ԵՄ Արևելքը ճիշտ էր Ռուսաստանի հարցում. կարո՞ղ է այն ղեկավարել Եվրոպան
Եվրոպայում քաղաքական ծանրության կենտրոնը կարծես թե շարժվում է դեպի արևելք, գրում է Bloomberg-ը։
Հեղինակ՝ Անդրեաս Կլուտ:
Նախօրեին ելույթ ունենալով Բունդեսթագում՝ Օլաֆ Շոլցը անազնիվ հարձակում գործեց գործընկեր պետության վրա, որը մնաց անանուն, բայց որին շատ հեշտ էր ճանաչել։ Գերմանիայի կանցլերն ասել է, որ թույլ կտա իր երկրում արտադրված տանկերն ուղարկել Ուկրաինա։ Շոլցի համաձայնությունը երկարատև ճնշման արդյունքն է ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցների և մասնավորապես Լեհաստանի կողմից:
«Hic Rhodus, hic salta», — ասաց Շոլցը: Սա լատիներեն աֆորիզմ է Եզոպոսյան առակից։ Դրանում մարզիկը տուն վերադառնալուն պես սկսում է պարծենալ իր հաջողություններով՝ պնդելով, որ գտնվելով Հռոդոսում, ցատկել է այնքան հեռու, որքան ոչ մի մարդ չի կարողացել ցատկել և չի կարող ցատկել։ — Լավ,— ասաց թերահավատ ունկնդիրը։— Բայց եթե այո, Հռեդոսն այստեղ է, ցատկի՛ր այստեղ։
Իհարկե, կանցլերն իր խոսքն ուղղեց Վարշավայի հանդիսատեսին: Լեհաստանի կառավարությունը ընդամենը մեկ շաբաթ առաջ հայտարարեց, որ Ուկրաինա կփոխանցի գերմանական արտադրության իր Leopards-ի մի մասը, նույնիսկ եթե Բեռլինը թույլտվություն չտա։
Նման մանևրը դարձավ Լեհաստանի նախընտրական արշավի և քարոզչության մաս: Աշնանը այնտեղ խորհրդարանական ընտրություններ են, և երկրի կառավարությունը ցանկանում է ոգևորել իր ընտրողներին՝ խոսելով հավասարապես հակագերմանական և հակառուսական երակով:
Օրինակ՝ հարձակվելով Բեռլինի վրա՝ Վարշավան նրանից պահանջում է 1,3 տրիլիոն եվրոյի փոխհատուցում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի համար։ Եվ որպես Կրեմլի ընդդիմության մաս՝ Լեհաստանը դարձել է Կիևի ամենահամառ և վճռական կողմնակիցներից մեկը։
Այսօր բավականին լուրջ բանավեճ է ընթանում, թե որտեղ է գտնվում Եվրամիության ծանրության քաղաքական կենտրոնը։ Կարծես թե այն շարժվել է դեպի արևելք նախորդ տարվա ընթացքում: Այժմ կշիռն ու հեղինակությունն ավելի քիչ են կենտրոնացած «հին Եվրոպայում», եթե հիշեք ԱՄՆ պաշտպանության նախկին նախարար Դոնալդ Ռամսֆելդի հայտնի արտահայտությունը, իսկ ավելի մեծ չափով «նոր Եվրոպայում», որը Սառը պատերազմից հետո միացավ ԵՄ-ին և ՆԱՏՕ-ին։
Բայց սա մեզ կարող է հանգեցնել երկու եզրակացության. Առաջինն այն է, որ Լեհաստանն իր մերձբալթյան հարևաններով առաջնորդում է Եվրոպայի հակազդեցությունը Պուտինին: Եվ երկրորդն այն է, որ նրանք ընդհանրապես պատրաստվում են ղեկավարել Եվրամիությունը։
Անկասկած, «նոր Եվրոպան» անցյալ տարի ապացուցեց Մոսկվայի նկատմամբ իր թշնամական վերաբերմունքի ճշտությունը և դրա համար Բրյուսելից ու Վաշինգտոնից արժանացավ բազմաթիվ շնորհակալությունների։ Ավելին, եթե Էստոնիան, Լատվիան, Լիտվան, Լեհաստանը և տարածաշրջանի այլ երկրներ ապացուցեցին Պուտինի մասին իրենց դատողությունների ճշտությունը, ապա Գերմանիան և Ֆրանսիան ցույց տվեցին, թե որքան խորն են սխալվել։
Բեռլինը և Փարիզը երկար տարիներ իրենց ընկալել են որպես ֆրանս-գերմանական տանդեմ, որն առաջ է տանում ԵՄ-ն: Դրանով նրանք սիրաշահում էին Պուտինին և հերքում նրա իմպերիալիստական աշխարհայացքի վտանգը։ Գերմանիան նույնիսկ կառուցել է ոչ թե մեկ, այլ երկու խողովակաշար, որպեսզի գազը մղվի անմիջապես Ռուսաստանից՝ շրջանցելով ոչ միայն ուկրաինական, այլև լեհական գազափոխադրման համակարգը։
Նման մտերմությունն ու բարեկամությունը պատմական մղձավանջ է դարձել Լեհաստանի և Բալթյան երկրների համար։ Նրանք տուժել են գերմանա-ռուսական մտերմությունից սկսած Հոհենցոլերների, Հաբսբուրգների և Ռոմանովների ժամանակներից, ովքեր մասնատեցին և լուծարեցին Ռեչ Պոսպոլիտան 18-րդ դարում: Բայց լեհերի ամենասարսափելի մղձավանջը 1939 թվականի Մոլոտով-Ռիբենտրոպ պայմանագիրն էր, որում նացիստական Գերմանիան և Խորհրդային Միությունը Լեհաստանն ու Բալթյան երկրները բաժանեցին իրենց միջև:
Ուստի այս երկրների՝ ԵՄ-ին և ՆԱՏՕ-ին միանալու որոշումը մեծապես թելադրված էր Մոսկվայից հնարավորինս հեռանալու ցանկությամբ։ Պուտինի իշխանության 20 տարիների ընթացքում նրանք ավելի ու ավելի բարձր են հնչեցրել իրենց նախազգուշացումները։ Բայց Բրյուսելը, Բեռլինը, Փարիզը և այլ մայրաքաղաքները անտեսեցին դրանք «ներողամիտ ամբարտավանությամբ», ինչպես ասաց Էստոնիայի նախկին նախագահ Թոմաս Հենդրիկ Իլվեսը:
Սակայն այսօր ողջ ԵՄ-ն ու Արևմուտքը լսում են Տալլինին, Ռիգային, Վիլնյուսին և Վարշավային։ Նրանք իրավունք ունեն իրենց ղեկավարության մասին խոսել այլ տեսանկյունից։ Իր տնտեսության չափերի համեմատ՝ Էստոնիան ամենամեծն է աշխարհում, որն օգնում է Ուկրաինային։ Նրան հաջորդում են Լատվիան, Լեհաստանը և Լիտվան։ Գերմանիան 14-րդ տեղում է, իսկ Ֆրանսիան՝ 21-րդ։
Բայց նման համբավը նրանց ազդեցություն չի տալիս։ Հիմա չկա «արևելյան բլոկ», որը նրանք կարող էին գլխավորել ԵՄ-ում։ Այն գոյություն ուներ, երբ Վիշեգրադյան քառյակը, որը բաղկացած էր Լեհաստանից, Հունգարիայից, Սլովակիայից և Չեխիայից, միասին գործեցին և մեծ ազդեցություն ունեցան Բրյուսելում։
Այսօր այս երկրները տարբեր ուղղություններով են գնացել։
Վարշավան, ինչպես Բուդապեշտը, չափազանց շատ քաղաքական էներգիա է ծախսում Բրյուսելի և ԵՄ-ի հասցեին դժգոհելու վրա՝ միաժամանակ թուլացնելով օրենքի գերակայությունը և ժողովրդավարական ինստիտուտները իրենց երկրում: ԵՄ-ն պատասխանեց՝ պատժամիջոցներ սահմանելով Լեհաստանի և Հունգարիայի դեմ՝ մերժելով ընդհանուր առմամբ 138 միլիարդ եվրոյի ֆինանսավորումը: Եվ դա ցավոտ է, քանի որ Լեհաստանը շարունակում է մնալ ԵՄ-ի միջոցների գլխավոր ստացողը` առաջ անցնելով Հունաստանից և Հունգարիայից: Մինչդեռ Գերմանիան և Ֆրանսիան շարունակում են մնալ ամենամեծ դոնորները։
Ոչ մի կառավարություն, ոչ մի երկիր չի կարող հավակնել լինել համադաշնության առաջնորդ, եթե դա խարխլում է նրա ընդհանուր արժեքները, կթում է իր ֆինանսները և խոչընդոտում է նրա վարչարարությունը:
Եթե տպավորություն է ստեղծվում, որ ԵՄ-ում ուժն ու ազդեցությունը տեղափոխվում են դեպի արևելք, ապա պատճառները պետք է այլ տեղ փնտրել։ Հիմնական պատճառն այն է, որ մյուս բոլոր հնարավոր առաջնորդները, ըստ էության, հրաժարվել են մրցավազքից:
Այսպիսին է Շոլցի Եզոպոսյան կատակի անբարենպաստ տրամաբանական եզրակացությունը: Ճշմարտությունն այն է, որ ամբողջ Արևմուտքն ունի միայն մեկ առաջնորդ՝ Միացյալ Նահանգները: Իսկ Եվրոպան ընդհանրապես առաջնորդ չունի։
Վերջինիս ընկերները և թշնամիները կարող են իրավացիորեն վերահղել Շոլցի ծաղրանքները դեպի Բեռլին, Փարիզ, Բրյուսել և ամբողջ Եվրամիություն. Հռեդոսն այստեղ է, ցատկեք այստեղ:
