Ինչպիսին կլինի գնաճը 2024 թվականին
Քանի որ 2023 թվականը մոտենում է ավարտին, կան բազմաթիվ հայտնի անհայտներ — հատկապես աշխարհաքաղաքական ճակատում — և, ենթադրաբար, նույնքան անհայտ անհայտներ են թաքնված հորիզոնում: Այսպիսով, համաշխարհային տնտեսության համար որևէ կանխատեսում պատրաստելը սովորականից ավելի դժվար է: Իրենց հերթին, ներդրումային տները, կարծես, սպասում են հետագա դանդաղեցման 2024 թվականին, և շատերը տխուր են այն փաստից, որ մենք արդեն մեծ անկում չենք ունեցել: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Ջիմ Օ’Նիլը(Jim O’Neill) project-syndicate-ում:
Գնաճի կանխատեսումն էլ ավելի մեծ մարտահրավեր է: Նախորդ մի քանի տարիները ցույց են տվել, որ գնաճի վրա կարող են մեծ ազդեցություն ունենալ — գոնե վերնագրի հիման վրա — անորոշությունը և անհայտ անհայտները, որոնք իրենց հայտնի են դարձնում: Գնաճի հեռանկարի վերաբերյալ բուռն բանավեճը շարունակվում է, և որոշ շատ հարգված և փորձառու գործարարներ կասկածներ են հայտնում, որ կենտրոնական բանկերը խնդիրը վերահսկել են: Եվրոգոտու, Միացյալ Նահանգների և Միացյալ Թագավորության սպառողական գների վերջին տվյալները տրամադրում են որոշ հուսադրող նորություններ ընդհանուր գնաճի միտումների վերաբերյալ, սակայն հիմնական գնաճը (բացառությամբ էներգակիրների և պարենային ապրանքների անկայուն գների) մնում է կենտրոնական բանկերի նպատակային դրույքաչափերից բավականին բարձր:
Իհարկե, աշխարհի երկրորդ ամենամեծ տնտեսությունը՝ Չինաստանը, կարծես թե չունի այս խնդիրը։ Ընդհակառակը, սպառողական գների վերջին տվյալները ցույց են տալիս, որ այն գնանկում է ապրում, իսկ հիմնական սպառողական գների ինդեքսը նոյեմբերին նվազել է 0,5%-ով (տարեկան կտրվածքով): Կար ժամանակ, երբ շատ վերլուծաբաններ կասկածում էին, որ Չինաստանը գնանկումային ճնշումներ է փոխանցում մնացած աշխարհին՝ հիմնականում իր էժան արտադրական արտահանման և արտաքին շուկաներում շուկայական մասնաբաժնի ավելացման միջոցով: Եթե մենք դեռ այդ դարաշրջանում լինեինք, ներկայիս գնաճային մտավախությունները կարող էին թուլանալ։ Բայց այդ օրերը կարծես թե անցել են։
1%-ի միֆը
Չինաստանի ներքին տնտեսական մարտահրավերների մասշտաբները — ներառյալ գնանկումը — հսկայական հարց է, որն արժանի է սեփական մեկնաբանության: Հաշվի առնելով վերջինիս անշարժ գույքի շուկայի առջև ծառացած խնդիրները, դատելով այլ երկրների նմանատիպ փորձից, կարելի է ենթադրել, որ դժվարությունները կերկարաձգվեն։ Բայց ավելի քիչ հոռետեսական տեսակետն այն է, որ չինացի քաղաքականություն մշակողները լիովին տեղյակ են այդ խնդիրների մասին՝ պայմանավորված հենց այդ նախկին դեպքերով, ինչպես նաև այն նախազգուշացումներով, որոնք տարբեր մեկնաբաններ բավականին երկար ժամանակ հնչեցնում են:
Ի լրումն Չինաստանի ներքին գործոնների, պետք է հաշվի առնել նաև համաշխարհային գների միտումները ապրանքների, որոնց վրա չինական պահանջարկը մեծ ազդեցություն կունենա։ Այստեղ 2024-ի վերջի մասին լուրերն ավելի հուսադրող էին, քան շատերը ակնկալում էին, և հուշում են, որ շատ երկրներում ընդհանուր գնաճը կարող է էլ ավելի նվազել առաջիկա ամիսներին: Չնայած Մերձավոր Արևելքում տիրող քաոսին և ուկրաինական պատերազմին, հում նավթի գները մնում են մեղմ, ինչը զարմացնում է շատ վերլուծաբանների, այդ թվում՝ նրանց, ովքեր պետք է իմանան, որ այս շուկան ոչինչ է, եթե ոչ անկանխատեսելի(his market is nothing if not unpredictable):
Այս գործոններից դուրս ինձ համար առանձնանում են ևս երեքը: Առաջին՝ շատ տնտեսություններում դրամական աճը կտրուկ թուլացել է, ինչը միանգամայն հուսադրող է, երբ համակցվում է ապրանքների գների ներկայիս միտումների հետ: Թեև երկար ժամանակ է, ինչ ոչ ոք, բացի ամենամոլի մոնետարիստներից, պնդում է, որ փողի զանգվածը միշտ ուղղակիորեն ազդում է գնաճի վրա, վերջին մի քանի տարիները ցույց են տվել, որ եթե դրամական աճն արմատապես արագանա (ինչպես դա արվեց 2020-ի վերջին և 2021-ի սկզբին ԱՄՆ-ում): ), ինֆլացիան կարող է աճել։
Երկրորդ, և, միգուցե ապրանքային և դրամավարկային միտումներին համահունչ, առանցքային երկրներում գնաճային սպասումների վերջին ցուցանիշները հուսադրող են եղել: Մասնավորապես, Միչիգանի համալսարանի վերջին հարցումը սպառողների հնգամյա հեռանկարների վերաբերյալ ցույց է տվել կտրուկ անկում՝ մինչև 2,8% (նախորդ ամսվա 3,2%-ից)` նվազագույնը ցույց տալով, որ երկարաժամկետ գնաճային սպասումների կայուն աճ կամ «չխարսխում» տեղի չի ունենում(indicating, at a minimum, that no sustained increase or “un-anchoring” of long-term inflation expectations is taking place):
Մեզ քաոս է սպասվում, եթե քայլեր չենք ձեռնարկում
Վերջին, և գուցե ամենաբարդ հարցն այն է, թե ինչպես կպատասխանեն կենտրոնական բանկերը: Շուկաներին ուղղված իր վերջին ուղեցույցում ԱՄՆ Դաշնային պահուստային խորհուրդը առաջարկել է, որ տոկոսադրույքները կնվազեն 75 բազային կետով 2024 թվականին: Այնուամենայնիվ, այլ կենտրոնական բանկեր, հատկապես Եվրոպայում, հետ են մղում ֆինանսական շուկաների խաղադրույքը, որ տոկոսադրույքները կնվազեն հաջորդ տարի, բայց շուկաները կարծես թե չեն ստացել հուշագիրը: Քանի որ հիմնական գնաճը դեռևս թիրախայինից բարձր է, իրական (գնաճով ճշգրտված) աշխատավարձերն աճում են, և արտադրողականության աճի ուժեղ ապացույցներ ոչ մի տեղ չեն երևում, կենտրոնական բանկերը շուտով չեն ցանկանա նվազեցնել տոկոսադրույքները: Բայց քանի որ նրանք շարունակում են փորձել ազդել շուկաների վրա իրենց ուղեցույցներով և հրապարակային հայտարարություններով, ստիպված կլինեն ընդունել, որ շուկաները — իրենց հավաքական իմաստությամբ — կարող են տեսնել մի բան, որն իրենք չեն տեսնում: Եթե տվյալները կտրուկ բարենպաստ շրջադարձ կատարեն, նրանք հավանաբար կփոխեն իրենց տոնը:
Աշխատավարձի աճը մնում է կարևոր փոփոխական: Որոշ երկրներում, հատկապես Մեծ Բրիտանիայում, այն վերջնականապես գերազանցում է սպառողական գնաճը: Քաղաքականություն մշակողները բնազդաբար կմտահոգվեն, որ այս միտումը դասագրքերի աշխատավարձ-գնի պարույր կառաջացնի: Բայց միթե լավ չէր լինի, եթե վերջին շրջանում իրական աշխատավարձի աճը արդարացվեր ֆինանսական եկամտաբերության վերաբալանսի և արտադրողականության դրական աճի երկար սպասված վերադարձով: Նոր տարվա հետ գալիս է նոր հույս:
