Ինչպե՞ս գործունակ դարձնել միջազգային ֆինանսական համակարգը

Վերջին երկու տարում մի շարք միջազգային գագաթնաժողովներ կենտրոնացած են համաշխարհային ֆինանսական ճարտարապետության ապագայի վրա: Բայց երբ մենք Մարաքեշում հավաքվեցինք Արժույթի միջազգային հիմնադրամի և Համաշխարհային բանկի տարեկան ժողովներին, շատերը հարցնում էին, թե արդյոք իմաստ ունի փորձել շտկել գոյություն ունեցող համակարգը: Ոմանք արդեն համոզված էին, որ դա ոչ հնարավոր է, ոչ էլ ցանկալի։ Այս մասին գրում են հոդվածի հեղինակներ Քրիսուլա Զախարոպուլուն(Chrysoula Zacharopoulou) և Ռանիա Ալ Մաշատը(Rania Al-Mashat) project-syndiacte-ում(Making the International Financial System Work):

Եկեք ապացուցենք, որ նրանք սխալ են:

Մենք Մարաքեշ հասանք չորս ամիս անց այն իրադարձությունից հետո, երբ առաջնորդները Փարիզում հավաքվեցին Նոր Գլոբալ Ֆինանսավորման Պակտի գագաթնաժողովին, որտեղ նրանք շարադրեցին չորս սկզբունքներ, որոնք պետք է առաջնորդեն մեր համաշխարհային ջանքերը: Այսպես կոչված Մարդկանց և Մոլորակի համար Փարիզի Պակտի հիմնասյուները ֆինանսների հետ կապված արդյունքները ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսի (COP27), որը տեղի էր ունեցել Շարմ Էլ-Շեյխում յոթ ամիս առաջ; և նրանք աշխուժացրել են բանակցությունները Նյու Դելիում G20 գագաթնաժողովում, Նայրոբիում Աֆրիկայի կլիմայի գագաթնաժողովում և Նյու Յորքում վերջերս ավարտված ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի ժամանակ:

Որո՞նք են այս սկզբունքները: Առաջին հերթին ոչ մի երկիր չպետք է ընտրություն կատարի ծայրահեղ աղքատության և կլիմայական ճգնաժամի դեմ պայքարի միջև: Երկրորդ՝ զարգացման և կլիմայական անցումային ռազմավարությունների նկատմամբ երկրի սեփականությունը էական է, քանի որ յուրաքանչյուր երկիր գծում է իր ուղին՝ ըստ իր հատուկ ազգային հանգամանքների: Երրորդ՝ անհրաժեշտ է արտոնյալ ֆինանսավորման ցնցում: Եվ չորրորդ՝ մասնավոր ներդրումները պետք է օգտագործվեն՝ արագացնելու առաջընթացը դեպի Կայուն զարգացման նպատակները:

Աշխարհի ամենամեծ սպառնալիքը

Արդյոք մեզ պետք են թվեր՝ գնահատելու, թե ինչ է ձեռք բերել Փարիզի պայմանագրից մինչ այժմ: Կոնցեսիոն ֆինանսավորման մասին. G20-ի ղեկավարները սեպտեմբերին պայմանավորվել են բացել 200 միլիարդ դոլարի լրացուցիչ վարկային հզորությունը բազմակողմ զարգացման բանկերից (MDB):

Արդյոք մեզ անհրաժեշտ են ձայներ, որոնք հաստատում են, թե որքան արագ է փոխվում համաշխարհային ֆինանսական համակարգը դեպի լավը: Ահա եւ մենք: Մենք գալիս ենք շատ տարբեր երկրներից՝ Եգիպտոսից և Ֆրանսիայից, բայց մեզ միավորում է այն գիտելիքը, որ մենք իսկապես կարող ենք վերափոխել գոյություն ունեցող համաշխարհային ֆինանսական ճարտարապետությունը: Փաստորեն, ընդամենը վերջին մի քանի տարիների ընթացքում մենք ականատես եղանք այդ ուղղությամբ լուրջ քայլերի: Մենք շարունակելու ենք այդ ջանքերը առաջ տանել։

Երկու տարի առաջ, օրինակ, գլոբալ հարկաբյուջետային խթանման ներդրումը ահռելի մարտահրավեր էր թվում COVID-19 համաճարակի հաղթահարման համար: Բայց մեզ հաջողվեց հասնել գլոբալ համաձայնության, որը հանգեցրեց 650 միլիարդ դոլար արժողությամբ փոխառության հատուկ իրավունքների պատմական թողարկմանը, և ապահովեցինք զարգացած տնտեսությունների պարտավորությունը՝ իրենց հատկացումների 20%-ն ուղղել այն երկրներին, որոնք ամենաշատն ունեն դրա կարիքը: Ֆրանսիան ավելի հեռուն գնաց՝ իր վերաբաշխման գործակիցը հասցնելով 40%-ի։

Երեք տարի առաջ ո՞վ կարող էր մտածել, որ բոլոր խոշորագույն երկկողմանի վարկատուները կհամակարգեն պարտքային ճգնաժամից տուժած երկրների սուվերեն պարտքի հետ կապված հարցերը: Եվ այնուամենայնիվ, 2020-ին G20-ի վարկատուները, այդ թվում՝ Չինաստանը, Միացյալ Նահանգները և Փարիզի ակումբը, համախմբվեցին հենց դա անելու համար, և ստեղծվեց պարտքի բուժման ընդհանուր շրջանակը: Թեև այն դեռևս ընթացքի մեջ է, Ընդհանուր շրջանակն(Common Framework)արդեն զգալի լավ բան է արել, ինչպես օրինակ Գանայի և Զամբիայի համար:

Երկու տարի առաջ կլիմայի ֆինանսավորման բանակցությունները դեռևս կաթվածահար էին եղել մի կնճռոտ խնդրի պատճառով. զարգացած տնտեսությունների ուշացումը կլիմայի փոփոխության մեղմացման և հարմարվողականության համար տարեկան 100 միլիարդ դոլար աջակցության տրամադրման հարցում, որը նրանք խոստացել էին իրենց զարգացող երկրների գործընկերներին: Եգիպտոսում COP27-ում մենք հաղթահարեցինք այս խնդիրը և նույնիսկ պայմանավորվեցինք ստեղծել նոր ֆինանսական պայմանավորվածություններ (Եվրոպական միության հովանավորությամբ) կորուստների և վնասների վերացման համար:

Երկու տարի առաջ քչերը կպատկերացնեին, որ կլիմայական խոցելիությունը կինտեգրվի ԶԲԲ-ների գործառնական մոդելների հիմքում: Այնուամենայնիվ, այսօր նման խոշորագույն հաստատությունները, ինչպիսին է Համաշխարհային բանկը, առաջընթաց են գրանցում այս նպատակին հասնելու գործում: Ավելին, զարգացման որոշ երկկողմ գործընկերներ, ինչպիսիք են Ֆրանսիան և Միացյալ Թագավորությունը, որոշել են իրենց վարկերի մեջ ներառել կլիմայի հետ կապված դրույթներ և այժմ թույլ են տալիս երկրներին դադարեցնել պարտքի սպասարկումը կլիմայական աղետների դեպքում:

Համաշխարհային գնաճի անատոմիան

Երկու տարի առաջ մենք չունեինք նորարարական գործիքակազմ՝ ստեղծելու զարգացման գործընկերություններ՝ աջակցվող երկրի ազգային առաջնահերթություններին համապատասխան՝ «երկրի սեփականության սկզբունքի» համաձայն։

Երկու տարի առաջ ո՞վ կարող էր կանխատեսել կոնսենսուս միջազգային ֆինանսական ճարտարապետության բարեփոխումների շուրջ։ Եվ այնուամենայնիվ, մենք Մարաքեշում խաղը փոխող(game-changing) առաջխաղացումներ իրականացրեցինք: Կրկնելով հունիսին ընդունված Փարիզի դաշնագիրը՝ մենք հաստատեցինք, որ ցանկանում ենք արմատախիլ անել աղքատությունը և ապահովել ապրելու մոլորակ, և մենք պայմանավորվեցինք  ֆինանսական հետագա աջակցություն տրամադրել գլոբալ հանրային բարիքներին, ինչպիսին է հանրային առողջությունը:

ԱՄՀ-ի և Համաշխարհային բանկի այս տարվա գարնանային հանդիպումները Վաշինգտոնում լրացուցիչ 50 միլիարդ դոլար են ապահովել Համաշխարհային բանկի համար: Մարաքեշում որոշ երկրներ գործարկեցին նորարարական գործիքներ Բանկի կարողությունն էլ ավելի մեծացնելու համար:

COP27-ից գրեթե մեկ տարի անց, ԱՄՀ-ի և Համաշխարհային բանկի 2023 թվականի տարեկան հանդիպումները, որոնք կազմակերպվել էին Մարոկկոյի կողմից, ևս մեկ անգամ ապացուցեցին սա. որտեղ կա քաղաքական կամք, այնտեղ կա նաև առաջընթաց: Մենք կարող ենք զգալի առաջընթաց գրանցել դեպի ավելի արդար և արդյունավետ միջազգային ֆինանսական համակարգ: