Արդյո՞ք Ֆրանսիան պետք է մտահոգվի իր ստորջրյա մալուխների պաշտպանությամբ «Հյուսիսային հոսքի» պայթյուններից հետո

ՆԱՏՕ-ի մի քանի երկրներ հայտարարել են, որ մտադիր են ուժեղացնել վերահսկողությունը ստորջրյա հեռահաղորդակցության վրա։ Ելիսեյան պալատը խոստովանել է, որ Ֆրանսիան ստիպված է մեծացնել իր զգոնությունը Բալթիկ ծովում տեղի ունեցած վերջին իրադարձություններից հետո, գրում է Le Figaro-ն։

Բալթիկ ծովում «Հյուսիսային հոսք» գազատարի վրա տեղի ունեցած վերջին պայթյուններն իրական մտահոգություն են առաջացնում եվրոպական երկրների համար։ Մինչ հետաքննություն է տարվում՝ պարզելու պայթյունների պատճառները և դրանց հեղինակները, ՆԱՏՕ-ի մի քանի երկրներ, այդ թվում՝ Դանիան և Նորվեգիան, հայտարարել են, որ պատրաստվում են մեծացնել ստորջրյա օբյեկտների հսկողությունը։

Հոկտեմբերի 3-ին «Եվրոպա 1» ռադիոկայանի եթերում նշվեց, որ Ֆրանսիան հատուկ ուշադրություն է դարձնում այս հարցին։ Հաղորդվում է, որ Էմանուել Մակրոնը նավատորմի և հետախուզության պաշտոնյաներին խնդրել է անվտանգային ստուգում անցկացնել ֆրանսիական ստորջրյա մալուխների վրա:

Ֆրանսիայի նախագահի վարչակազմը հաստատել է Figaro-ին, որ Բալթիկ ծովում տեղի ունեցած վերջին պայթյունները Ֆրանսիային ստիպում են մեծացնել ընդհանուր զգոնությունը, սակայն չեն հաստատել գործընկերների տեղեկությունները:  Այդ սպառնալիքն առաջացել է «Հյուսիսային հոսք»-ի սաբոտաժներից շատ առաջ։

1990-ականների վերջին, դրանց ներդրումից ի վեր, ստորջրյա մալուխները ներկայացվել են լուրջ ռազմավարական խոցելիության և, հետևաբար, անհանգստության աղբյուր:  Ամբողջ աշխարհում մոտ 450 մալուխներ անցնում են մոլորակի ծովի խորքերով գրեթե մեկուկես միլիոն կիլոմետր: Նրանք ապահովում են թվային տվյալների միջմայրցամաքային փոխանակման 99%-ը, ներառյալ ինտերնետը և տասնյակ միլիարդավոր ֆինանսական գործարքները: Այս արագընթաց օպտիկական մանրաթելերը պաշտպանված են պղնձից, պողպատից և այլ նյութերից պատրաստված պատյանով, ծանծաղ հատվածում մալուխը թաղված է ծովի հատակում, երբ խորությունը մեծանում է մինչև մի քանի կիլոմետր, մալուխը պարզապես դրվում է հատակին։ Ընդհանուր առմամբ 51 մալուխ միացված է Ֆրանսիային՝ 27-ը՝ մայրցամաքային, իսկ 24-ը՝ անդրծովյան տարածքներին: Բայց սա սահմանը չէ. վեց նոր մալուխների անցկացումը նախատեսված է 2023-2024 թվականներին։

Այս ենթակառուցվածքները պատկանում են մասնավոր ընկերություններին, ոչ թե կառավարություններին: Օրինակ, Ֆրանսիայում գտնվողները պատկանում են Orange Marine-ին՝ Orange հեռահաղորդակցության խմբի դուստր ձեռնարկությանը, ինչպես նաև Alcatel Submarine Networks-ին, որը պատկանում է Nokia խմբին: Միջազգային մակարդակում, աշխարհի հինգ ամենահարուստ ՏՏ ընկերություններն այժմ պատկանում են անդրատլանտյան մալուխների գրեթե 90%-ին, մինչդեռ մի քանի տարի առաջ 50%-ը գտնվում էր եվրոպական փոխադրողների ձեռքում: «Եվրոպացիներն այլևս միջոցներ չունեն Google-ի կամ Apple-ի նկատմամբ առաջնորդություն հաստատելու համար, հատկապես այնպիսի մրցակցային ճանապարհով, ինչպիսին է տարածությունը Եվրոպայի և Միացյալ Նահանգների միջև», — Le Figaro-ին տված հարցազրույցում ասել է Orange-ի միջազգային ցանցերի տնօրենը 2021 թվականի փետրվարին:

Բայց մասնավոր ընկերությունների այս գերակայությունը չի նշանակում, որ պետությունը ազդեցություն չունի այդ ռազմավարական ենթակառուցվածքների վրա։ «Պետությունը պետք է կատարի իր դերը, քանի որ պետությունն է, որը թույլ է տալիս կամ թույլ չի տալիս մալուխներ անցկացնել իր տարածքում», — ասում է Պաշտպանության և ռազմավարության հետազոտությունների ինստիտուտի (IESD) գիտաշխատող Կամիլ Մորելը: Եվ եթե «հնարավոր միջադեպերը իրական ժամանակում կառավարվում են մասնավոր ընկերությունների կողմից, ապա ռազմածովային ուժերը պատասխանատու են տարածքային ջրերում մալուխների վերահսկման համար», — ավելացնում է Կամիլ Մորելը:  Գիտակցելով մալուխներին և առհասարակ ծովի խորքերը սպառնացող վտանգը, պաշտպանության նախարարությունը տարեսկզբին մշակեց վերահսկելու կարևոր ռազմավարություն`ծովի հատակը հսկելով պայմանավորված։ «Ստորջրյա մալուխների անվտանգությունը պետության մշտական ​​մտահոգությունն է»,- վստահեցրել են նախագահի աշխատակազմում։ Սակայն Ֆրանսիան պետք է լրացնի զգալի բացը: Ներկայումս մեր երկրի զինված ուժերն ունեն ընդամենը երկու ռոբոտ (ULISSE և DIOMEDE), որոնք կարող են իջնել 2000 մետրից պակաս խորության վրա, մինչդեռ ծովի հատակի 75%-ը գտնվում է ավելի քան 3000 մետր խորության վրա:  Նախարարությունը նախատեսում է ներդրումներ կատարել նոր ռոբոտների և ստորջրյա անօդաչու թռչող սարքերի ստեղծման մեջ, որոնք կարող են սուզվել մինչև 6000 մետր խորություններով, իսկ 2030 թվականը կհամարվի «հորիզոնական տարի»: Ներքին սենսորների շնորհիվ դրանք թույլ կտան շատ ճշգրիտ հետազոտություններ: հայտնաբերում, տեսանկարահանում և լուսանկարում:

Իրականում թվային անջատման հավանականությունը շատ փոքր է։ «Մեզ համար խնդիր ստեղծելու համար ռուսները ստիպված կլինեն միաժամանակ մի քանի մալուխ հանել շահագործումից», իսկ դա պահանջում է զգալի նյութական ռեսուրսներ, հանգստացնում է Կամիլ Մորելը։ Նույնիսկ եթե նման իրավիճակ ստեղծվի, արբանյակները և ցամաքային ցանցերը կարող են իրենց վրա վերցնել զգալի հոսքեր, թեև որոշ խոշոր պրովայդերների թողունակությունը, ինչպիսիք են YouTube-ը և Netflix-ը, կարող է կրճատվել: Եթե, օրինակ, տուժեին բոլոր անդրատլանտյան մալուխները, ինչը շատ քիչ հավանական է, ապա կարող էին օգտագործվել նաև Եվրոպան Չինաստանին միացնող մալուխները:

Մի խոսքով, «Հյուսիսային հոսք» գազատարի պայթյունները մտահոգում են եվրոպական երկրներին, սակայն երկու իրավիճակները դժվար է համեմատել. ի տարբերություն գազափոխադրման, էլեկտրաէներգիայի անջատման համար կպահանջվեն միաժամանակյա լայնածավալ գործողություններ։ Եվ եթե Ֆրանսիան ներկայումս դեռ լիովին հագեցած չէ համապատասխան հսկողությամբ արձագանքմամբ, ապա օպերատորները բազմաթիվ տարբերակներ ունեն դժբախտ պատահարների դեպքում։