Ժամանակն է, որ Եվրոպան առաջարկի Նորվեգիային նվազեցնել գազի գինը
Նախկինում դա խելագարություն էր թվում, բայց Եվրոպան ալևս այլընտրանք չունի, գրում է FT-ը։ Պետք է ամեն ինչ անել, որպեսզի Նորվեգիան համաձայնի գազի գնի իջեցմանը։ Եվրոպացիները միայն այդպես հնարավորություն կունենան չսառչել գալիք ձմռանը։
Քաղաքական տեսանկյունից գների իջեցումը դժվար կլինի, սակայն Օսլոյի շահերից է բխում համաձայնվել դրան։
Ներկայիս գազային ճգնաժամում կա մեկ լուսավոր կետ։ Նորվեգիան՝ ժողովրդավարական, բարեկամական, վստահելի Նորվեգիան, որոշել է օգնել Եվրոպային, որպեսզի չմարեն լույսերը։ Այն առավելագույնս ավելացրեց արդյունահանումը ի վնաս սեփական նավթի արդյունահանման, որպեսզի հնարավորինս փոխարինի Ռուսաստանից ներմուծմանը։
Գազի գները, սակայն շարունակում են թանկանալ։ Դրանք ավելի քան 2 անգամ կրկնապատկվել են այն պահից, երբ Ռուսաստանը սկսեց բացահայտ կրճատել արտահանումը հունիսին: Եվ հիմա Եվրոպայում հանդարտ խշշոց է սկսվել։ Եվրոպացիները սկսեցին խոսել Նորվեգիայից պահանջելու անհրաժեշտության մասին, որպեսզի այն ավելին անի ի շահ մայրցամաքի, և անել մի բան, որը նախկինում խելագարություն էր թվում: Այս երկիրը պետք է համաձայնի իր գազի վաճառքի գների իջեցմանը։
Մինչ Օսլոյում բողոքի ակցիաներ կսկսվեն և ազատ շուկայի մաքրասերները կսկսեն բողոքել, հարկ է նշել, որ այս առաջարկը ոչ մի կերպ հնարավոր չէ համարել պաշտոնական: Բայց նման կարծիքը մասնավոր կերպով արտահայտում են նավթագազային արդյունաբերության փորձառու առաջնորդները, և, հետևաբար, արժե վերլուծել:
Այս առաջնորդները ներկայացնում են հետևյալ փաստարկները։ Անկախ նրանից Եվրոպան ուզում է դա խոստովանել, թե ոչ, Ուկրաինայում ռազմական գործողությունների պատճառով, այն տնտեսական պատերազմի մեջ է:
Եվրոպան աջակցում է Կիևին, բայց նման աջակցության ամենամեծ սպառնալիքն այն է (և Վլադիմիր Պուտինը դա քաջ գիտակցում է), որ էներգետիկ ճգնաժամը կարող է վերածվել տնտեսական ճգնաժամի, և այդ ժամանակ արևմտյան ընտրողները երես կթեքեն Ուկրաինայից: Այսօր գազը ոչ միայն թանկանում է, այլև վերածվում է տնտեսական ճնշման գործիքի։
Որքան էլ այսօր հիանալի են Նորվեգիայի գազային եկամուտները, իսկ դրանք ապշեցուցիչ են, քանի որ գազի գինը համարժեք է նավթի 400 դոլարին, հարևան երկրների տնտեսական խորը անկումը և ԵՄ սահմաններում Ռուսաստանի ամրապնդումը չեն բխում Օսլոյի ռազմավարական շահերից:
Հստակ թվերը լույս են սփռում ներկա իրավիճակի վրա։ Նորվեգիան իր գազի մեծ մասը Եվրոպա է մատակարարում խողովակաշարերով։ Այս ծավալները կազմում են մայրցամաքի գազի մատակարարումների մոտ մեկ քառորդը։ Բրիտանիայում Նորվեգիայից մատակարարումների մասնաբաժինը նույնիսկ ավելի մեծ է՝ 40%։
Մայիսին Նորվեգիայի կառավարությունը հրապարակեց կանխատեսումը, ըստ որի նավթի և գազի եկամուտներն այս տարի կհասնեն հարյուր միլիարդ եվրոյի: 5,4 միլիոն բնակչություն ունեցող երկրում դա մեկ բնակչի համար կազմում է մոտ 18 հազար եվրո: Այսինքն՝ դա ավելին է, քան 2020/2021 թվականներին Բրիտանիայի մեկ շնչին բաժին ընկնող պետական ծախսերի ընդհանուր գումարը։
Այդ ժամանակից ի վեր գազի գները կրկնապատկվել են և այժմ ավելի քան տասն անգամ գերազանցում են նախորդ տասնամյակի միջին գները: Նորվեգիան ակնհայտորեն ունի դրամական զգալի պահուստ: Նախորդ տարի նավթի և գազի եկամուտները 30 միլիարդ եվրոյից պակաս էին։
Եթե Օսլոն համաձայնի նավթի մեկ բարելի դիմաց 150-200 դոլարին համարժեք արժեք սահմանել, ինչն ավելին է, քան Նորվեգիան վաստակել էր այս տարվա առաջին կիսամյակում, երբ պետական Equinor-ը ռեկորդային շահույթ էր ստանում, արժեքը դեռ ցավոտ, բայց տանելի կլինի եվրոպական տնտեսությունների համար։
Երկրի էներգետիկայի ոլորտում ներդրումներ կատարող երկարաժամկետ ներդրողները, այդ թվում՝ պետությունը, միևնույն է, գումար չեն կորցնի։ Տնտեսագետ Ասլակ Բերգը, ով աշխատել է Նորվեգիայի կառավարությունում և Եվրոպական ազատ առևտրի ասոցիացիայում, նշում է, որ գնանկումը քաղաքականապես դժվար կլինի, սակայն Օսլոն շահագրգռված է կայունացնել եվրոպական տնտեսությունը և օգնել Ուկրաինային:
«Երկու կողմերի համար կենսունակ տարբերակն այն է, որ հավատարիմ մնան երկարաժամկետ պայմանագրերին, որոնց գները շատ ցածր են այսօրվա գներից, բայց միջինից շատ բարձր են», — ասաց նա:
Նման լուծումը դարման չի լինի։ Եվրոպական գազային շուկաներում գները, ամենայն հավանականությամբ, կմնան բարձր, որը կհանգեցնի մայրցամաքի հեղուկ բնական գազի անհրաժեշտ ծավալների ավելացմանը, որոնք նախատեսված են Ասիայի համար: Շուկայական նորմալ ազդանշաններին միջամտելը շատ ռիսկային է: Բայց դա, անկասկած, կօգնի նվազեցնել տնային տնտեսությունների և արդյունաբերության ծախսերը և կօգնի նրանց հաղթահարել ձմեռը Եվրոպայում:
Նորվեգիան նույնպես քիչ պաշտպանված է համաշխարհային տնտեսության տատանումներից, որոնք այս տարի առաջանում են էներգակիրների անկայուն գներից։ Սա միանգամայն ակնհայտ է և շատ նկատելի։ Նրա 1,2 տրիլիոն դոլար արժողությամբ ազգային բարեկեցության հիմնադրամը, որը երկար տարիներ ներդրել է նավթի և գազի արդյունահանումից ստացված շահույթը, առաջին կիսամյակում կորցրել է իր արժեքի 14,4%-ը (այսինքն՝ 174 մլրդ դոլար): Սա ավելին է, քան պետությունը կստանա նավթի և գազի ռեկորդային գներից։
Նորվեգիան գիտակցում է, թե ինչ սպառնալիքներ է պարունակում այս ճգնաժամը գազի երկարաժամկետ պահանջարկի համար: Այն նպատակ ունի կառուցել ապագայի տնտեսություն՝ հիմնված էներգետիկայի վերականգնվող աղբյուրների վրա, ինչպիսիք են ծովային քամիները և կապույտ ջրածինը: Դրա համար անհրաժեշտ է սերտ համագործակցություն հարևանների հետ։ Նորվեգական խոշոր ընկերությունների ղեկավարներն անկեղծանում են, թե որքան վտանգավոր է առաջ քաշել «Առաջին հերթին Նորվեգիան» կարգախոսը։
Եվրոպայի համար չափազանց կարևոր է չընկնել ռեսուրսային ազգայնականության ծուղակը, քանի որ Պուտինի օգտնին է։ Նորվեգիային չպետք է վերաբերվել որպես սպեկուլյանտի, ոչ էլ պետք է մոռանալ նրա ներդրումը Եվրոպայի էներգետիկ անվտանգության մեջ։ Բայց առնվազն արժե բանավեճ սկսել այն մասին, թե արդյոք կարելի է ինչ-որ բան անել գնանկման համար:
Այն փաստը, որ Օսլոն ամբողջությամբ բացեց ծորակը, հավուր պատշաճի գնահատվեց : Այժմ Նորվեգիայի շահերից է բխում մատակարարել այնպիսի գներով, որոնք կօգնեն մեղմել եվրոպական տնտեսության տառապանքները:
