեբանորեն մարդիկ պատրաստ են վճարելու միլիոններ,  իրենց խնդրին օպերատիվ լուծում տալու համար։

Կոռուպցիոն սխեմաները վերաբերում են նաև նոր կառուցապատվող նախագծերին։ Որքան մեծ է նախագիծը, այնքան ավելի մեծ են Կադաստրի կոմիտեի ակնկալիքները ու այդքան ավելի շատ է բարդացվում գործընթացը։

Քաղաքացիների և ձեռներեցների արձագանքից պարզ է, որ Սուրեն Թովմասյանի կողմից ղեկավարվող Կադաստրի կոմիտեն հաջողել է այդ գործում։ Այստեղ ամենակարևոր հարցն այն է՝ արդյոք այդ “կոռուպցիոն արվեստը” Սուրեն Թովմասյանի անձնական գլուխգործոցն է, թե նա ուղղակի կատարածու է, ու կոռուպցիոն միջոցների առյուծի բաժինը գնում են վերադասների գրպանները։

Այս կոռուպցիոն մեխանիզմի բացահայտումը հետաքննական լրատվության մեր առանցքային նպատակն է։ Կաշառակերության չարիքը պետք է արմատախիլ անել երկրի բնականոն զարգացումն ապահովելու համար։