Հնարավո՞ր է Հնդկաստանը անջատել Ռուսաստանից

Ի՞նչ անել Ռուսաստանի և Հնդկաստանի ռազմական և առևտրային գործընկերության սերտ հետ:

Այս հարցը հատկապես նյարդայնացնում էր Արևմտյան քաղաքական գործիչներին նախորդ փետրվարից, երբ Մոսկվան լայնամասշտաբ ներխուժում սկսեց Ուկրաինա։ Միացյալ Նահանգները և նրա դաշնակիցները սահմանեցին կոշտ պատժամիջոցներ, շտապեցին ռազմական օգնություն տրամադրել Կիևին և պայմանավորվեցին սահմանափակել ռուսական նավթի գինը մեկ բարելի դիմաց 60 դոլար, քանի որ չեն կարող ամբողջությամբ արգելել դրա ածխաջրածինները: Հնդկաստանը մշտապես հրաժարվում է հետևել այս քաղաքականությանը: Այս մասին գրում է հոդվածի հեղինակ Բորիս Ռիվկինը(Boris Ryvkin)-ը The Telegraph-ում:

Անկախ այն հանգամանքից, թե այն ՄԱԿ-ում ձեռնպահ մնալն է Ռուսաստանի ներխուժումը դատապարտող բանաձևերի ժամանակ, նախորդ տարի ռուսական նավթի ներմուծումը տասը անգամ ավելացնելը (այս տարի առևտրի ընդհանուր ծավալի 400 տոկոս աճով), թե շարունակել գնել ռուսական զենք և ռազմական տեխնիկա (13 միլիարդ դոլար ընդամենը վերջին հինգ տարում), Հնդկաստանը հաստատակամորեն հետապնդել է Ռուսաստանի և նրա Արևմտյան հակառակորդների հետ հարաբերությունները հավասարակշռելու իր սեփական ճանապարհը:

Ինչպես ասաց Հնդկաստանի արտաքին գործերի նախարար Սուբրահմանյամ Ջայշանքարը. «Ես կցանկանայի հստակեցնել, որ մենք մեր ընկերություններին չենք խնդրում գնել ռուսական նավթ, մենք խնդրում ենք մեր ընկերություններին նավթ գնել հնարավոր լավագույն տարբերակով: Խոհեմ քաղաքականություն է գնալ այնտեղ, որտեղ մենք ստանում ենք լավագույն գործարքը հնդիկ ժողովրդի օգտին, և դա այն է, ինչին մենք փորձում ենք կյանքի կոչել»:

Թեև տեղի է ունեցողը — հատկապես Վաշինգտոնի լուռ համաձայնությունը, որ Հնդկաստանը ոչ միայն չի աջակցում պատժամիջոցներին, այլ նույնիսկ օգնում է Ռուսաստանին շրջանցել դրանք՝ վերամշակելով վերջինիս նավթը և վերավաճառելով այն երրորդ երկրներին — հեշտ է պատկերացնել զուտ առևտրային տեսանկյունից, սակայն իրականությունը շատ ավելի բարդ է:

Այս դեպքում ԱՄՆ-ը և նրա դաշնակիցները, որոնք ցանկանում են արագորեն անջատել Հնդկաստանը Ռուսաստանից և այն ամուր կերպով մտցնել Արևմտյան ճամբար, ծանրաբեռնված են պատմական ուղեբեռով, գործնական սահմանափակումներով և Հարավային Ասիայում ուժերի հավասարակշռության իրողություններով, որոնք Հնդկաստանը ձգտել է պահպանել՝ սկսած իր անկախությունից։

Մի խոսքով, կարճաժամկետ հեռանկարում մասշտաբային անջատում չի լինի, և Վաշինգտոնը հատկապես պետք է նեգրավվի նուրբ, նվիրված դիվանագիտության, որը արժանի է Թալեյրանին կամ Մետերնիխին, որպեսզի հասնի այս ամեին Նյու Դելիի հետ:

Այն, որ Հնդկաստանի ռազմական տեխնիկայի 70-80 տոկոսը խորհրդային և ռուսական ծագում ունի, իսկ 1992 թվականից ի վեր զենքի ներմուծման երկու երրորդը գալիս է Ռուսաստանից, պատմական պատահականություն չէ:

ԱՄՆ-ը և նրա արևմտյան դաշնակիցները պետք է հաղթահարեն Սառը պատերազմի մնայուն ուրվականներին: ԱՄՆ-ի հաստատուն աջակցությունը Պակիստանին Հնդկաստանի հետ պատերազմներում և և ձախողումը՝ համարժեքորեն աջակցելու Հնդկաստանին (անկախությունից հետո) արդյունաբերականացման և զարգացման վաղ ջանքերում:

Այնուհետև Հնդկաստանի վարչապետ Ներուի քաղաքականությունը անհանգստացրեց ԱՄՆ-ին և Բրիտանիային, որոնք խիստ պայմաններ են սահմանել իրենց ընկերությունների ներդրումների համար Հնդկաստանում՝ պաշտպանելու արտաքին սեփականությունը և սահմանափակելու տեխնոլոգիաների փոխանակումը (ներառյալ զենքի վաճառքը): Խորհրդային Միությունը, ընդհակառակը, կառուցեց հանքեր, պողպատի գործարաններ և ծանր արդյունաբերական գործարաններ, պատրաստեց տեղացի մասնագետներ և զենք վաճառեց — հաճախ վնասով — քիչ պայմաններով և սահմանափակումներով:

Թեև Սառը պատերազմի ժամանակ ֆորմալ առումով Հնդկաստանը չմիավորված մնաց և մինչ օրս խուսափում է պայմանագրային դաշինքներից, Վաշինգտոնը կարծում էր, որ չափազանց համակրում է Մոսկվային:

Քանի որ Չինաստանի հետ տարածքային վեճերը հանգեցրին 1962-ի չին-հնդկական պատերազմին, և չին-խորհրդային պառակտման հետևանքով ԽՍՀՄ-ը դարձավ էլ ավելի կարևոր գործընկեր Հնդկաստանի համար: Ռուսաստանն ուղղակիորեն շահում է և շարունակում է զարգացնել այդ ժառանգական կապերը:

Արդյո՞ք Հնդկաստանը հաջորդ Չինաստանն է

Նույնիսկ երբ ԱՄՆ-ը ձգտում է զսպել Չինաստանին և Հնդկաստանը համարում է ամենակարևորը այդ ջանքերում, Նյու Դելին վախենում է կորցնել Ռուսաստանը՝ որպես Պեկինի եվրասիական հակակշիռ:

Հնդկաստանը ցանկանում է զսպել Չինաստանին և ցանկալի տարբերակով կարգավորել ընթացիկ տարածքային վեճերը՝ միաժամանակ պահպանելով գործողությունների ազատությունը և ձեռք բերելով հարգանք որպես առաջացող մեծ տերություն: Սա, ի թիվս այլ բաների, պահանջում է զգալի ներդրումներ սեփական պաշտպանական արդյունաբերության մեջ: Հնդկաստանի պաշտոնյաները առաջնահերթություն են համարել զենքի ներկրման բիզնեսից դուրս գալը։

Զենքի գնումները ԱՄՆ-ից, Իսրայելից և Ֆրանսիայից աճել են, սակայն բավականաչափ արագ չեն, և տեխնոլոգիաների փոխանցման շարունակական սահմանափակումները մնում են խոչընդոտ: Եվ երբ խոսքը գնում է ռուսական նավթի գնումների մասին, Հնդկաստանը կարող է արդարացիորեն մեղադրել իր արևմտյան քննադատներին կեղծավորության մեջ՝ հաշվի առնելով, որ ինքը նավթ է գնում G7-ի գների շեմից ցածր, այնուհետև օրինական կերպով վերավաճառում է  վերամշակված վառելիքը`պատրաստված ռուսական նավթից, Եվրոպա:

Ռուսական նավթի որոշակի չափաքանակ դեռևս ճանապարհ է ընկնում դեպի Արևմտյան շուկաներ այլ միջնորդների միջոցով:

Եթե եվրոպացիները չեն հրաժարվել ռուսական ածխաջրածիններից, ապա դժվար է հասկանալ, թե ինչու պետք է Հնդկաստանը անի: Ինչպես ինքն է ասել ԵՄ արտաքին գործերի բարձրաստիճան ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելը. «Այն, որ Հնդկաստանը գնում է ռուսական նավթ, նորմալ է։ Եվ եթե նավթի գնի հետ կապված մեր սահմանափակումների շնորհիվ Հնդկաստանը կարող է գնել այս նավթը շատ ավելի էժան, լավ, որքան քիչ փող ստանա Ռուսաստանը, այնքան լավ»։

Հասկանալով Բայդենի մեծ խաղադրույքը Հնդկաստանի վրա

Ինչ էլ որ հիմա ԱՄՆ-ն և նրա դաշնակիցները ձեռնարկեն՝ պահելու Հնդկաստանին համապարփակ հեռավորության վրա Ռուսաստանից, գործընթացը կարող է տևել տարիներ, եթե ոչ տասնամյակներ: Բավական չի լինի էապես նվազեցնել Ռուսաստանի մասնաբաժինը Հնդկաստանի ռազմական կարողության մեջ , այլ նաև փոխարինել ռուսական տեխնոլոգիայի վրա հիմնված սպառազինության համակարգերը, մեծ քանակությամբ փոխարինող բաղադրիչներ ապահովել ավելի ցածր գներով և հնդկացիների հետ կիսել ավելի զգայուն արևմտյան տեխնոլոգիաները իրենց պաշտպանական արդյունաբերության համար:

Եվ չնայած Չինաստանին զսպելու Ամերիկայի հանձնառությունը կասկածի տակ չի դրվի, Նյու Դելին ողջամտորեն ակնկալում է զգալի զիջումներ և քաղաքական էական փոփոխություններ՝ նախքան ռիսկի կդիմի բաժանվել Եվրասիական, մայրցամաքային հավասարակշռողից՝ ի դեմս Ռուսաստանի։